Gedreven door nationalisme en studentencultuur meldden 268 Utrechtse studenten zich in 1830 aan bij het leger van Koning Willem I. Vastberaden waren zij om de Belgische revolutie, die de Belgen kort daarvoor waren gestart door onafhankelijkheid uit te roepen, neer te slaan. Samuel de Korte, student Geschiedenis aan de Universiteit Utrecht, deed onderzoek naar de Utrechtse studenten die zich beschikbaar stelden voor het leger en publiceerde daarover in het blad Mars et Historia.

Meerdere malen hebben Nederlandse studentenverenigingen vrijwilligers geleverd aan het leger als er oorlog uitbrak. Het bekendste voorbeeld hiervan is de Tiendaagse Veldtocht in 1831, toen het Vaderlandse leger de Belgische opstand in de kiem poogde te smoren.

In Leiden en Groningen is uitgebreid geschreven over het aandeel van de studentencompagnieën uit die steden. In Utrecht nog niet, tot nu dus. “Voorheen werd altijd aangenomen dat de Utrechtse studenten meevochten uit vaderlandsliefde, maar in werkelijkheid was de studentencultuur ook een grote de drijfveer”, vertelt Samuel.

Toen op 4 oktober 1830 in België de onafhankelijkheid werd uitgeroepen, werd daar met afschuw op gereageerd in Nederland. Koning Willem I riep het Nederlandse volk op om zich vrijwillig aan te melden voor het leger: ‘Te wapen, voor de zaak van orde en recht!’ De Nederlandse studenten betuigden massaal steun aan hem en er ontstonden in Groningen, Leiden en Utrecht studenteneenheden, die bereid waren de wapens op te pakken.

Op 11 november 1830 trokken 250 studenten met de Compagnie Vrijwillige Jagers der Utrechtse Hogeschool naar Noord-Brabant, waar ze toe werden gevoegd aan de tweede divisie van het leger. Ondertussen werden ze omgeschoold tot soldaten. Onder hen bevonden zich twee zonen van de toenmalige Utrechtse burgemeester Van Asch van Wijck.

Brieven

“De Utrechtse studenten hadden een veel te geromantiseerd beeld van de oorlog”, vertelt Samuel. “In hun brieven naar het thuisfront schreven ze over het eentonige leven en het matige contact met de andere soldaten. Maar een aantal van hen schreven uitvergrootte verhalen om zo indruk te maken op de thuisblijvers en het nageslacht.”

Op 2 augustus 1831 begon de Tiendaagse Veldtocht, waaraan ook de tweede divisie met daarin de Utrechtse studenten meedeed. Samuel: “Bij het passeren van de Belgische grens werd het Io Vivat gezongen, het internationale studentennummer, voor hen gespeeld door legermuzikanten.”

Echt gevochten werd er door de studenten niet. Samuel: “Het werd al snel duidelijk dat de Belgen geen partij waren voor de Nederlanders en de Nederlanders te voorzichtig. De studenten waren vooral toeschouwers. Vaak zochten ze niet eens dekking bij een confrontatie, omdat ze het gevecht anders niet konden zien. Slechts één Utrechtse student kwam om. Hij verdronk tijdens het zwemmen toen de studenten een dag vrij hadden voor de Tiendaagse Veldtocht.”

Op 21 september kwamen de studenten weer aan in Utrecht, waar ze als helden werden ontvangen. Lang feesten konden ze echter niet: het nieuwe studiejaar stond namelijk weer voor de deur.