De burgemeester van Utrecht, Sharon Dijksma, heeft maandagochtend een brief gepubliceerd die gericht is aan de nieuwe gemeenteraad. Vorige week zijn er verkiezingen geweest en volgende week worden de nieuwe raadsleden beëdigd. Dijksma schrijft over Utrecht als een populaire, bruisende stad met volop kansen en mogelijkheden. Maar er liggen ook bedreigingen op de loer.  

De gekozen gemeenteraadsleden beginnen 30 maart aan hun werk. Voor sommige politici is het hun eerste keer in de raad, voor anderen is het een voortzetting van hun werk van de vorige periode. Dijksma: “Ik geef u als voorzitter van uw raad graag mee welke potentie ik zie in de stad, welke bestuurlijke kwetsbaarheden ik voorzie en waar ik mij graag met u de komende jaren voor in wil blijven zetten. En waarom ik me daarbij, met u, met extra aandacht wil richten op de jongeren in onze stad, omdat zij het nodig hebben en het verdienen dat wij investeren in hun toekomst.”

De gehele brief is hieronder te lezen.

Stad van kansen en mogelijkheden, gezonde en duurzame stad

Utrecht is een populaire, bruisende stad volop kansen en mogelijkheden. Een stad met een rijke historie die door Utrechters in 900 jaar is opgebouwd. Waar inwoners perspectief hebben om te groeien of te zijn wie ze willen zijn. Een woonstad, cultuurstad, uitgaansstad, opleidingsstad, werkstad én banenmotor. We zijn één van de sterkste economische regio’s in Europa en onderscheiden ons als vestigingsplaats voor hoogwaardig onderzoek en bedrijvigheid op het terrein van gezondheid en duurzaamheid. En we zijn een jonge stad, waar relatief veel jongeren opgroeien en waar mensen graag willen wonen en leven. Dat is de stad waar ik als burgemeester in het afgelopen jaar mijn hart aan heb verbonden.

De groei van onze stad vraagt verantwoordelijkheid. We bouwen daarom voortvarend verder aan de stad van de toekomst om onze jongeren en toekomstige Utrechters straks ook een goede plek te kunnen bieden. Als je langs de Oudegracht loopt, in het Máximapark, op het stationsplein, door Hoog Catharijne of in winkelcentrum Kanaleneiland; op veel plekken voel je het unieke, eigen karakter en de dynamiek van Utrecht. En zie je grijs beton in groene natuurstroken veranderen, omdat de fiets het belangrijkste vervoersmiddel is en schoon (openbaar) vervoer wordt gestimuleerd. We zijn een essentieel knooppunt voor openbaar vervoer in ons land.

Investeren voor de volgende generaties

We hebben nog het nodige te doen om onze mooie stad ook voor de volgende generaties veilig te stellen en verder te ontwikkelen; dat is misschien wel onze grootste uitdaging. Want naast kansen liggen er bedreigingen op de loer. Zoals de wereldwijde klimaatcrisis die vraagt om oplossingen, ook in onze stad. Daarnaast heeft Utrecht ook een donkere kant die, als we niet blijvend ingrijpen, een schaduw kan werpen op de positieve ontwikkeling van stad en regio. Dan heb ik het over de wereld waarin mensen nauwelijks kansen krijgen of ze niet weten te benutten. Waar jongeren opgroeien in armoede, zonder perspectief, met het risico om af te glijden in de ondermijnende en uitdijende (drugs)criminaliteit.

Het is ook in Utrecht zo dat het uitmaakt waar je opgroeit, welke schoolniveau je volgt en op welke school je zit. Net als de rest van Nederland kent Utrecht een groeiende vermogensongelijkheid en grote inkomensverschillen. In de ene buurt liggen de kansen voor het oprapen, zijn hoogwaardige bedrijven en instituties gevestigd en zijn de restaurants goed gevuld. In een andere wijk is het elke dag strijd voor een beter bestaan, trekt de werkgelegenheid weg, liggen criminele (drugs)organisaties op de loer en worden kwetsbare jongeren geronseld op het schoolplein als drugskoerier. Ook zorgt digitalisering voor groeiende ongelijkheid in onze samenleving.

Utrecht heeft, kortom, contrasterende gezichten en er lopen duidelijk voelbare scheidslijnen door de stad. Dit vraagt van ons urgentie en actie. Jongeren zijn hierin niet alleen een belangrijke doelgroep, maar ze vormen ook de sleutel om met ons oplossingen te bedenken.

Veilig opgroeien in een leefbare en gezonde stad

Als burgemeester ben ik verantwoordelijk voor de openbare orde en veiligheid in de stad. Ik zie het als mijn verantwoordelijkheid dat iedereen veilig en met perspectief kan opgroeien en zich beschermd weet door de overheid. Daarbij wil ik me ervoor inzetten om te helpen bruggen te slaan en de kloof tussen kansrijk en kansarm te verkleinen. Zodat we onze jongeren, de volgende generatie, als basisvoorwaarde gelijke kansen kunnen bieden. Een veilige, gezonde en duurzame leefwereld om in op te groeien. Want een veilige stad begint bij grenzen stellen én perspectief bieden. Dat wil ik doen in samenwerking met de gemeenteraad, het college, inwoners, bedrijven, maatschappelijke organisaties en veiligheids-en zorgpartners.

Wat mij betreft kijken we breder dan alleen het thema veiligheid, dus ook naar onderwijs, stageplaatsen, buurtinitiatieven. Naar oplossingen die de kloof helpen verkleinen. Wat ik voor me zie is een kansen-alliantie die kansarm en kansrijk gaat verbinden met praktische oplossingen. Waarbij bijvoorbeeld ondernemers zich inzetten om vroegtijdige schoolverlaters een nieuwe kans te geven. Ik nodig iedereen uit om hierover met ons mee te denken.

Met een stadsbreed offensief moeten we tegelijkertijd de trend van verharding en toename van kwetsbare jongeren in de (drugs)criminaliteit stoppen. Laten we hen op tijd losweken voordat ze in de armen van de drugssyndicaten belanden. En voorkomen dat ze doorgroeien in de wereld van geld en geweld.

De afgelopen periode bij de totstandkoming en vaststelling van de nota “Grenzen Stellen Perspectief bieden” merkte ik al dat er een enorme verbondenheid is met een gezamenlijke aanpak en de urgentie hiervan breed gedeeld wordt. Als burgemeester zal ik alles op alles zetten om het tij te keren en wil ik alle betrokken partijen aan elkaar verbinden. Door gericht te investeren in gebieden of doelgroepen die om extra aandacht vragen. Dat is nodig om zichtbare resultaten te boeken die inspirerend zijn voor de hele stad. Preventie en repressie gaan daarbij hand in hand. Als iemand bereid is zijn gedrag te veranderen, wil ik dat we met elkaar klaarstaan om de helpende hand te reiken. Maar wanneer iemand een misstap heeft begaan, moet er natuurlijk geboet worden voor gemaakte fouten.

Hiervoor zoek ik ook de samenwerking met het kabinet en andere burgemeesters. Voor de verantwoordelijke bewindspersonen is het verstoren van het crimineel verdienmodel een belangrijk speerpunt. We moeten als een overheid voorkomen dat de onderwereld zich in de bovenwereld nestelt en dit vraagt om een investering in de weerbaarheid van wijken, ondernemers en bewoners en de aanpak van criminele ondernemingen.

Groeiende complexiteit

Met de groei van de stad groeit ook de omvang en complexiteit van de veiligheidsproblematiek. In toenemende mate zien we het effect van internationale en nationale ontwikkelingen terug in onze eigen straten. Het aantal openbare orde vraagstukken groeit substantieel, zoals een forse groei van het aantal demonstraties, ongeregeldheden rondom voetbalwedstrijden en (oproepen tot) rellen. Ook het kraken van panden, bewaken en beveiligen van objecten en de ongewenste (financiële) inmenging van de onderwereld in de bovenwereld, vereisen extra inzet. Daarnaast blijft de problematiek van verwarde personen onze aandacht vragen. Door de extramuralisering van de GGZ- zorg zien we meer mensen op straat die overlast of risicovolle situaties voor henzelf of anderen veroorzaken. Tot slot zorgt de onlinewereld, naast de onbeperkte mogelijkheden, voor risico’s en gevaren voor onze openbare orde en veiligheid. We moeten onze stad ook online weerbaar maken en voorbereid zijn op digitale crises en opruiing.

Het beheersen van al deze ontwikkelingen kunnen we niet effectief blijven doen zonder versterking van onze gemeentelijke inzet en capaciteit op veiligheid. Ook vraagt het om extra investeringen in het politie – en justitieapparaat en de veiligheidsketen. We hebben als stad meer Boa’s en politie nodig en de juiste middelen en wettelijke bevoegdheden. Zodat we een wendbare overheid blijven en een moderne rechtsstaat. Dit breng ik onder de aandacht in Utrecht, maar ook in politiek Den Haag.

Klimaat neutrale stad

En dan zie ik nog een andere opdracht, het blijven zorgen voor een duurzame en leefbare stad: een schone en gezonde leefomgeving voor de generaties na ons. Net als in andere steden, wereldwijd, vereist de klimaatcrisis dat we stappen blijven zetten om dat voor onze jongeren voor elkaar te krijgen. Denk dan aan zuiniger omgaan met energie en mobiliteit, voldoende groen, duurzame woningen. Dat vraagt van ons inspanningen en daarvoor moeten we een eerlijke prijs willen bepalen en betalen.

Steden zijn cruciaal voor de uitvoering van de klimaataanpak. Over dertig jaar woont meer dan twee derde van de wereldbevolking in steden. Daar moet het grote verschil worden gemaakt. Dat kunnen we niet alleen; daarvoor hebben we partners nodig in Den Haag en Brussel. Evenals middelen en goede regelgeving van het Rijk en de EU. Daar moeten we als stad op aandringen. Maar ook binnen de stad kunnen we het niet alleen, als gemeente hebben we de verantwoordelijkheid dat iedereen er ook in mee kan komen. We zijn de regio die het meest bijdraagt aan een gezonde mens en een gezonde leefomgeving, aan gezond leven. Nationaal en internationaal kunnen we daarover meepraten en onze kennis delen voor een gezondere en duurzamere wereld. Utrecht heeft alles in huis om hieraan bij te dragen om deze transitie haalbaar te maken, ook voor onze toekomstige inwoners.

Internationale stad

De opgaven waar Utrecht voor staat, zoals de klimaatcrisis, moeten we niet alleen binnen onze stadsgrenzen proberen op te lossen, maar juist met de bredere blik. We kunnen nog veel meer de samenwerking zoeken, regionaal, nationaal en internationaal. Voor financiering, innovaties, vernieuwende oplossingen moeten we internationaal samenwerken. En laat anderen ook bij ons meekijken; we hebben veel kennis in huis én werken nu aan de stad van de toekomst waarin we duurzaam bouwen, een wereld fietsstad zijn en topinstituten op het Science Park hebben op het gebied van gezondheid. We kunnen internationaal toonaangevende congressen naar de stad halen waar we onze kennis op gebied van Health en Duurzaamheid delen.

De komende jaren groeit de stad volgens de prognoses verder naar 400.000 inwoners. Ik besef dat die groei niet voor iedereen een gegeven is, voor sommigen is het een zorg. Ik zie het als taak van mij en het nieuwe college om de stad hier goed in mee te nemen en het gesprek daarover aan te gaan. Daarnaast zullen we ook zelfbewust moeten zijn en eerlijk over wat we nodig hebben om te kunnen groeien en de kwaliteit van Utrecht tegelijkertijd te behouden. Het nieuwe kabinet biedt volop kansen voor Utrecht, als knooppunt van oplossingen.

Ik ben nu ruim een jaar burgemeester van deze prachtige stad. Ik ben gestart in een moeilijke periode voor Utrecht en het land, midden in de lockdowns. Gelukkig is er inmiddels meer perspectief en opent onze samenleving zich weer. Tegelijk merken we nu al de gevolgen van de oorlog tussen Oekraïne en Rusland, van mensen die huis en haard moeten verlaten en onder meer in onze stad en regio een veilig heenkomen zoeken. Hiermee lonkt een nieuwe crisis. Het geeft echter veel vertrouwen dat medewerkers van de gemeente, de Utrechtse Veiligheidsregio en veel Utrechters laten zien ook hier klaar voor te zijn. Die veerkracht na een uitputtende coronacrisis is bewonderenswaardig.

Een veilige stad met gelijke kansen, een gezonde, klimaat neutrale stad en een stad met perspectief voor al onze jongeren: het is mijn missie om me daarvoor in te zetten als burgemeester. Als betrokken bestuurder die naast en tussen haar inwoners staat. Als bruggenbouwer tussen de partijen en instanties die samen de stad maken en als belangenbehartiger in Den Haag, Europa en internationaal. Dat is mijn handreiking aan u, als nieuw gestarte gemeenteraad, het huidige en nieuw te vormen college, aan de inwoners, bedrijven, instellingen en sleutelfiguren in deze mooie stad. Dat is mijn boodschap aan de jongeren en de komende generaties in onze stad. Ik ben naar Utrecht gekomen om door te pakken waar nodig en me in te zetten voor een transparante en navolgbare lokale overheid. Daar mag u de komende jaren op rekenen.

Ik wens u allen veel succes en kijk uit naar een vruchtbare samenwerking.