De Utrechtse sociaal ontwerper Bertrand Burgers (28) heeft samen met wetenschappers de Baby Builder ontwikkeld. Het leerde hem veel over de mens: “Ze zijn bereid ver te gaan, ook al zeggen ze van niet.”

Wie de film Gattaca uit ’97 heeft gezien, is bekend met het dystopische beeld rondom genetische modificatie van de mens. Het zou een wereld opleveren waarin ‘gewoon goed’ niet meer goed genoeg is. De samenleving is enkel nog geschikt voor genetisch geperfectioneerde mensen.

Het gaat hier echter om een film. Sociaal ontwerper Bertrand Burgers is op zoek naar antwoorden uit de realiteit. Want heel eerlijk: het genetisch modificeren van embryo’s biedt op papier grote kansen, stelt hij. Je zou ziektes kunnen voorkomen, maar je kan mensen in theorie dan ook intelligenter, empathischer of socialer maken. Misschien betekent dat wel het einde van oorlogen, of zelfs ruzies.

Eigen kind ontwerpen

De recente ontwikkeling van de DNA-techniek CRISPR-Cas maakt dit in de toekomst wellicht allemaal mogelijk. Mensen kunnen aanpassingen doen in het genetisch materiaal van andere mensen. Ouders zouden hun eigen kind kunnen ‘ontwerpen’ door het voor geboorte genetisch te modificeren. En dat zorgt voor een flinke ethische discussie. Want moeten we dat wel willen, mensen genetisch perfectioneren?

Burgers ontwikkelde de Baby Builder. Het is een interactieve installatie waarmee hij dit jaar genomineerd werd voor de Young Talent Award op de Dutch Design Week. “Het doel van het project is om de samenleving te betrekken bij de complexe vraagstukken rondom genetische modificatie. Het thema is te belangrijk en controversieel om over te laten aan de experts”, vertelt de Utrechter. Hij ontwikkelde de installatie in samenwerking met wetenschappers van onder andere UMC Utrecht, Universiteit Utrecht en het Rotterdamse Erasmus MC.

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Met de Baby Builder kunnen mensen zogenaamd hun eigen kind ontwerpen door middel van genetische modificatie. Je kunt per categorie aangeven of je vervelende ziektes wilt voorkomen, de intelligentie wat wilt verhogen en of je een paar wenselijke karaktereigenschappen wilt toevoegen. Iedere categorie geeft je ook de optie om niet te modificeren.

‘Enthusiastic Futurist’

Na afloop krijgen bezoekers hun eigen ‘samengestelde baby’ te zien. Op basis van een toegewezen profiel worden ze geconfronteerd met de mate waarin je het kind gemodificeerd hebt. Ruim 300 mensen hebben dit inmiddels gedaan. Opvallend noemen de betrokken wetenschappers de tegenstrijdigheid in wat mensen zeggen en in wat ze doen.

“Maar liefst 67% van de bezoekers geeft aan in de toekomst geen gebruik te willen maken van genetische modificatie, maar toch eindigt 60% in het profiel van de ‘Enthusiastic Futurist’, wat betekent dat ze hun kind drastisch gemodificeerd hebben”, laten ze over het onderzoek weten.

Wetenschapper Kas Houthuijs (33) van VU Amsterdam verklaart het zo: “Het ingrijpen in de natuur van je kind voelt voor veel mensen, puur instinctief, verkeerd. Maar als ze dan eenmaal de keuze krijgen om hun kind gezond, mooi en slim te maken, blijkt de verleiding toch heel groot. Een ander veelgehoord argument is dat men bang is dat hun kind achterblijft als zij niet modificeren, maar alle andere ouders wel.”

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Eenzijdige afspiegeling

Diewertje Houtman (25), onderzoeker bij het Erasmus MC zegt dat de resultaten meer inzicht geven in de meningsvorming over het aanpassen van het DNA van embryo’s: “Doordat mensen nu kunnen experimenteren met het ontwerpen van hun eigen kind, kijken ze op een andere manier naar de techniek dan wanneer ze er enkel over praten. Het levert een nieuwe invalshoek op, niet alleen voor het onderzoek, maar ook voor de deelnemers.”

Hoewel de resultaten al enkele inzichten bieden, wil Bertrand er nog geen harde conclusies aan verbinden: “Volgend jaar willen we de Baby Builder op zoveel mogelijk gelegenheden tentoonstellen. Vooralsnog hebben we voornamelijk op technologie- en kunstexposities gestaan, wat een vrij eenzijdige afspiegeling van de samenleving is. Met meer data vanuit verschillende achtergronden, krijgen we een nog duidelijker en realistischer beeld van de opvattingen vanuit de samenleving.”