Ruim een jaar geleden had het lichtkunstwerk Intellectual Heritage al aan de ingang van Bibliotheek Neude moeten hangen, maar zo ver is het nog niet gekomen. Vertraging op vertraging is aan de orde van de dag. Het gemeentebestuur van Utrecht schrijft dan ook: “De meningen over het kunstwerk lopen op zijn zachtst gezegd uiteen.” Maar nu heeft de gemeenteraad dan toch eindelijk groen licht gegeven waarmee de vergunningsprocedure weer verder kan. Iedereen mag nu reageren op de vergunningsaanvraag. Tijd om ons geheugen op te frissen met vier vragen over het spraakmakende kunstwerk.
1. Over wat voor kunstwerk hebben we het eigenlijk?
Het lichtkunstwerk met de naam Intellectual Heritage is een project van Maarten Baas. Hij is geen onbekende in het kunstwereldje. Hij wordt beschouwd als een van de meest invloedrijke autonome Nederlandse ‘auteur-ontwerpers’ van de eenentwintigste eeuw, omdat zijn werken op het snijpunt van kunst en design liggen. Hij is vooral bekend door de werken Smoke (verbrande meubelen), Clay (meubels van klei) en Real Time (een serie uurwerken, waaronder de klok op Schiphol). De New York Times vermeldde zowel Smoke als Clay in de top-25 Design Classics of the Future.
Nu is het de beurt aan de bibliotheek, waar het opvallende werk boven de ingang moet komen. Het werk moet het contrast laten zien tussen de locatie en Utrecht. Zo omschrijft Baas het contrast tussen het monumentale pand, de Oudegracht en rustige plekken in de historische binnenstad met de uitbundige stad waar studenten leven en waar grote evenementen zijn. Die contrasten komen ook naar voren in de verschijningsvorm van het kunstwerk. De Las Vegas-achtige stijl, met neonlicht en kleurrijke en drukke vormen, wordt gecombineerd met poëzie en Latijnse uitdrukkingen. Ook nijntje, als Utrechts icoon, ontbreekt niet in het werk. Het kunstwerk is zo’n 8 meter hoog en 12 meter breed.
Tekst loopt door onder afbeelding
2. Hoe zijn de reacties op het kunstwerk?
Zoals de gemeente al aangaf; de reacties zijn zeer verdeeld. Naast lofzang vragen mensen zich ook af of het wel zo opvallend zou moeten zijn, anderen noemen het niet passend omdat het werk wel op een monumentaal gebouw wordt geplaatst. Omdat het een monumentaal gebouw is, hebben ook de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Commissie Welstand en Monumenten meegekeken naar het ontwerp. Beide organisaties hebben geen bezwaren tegen de komst van het kunstwerk. Belangrijk daarbij is om te weten dat er niet zozeer inhoudelijk naar het kunstwerk wordt gekeken, maar meer naar de betekenis voor de monumentale waarde van het gebouw.
Ook de bibliotheek en de kunstcommissie lieten weten dat het kunstwerk voer voor discussie kan zijn. “Kunst mag schuren”, werd er gezegd. Maar zowel de directie van de bibliotheek als de kunstcommissie van de bieb vinden het werk passend. Eigenlijk had er in de bibliotheek nog een discussie georganiseerd moeten worden over kunst in de openbare ruimte, maar door de coronacrisis is die niet doorgegaan.
Tekst loopt door onder afbeelding
3. Waarom duurt het allemaal zo lang?
In maart 2020 werd het kunstwerk aangekondigd en in augustus van dat jaar had het er al moeten hangen. Dat is echter niet gebeurd, en het gaat nog wel even duren voordat het kunstwerk er hangt. Corona hielp niet mee, maar de lange termijn komt ook onder meer doordat er een hele procedure via de gemeenteraad nodig is. De gemeenteraad wordt niet voor elk kunstwerk in de stad gevraagd om groen licht te geven, maar in dit geval juist wel omdat er zoveel over te doen in. Het college van B&W noemt het zelf ook wel ‘bestuurlijk gevoelig’. Daarom moet de raad een zogenaamde specifieke verklaring van geen bedenkingen afgeven. Omdat dit de procedure is, zitten er weer langere termijnen aan vast waarbij het ontwerp in verschillende vergaderingen besproken wordt. In juni van dit jaar kwam aan het licht dat het lichtplan van het kunstwerk niet deugde, de richtlijnen werden overschreden. Een maand later werd er beterschap beloofd; de verbetering was dat de lichtintensiteit van het lichtkunstwerk gedimd kan worden.
Deze maand was het dan zover, de politiek mocht stemmen over de specifieke verklaring van geen bedenkingen. Met een ruime meerderheid aan stemmen kreeg het kunstwerk groen licht, alleen DENK, Partij voor de Dieren, PVV en Stadsbelang Utrecht waren tegen. Wel werd er nog een amendement aangenomen – een toevoeging – waarin stond dat de lichtuitstraling van het kunstwerk in de nachtelijke uren zoveel mogelijk beperkt moet worden. Een paar dagen later werd de vergunning gepubliceerd, daar mag iedereen nu op reageren waarna de gemeente weer een besluit neemt. Het is dus nog even afwachten.
Tekst loopt door onder afbeelding
4. Dan toch nog even, wat moet dat eigenlijk kosten?
Het precieze bedrag is niet bekendgemaakt, maar er is wel iets over te zeggen. Intellectual Heritage is onderdeel van een serie van vijf kunstwerken die de toenmalige nieuwe bibliotheek moesten verfraaien. De eerste vier werken zijn al lang te bewonderen. Het werk van Maarten Baas wordt het vijfde. De kosten van de vijf kunstwerken – voor uitvoering van alle vijf de ontwerpen, materiaalkosten en honoraria voor de kunstenaars – bedragen in totaal 182.000 euro. Het werk van Maarten Baas is het grootst. Omdat het in de buitenruimte wordt uitgevoerd, is het relatief duurder dan de andere werken. De financiering voor de uitvoering van deze kunstwerken is in 2019 gerealiseerd, dankzij een samenwerking tussen meerdere fondsen en projectsubsidie van de gemeente Utrecht.
Gekoppelde berichten
Dit moet het nieuwe kunstwerk boven de ingang van Bibliotheek Neude worden
Het kunstwerk dat boven de ingang van de centrale bibliotheek aan de Neude in Utrecht…
Grensverleggende kunst aan de bibliotheek in Utrecht maakt de tongen los
De entree van de gloednieuwe bibliotheek aan de Neude moet opvallend worden. Met het gepresenteerde…
Nu licht gedimd kan worden oordeelt commissie positief over kunstwerk Intellectual Heritage
Nu de lichtintensiteit van het kunstwerk dat op de bibliotheek op de Neude moet komen…
25 Reacties
ReagerenZo’n beetje het minst intellectuele decoratieve object ooit (met kunst heeft dit ding niets te maken natuurlijk) “Intellectual herritage” noemen en het dan ook nog eens plaatsen voor een voormalig kennisinstituut waar je anno 2021 vrijwel louter verderlichte plezierboekjes (anti-kennis) kunt lenen; het begint allemaal wel wat erg ‘cheeky’ te worden allemaal….LOL
Er kan dan wel een verhaal bij verzonnen worden maar dat maakt het nog niet iets moois .
Het past totaal niet bij het gebouw of de omgeving en het nodigt absoluut niet uit ,het stoot eerder af.
Voor de helft van de kosten had ik wel iets kunnen creëren wat wel bij het gebouw en de omgeving past.
Door eerst een plattegrond of voorbeeld te tonen om te peilen of de mensen het mooi vinden krijg je juist een kijk op wat de mensen verwachten.
Iedereen ziet het aankomen, de gemeente heeft weer eens slappe knieën en verzint onzingeklets als “kunst mag schuren”, en het uiteindelijke resultaat is een enigszins verprutst monumentaal gebouw. Met de “plezierboekjes” van Scherpschutter heeft e.e.a. natuurlijk niets te maken want dat betreft iets heel anders, nl. een evt. inhoudelijke discussie over het aanschafbeleid van de bibliotheek.
Als je het gewoon niet doet, hoef je er ook niet over te discussiëren. Maar dat zou het bestaansrecht van een aantal ambtenaren waarschijnlijk laten wankelen, voor zover dat bestaansrecht überhaupt al relevant is.
Waar heb je het over Scherpschutter: er liggen (getuige de catalogus) alleen al 60 boeken over nihilisme, dat zou jou toch ten zeerste aan moeten spreken.
Foeilelijk kitscherig ding. Hang maar op, maar wel zodat we de fout in de toekomst makkelijk en zonder schade kunnen herstellen.
Zodra ie hangt zullen velen denken, wat is dit nu, mooi gebouw, mooi plein,, prachtige stad. Ze hebben fout gemaakt met die Neude flat, maar dit kan niet. Die flat kan niet weg, dat kunstwerk wel.
@Frederik Nietsje
Exact dat ja. LOL
Er is een kunstwerk dat in alle stukken genegeerd wordt.
Dat in alle reacties ontbreekt.
Dat ook niet voor komt in de folder die de bibliotheek heeft gemaakt van de kunstwerken die ze in huis hebben.
Precies op deze plek bevindt zich het glas-in-lood-werk van Richard Roland Holst: “Nederlandse Maagd in de tuin der provinciën”.
Ook een ‘lichtkunstwerk’.
Samen met onder andere de beeldhouwwerken van Hendrik van den Eijnde onlosmakelijk onderdeel van dit rijksmonument.
Anno 2021 weten we blijkbaar niet zo goed wat we hier mee moeten.
Wat mij verbaast is dat we elke keer de impressie met het gebouw als grijs vlak zien. Maak eens een impressie zoals het werkelijk wordt, dus met een foto als achtergrond. Dan is het gelijk wat duidelijker hoe het wordt. Daarnaast vind ik dat dit kunstwerk zijn doel voorbij schiet. Als er een associatie met Las Vegas is, wat is dan de link naar Utrecht? Maar goed dit is persoonlijk.
Dit had de gemeenteraad nooit mogen goedkeuren. Het voldoet zowel niet aan de binnenplanse als de buitenplanse-afwijking van het bestemmingsplan en kon dus simpel getorpereerd worden. Met het argument dat deze kermisverlichting, want meer is het niet, reversible is veroordeelt de gemeente ons tot een langdurig verneukt Rijksmonument. Reversible is ambtenarenjargon voor vervangbaar, demontabel en tijdelijk, maar iedereen weet dat niets eeuwiger is dan tijdelijk. Wat een volslagen disrespect voor ons erfgoed. Zeer teleurstellend ook dat monumentorganistaties en gemeenteraadsleden zich lieten verleiden door volslagen kunstenaars kletskloek. Ik dacht dat het clishé van contrast opzoeken nu wel voorbij was. Bart Rutten, een van de kunstcommissieleden durft het te vergelijken met de Haas op het Neude. Daar was volgens hem destijds, ik heb daar nul komma nul van gemerkt, ook reuring over. Met dit soort kulargumenten moeten wij het stellen: kunst mag schuren. Ja, misschien mag dat, maar mag kunst een gebouw verpesten of ten gronde richten? De gemeenteraad had alle kansen dit onzalige plan tegen te houden maar blijkbaar zijn daar geen monumentenbewakers of liefhebbers. Ook de Vereniging Oud Utrecht had geen bezwaar: deze vereniging is af.
Als iemand nog twijfelde of de gemeente van Utrecht een goedkoop pretpark wil maken, dan zal die twijfel nu definitief weggenomen zijn. Ook van visuele rust (een mooi klassiek gebouw, prima zoals het is) houden we niet, reuring en bruis MOET!
Daarom, en alleen daarom, vind ik dit een goed kunstwerk. Het geeft eindelijk duidelijkheid aan de motieven van de gemeente. Laten we het Pretpark Utrecht noemen. Intellectual heritage my ass.
Elke stad krijgt het cultuurbeleid dat ze verdient. D66 draaide het UCK de nek om, zet DUMS op een sooort antikraakbasis in de oude muziekschool en drukt dit zielige excuus voor een conceptueel kunstwerk er door. Erg jammer van de monumentale gevel van het oude postkantoor, en volgend jaar maart nog eens goed nadenken over je stem.
Het is zooooo ongelooflijk lelijk dat het niet eens kunst is maar wanstaltig.
Daarnaast, onze gemeente wil zo graag superduurzaam zijn.
Moeten ze vooral energievretende pulp van plastic (?? glas is te kwetsbaar en metaal laat geen licht door) in de openbare ruimte zetten om zogenaamd te “schuren”.
Want ook LED lampen in dit gedrocht vreten zinloos en nodeloos energie!
Dus gemeente, gaarne een ecoduurzaam toontje lager zingen en dwingen want dit is een heel fout voorbeeld voor hoe het VOORAL NIET MOET!
Vraag 5:
Kan het weg blijven?
Hoe gaat de gemeente in de toekomst haar argument “Beschermd stadsgezicht” uitleggen aan bewoners die nu een afwijzing krijgen als ze een kleine verbouwing aanvragen met o.a. als doel verduurzaming? Of moeten ze het als kunstwerk aanvragen??
leuk voor in ons studentenhuis. steeksleuteltje 13. hoe hoog komt ‘ie te hangen?
Ik blijf het een schreeuwerige kermisachtige uithangbord vinden, geeft de verloedering van de stad een nieuwe impuls met straks overal dit soort Las Vegas achtige “kunstuitingen”.
Wat is er mis met de huidige statige en bij het gebouwpassende letters? Staat mij bij dat de supermarkt letters van Albert Heijn op hetzelfde pand ook verwijderd zijn omdat het niet bij het pand paste.
Ik vind het mooi, hopelijk komt het er ook daadwerkelijk. De draak steken met extreem veel borden en verwijzingen, leuk leuk.
Mooi, lelijk. Daar gaat het hier niet om.
Controversieel is het kunstwerk nu al wel, blijkens de reacties.
Ook kan het vervelend worden, misschien al heel snel – voor mensen die tegenover het oude postkantoor wonen. Ware ik zo’n pleinbewoner, het zou me wellicht verdriet doen.
Deze vraag houdt me bezig: wat zou Joop Moesman ervan gevonden hebben? Hij werd geboren boven steendrukkerij van zijn vader, aan de Neude 7. Daar begon hij als jongen het uitzicht vanuit zijn jongenskamer te schilderen. Stayokay zit daar nu in. Heeft Niels Bokhoven misschien een idee wat Moesman zou doen met dit toekomstige uitzicht? Iets surrealistisch heeft het zeker. Maar de verstilling die je bij Moesman ziet kan ik er niet in ontwaren.
@Pieter
Wat er mis is met het statige gebouw is exact dat. Het is een statig gebouw. Er is natuurlijk een reden dat alle kunst en cultuur in Utrecht rechtstreeks uit een moeras van gelobotomiseerde wilden lijkt te komen en die reden is ook de oorzaak dat het niet beter gaat worden.
Dit kunstwerk komt er, net zoals vrijwel alle kunst en cultuur in Utrecht, OMDAT het vrijwel niet slechter of lelijker kan. Je gaat het pas zien als je kijkt en als je het eenmaal ziet kun je het ook niet meer ontzien.
Ik kan niet wachten tot het geplaatst is. Heel mooi en fris
Lelijk, lelijker, allerlelijkst.
Ben ook niet zo’n fan van. Ik zou graag dat het geld dat nu wordt uitgegeven aan openbare kunst wordt uitgegeven aan openbare meubilair. Denk aan mooie straatlantaren, hekwerk en banken, en grote fonteinen op pleinen. En niet alleen in het centrum, maar in alle wijken. Dat zou mijn woongenot in ieder geval veel meer vergroten.
Er staat een dikke boom voor.
Is straks dus niks van te zien.
Ik las dat de gemeenteraad voor stemde omdat zij over kunst geen oordeel willen fellen. Dat is ansich begrijpelijk. Maar het gaat hier om bescherming van zowel een rijksmonument als een beschermd stadsgezicht. Voor deze kermislichtbak is een verklaring van geen bedenkingen afgegeven omdat het de binnen en – buitenplanse uitzondering van het bestemmingsplan overschrijdt. Je moet van goede huizen komen om als raad te beslissen dat vanwege een zogenaamd kunstwerk afgeweken mag worden van het bestemmingsplan en de gekoppelde uitzondering. De gemeenteraad geeft wel degelijk een oordeel over dit kunstwerk vanwege de uitzondering die het mag maken. Zo uitzonderlijk dat het meer waarde heeft dan beschermd erfgoed. De raad weet ook dat niets zo eeuwig is als het tijdelijke. De UFO siert nog immer de Inkpot. Ik hoop dat dhr Zwanenburg, die ik wat betreft beschermen van het stadsgezicht hoog heb zitten, tegen heeft gestemd. Maar ik vrees het ergste. Ook D66 toont zich overduidelijk geen hoeder van het erfgoed en stadsgezicht, Agwaglot is daar getuige van en weer deze ellende.