Het demissionaire kabinet heeft nieuwe coronamaatregelen aangekondigd: de veelbesproken coronapas vervangt vanaf 25 september de verplichting om anderhalve meter afstand te houden. “We zijn er bijna aan gewend geraakt, maar toch ook niet”, zei demissionair premier Rutte dinsdag over de anderhalvemetermaatregel. “Hoe moeilijk was het […] Juist in die tijd dat veel mensen verdriet hadden, moesten we afstand houden. […] Daarom ben ik blij dat we per zaterdag 25 september de verplichting van de anderhalve meter afstand kunnen afschaffen.” Daarmee komt dus een eind aan een van de eerste coronamaatregelen waar Nederland mee te maken kreeg. Daarom deze week: vijf vragen over de nieuwe coronaregels.

1. Komt het eind dan nu eindelijk in zicht?

Rutte benadrukte dinsdag gelijk dat 25 september ‘niet de dag is dat alles weer was zoals voor corona’. “Daarvoor is de groep die niet beschermd is, meestal omdat ze niet gevaccineerd zijn, nog te groot”, legde Rutte uit. Inmiddels hebben ruim 13 miljoen Nederlanders minimaal één vaccinatie gehad. Ruim 11 miljoen mensen zijn volledig gevaccineerd. Het aantal mensen dat met corona in het ziekenhuis en op de ic is opgenomen, is stabiel. Het overgrote deel van de positief geteste en opgenomen patiënten is nog ongevaccineerd.

De vaccinatiegraad is volgens het demissionaire kabinet hoog genoeg om de verplichte anderhalve meter afstand overal op te heffen, maar dat kan nog niet zonder voorwaarden. Op veel plekken wordt daarom het laten zien van een coronatoegangsbewijs verplicht. Hoe lang de coronapas gebruikt gaat worden, is nog niet duidelijk. “Deze maatregel is tijdelijk”, zei Rutte daarover. “Hopelijk zeer tijdelijk, maar we hebben geleerd dat we bij maatregelen een slag om de arm moeten houden.”

2. Waar heb je straks wel en geen coronapas voor nodig?

De coronapas wordt straks ingezet op plekken waar het door het loslaten van de verplichte anderhalve meter afstand drukker wordt. Het toegangsbewijs moet het risico van besmetting volgens het demissionaire kabinet zo laag mogelijk houden. De coronapas gaat gelden in de horeca (maar niet op terrassen), bij evenementen zoals festivals, concerten en feesten, bij professionele sportwedstrijden en in bioscopen en theaters. Op die plekken kan iedereen vanaf 13 jaar straks alleen terecht met een coronatoegangsbewijs. Vanaf 14 jaar kan het coronatoegangsbewijs ook samen met het identiteitsbewijs gecontroleerd worden. De coronapas geldt overal: binnen en buiten, met en zonder vaste zitplaats.

Regels horeca en evenementen

In alle horeca blijft de sluitingstijd tussen 0.00 en 6.00 uur gelden, maar de verplichting om te zitten vervalt en er is geen maximumaantal bezoekers meer. Discotheken en nachtclubs mogen ook weer open, maar ook voor hen geldt de sluitingstijd van middernacht.

Alle evenementen kunnen weer plaatsvinden zolang bezoekers een coronatoegangsbewijs hebben. Voor evenementen buiten geldt geen maximaal aantal bezoekers en geen verplichte sluitingstijd. Dat geldt ook voor evenementen binnen waar bezoekers een vaste zitplaats hebben. Voor beide geldt wel dat de horeca na 0.00 uur gesloten is, met uitzondering van afhaalmogelijkheden. Dat betekent ook dat de tribunes van voetbalstadions weer helemaal vol mogen zitten. Mogelijk speelt FC Utrecht op 25 september dus weer in een uitverkochte Galgenwaard tegen PEC Zwolle.

Anders zijn de regels voor binnenevenementen waar bezoekers geen vaste zitplaats hebben. Het demissionaire kabinet staat daar maximaal 75 procent van de normale bezoekerscapaciteit toe en de verplichte sluitingstijd tussen 0.00 en 6.00 uur geldt voor deze evenementen wel. Het demissionaire kabinet trekt voor deze groep evenementen en de nachthoreca 15 miljoen euro uit voor financiële steun, vanwege de omzet die zij mislopen.

Toegang zonder coronapas

Niet op alle plekken is straks een coronapas nodig, er is ook een reeks uitzonderingen. In de horeca gaat het onder meer om wegrestaurants, horeca in uitvaartcentra en terrassen. Ook eten afhalen en laten bezorgen zijn uitgezonderd. Verder heb je geen coronapas nodig voor een bezoek aan bibliotheken, musea, gebedshuizen, winkels, parken, natuur, dierentuinen, pretparken, kermissen en zwembaden. Ook sporten en een bezoek brengen aan bijvoorbeeld de kapper mag zonder coronapas.

In eerste instantie wilde het demissionaire kabinet ook op terrassen de coronapas verplicht stellen. Daartegen kwam weerstand vanuit de maatschappij en ook verschillende politieke partijen wilden die verplichting niet. Een Kamermeerderheid stemde vorig week dan ook tegen. Het kabinet geeft gehoor aan die wens, dus de coronapas is straks niet verplicht op terrassen.

3. Welke andere regels gelden er vanaf 25 september?

Voorlopig blijven de inmiddels welbekende basisregels van kracht. Dus: was je handen, zorg voor voldoende frisse lucht en blijf thuis bij klachten en laat je testen. De verplichting om anderhalve meter afstand houden vervalt dus, maar demissionair premier Rutte zei wel dat het een advies blijft om afstand te houden. Een andere basisregel die verandert, is het thuiswerkadvies. Eerder was de oproep ‘werk thuis, tenzij het niet anders kan’. Dat wordt nu ‘werk thuis als het kan en op kantoor als het nodig is’, volgens het demissionaire kabinet een mildere variant van het eerdere advies.

Onderwijs

Aan de basisregels verandert dus niet veel, maar dat ligt anders in het onderwijs. Studenten in het hoger onderwijs, het mbo en leerlingen in het voortgezet onderwijs hoeven straks namelijk geen mondkapje meer te dragen in de gangen. Wel is het advies om regelmatig een zelftest te doen. In het hoger onderwijs vervalt ook de maximale groepsgrootte van 75, wat inhoudt dat grote hoorcolleges straks weer gewoon gegeven kunnen worden.

Op basisscholen hoeven klassen vanaf maandag 20 september niet meer geheel in quarantaine als een kind positief is getest. Alleen kinderen die positief zijn getest en kinderen die klachten hebben, moeten thuisblijven. De GGD kan wel altijd nog adviseren om een klas toch helemaal naar huis te sturen, bijvoorbeeld als er meerdere positief geteste kinderen zijn.

Mondkapjes

Ook zijn mondkapjes straks op minder plekken verplicht. Mondkapjes hoeven dus niet meer gedragen te worden binnen de schoolmuren, maar ook de mondkapjesplicht op trein- en busstations en perrons vervalt. In de bus, trein, metro, tram en taxi is het dragen van een mondkapje nog steeds verplicht. Ook op luchthavens moeten de mondkapjes, in ieder geval achter de douane, nog op.

4. Hoe kom je aan een coronapas?

Je kunt een coronapas krijgen als je gevaccineerd bent, in het afgelopen half jaar corona hebt gehad of een negatief testbewijs hebt van maximaal 24 uur oud. Testen blijft voorlopig gratis, maakte het demissionaire kabinet dinsdag bekend.

De meeste mensen hebben de CoronaCheck-app, die in Nederland 10 miljoen keer is gedownload, maar niet iedereen heeft natuurlijk een smartphone. Voor mensen die geen smartphone hebben, zijn er andere oplossingen om toch aan een coronapas te komen.

Via de website coronacheck.nl kan iedereen met een DigiD online een coronabewijs aanvragen. De overheid adviseert mensen die daar moeite mee hebben of mensen die geen computer of printer hebben om hulp te vragen aan familie, vrienden of buren. Mensen kunnen ook terecht bij het Informatiepunt Digitale Overheid in veel bibliotheken.

Kan dat ook niet, dan is er nog de mogelijkheid om het via de overheid te regelen. Mensen kunnen bellen met 0800 – 1351 en worden dan doorverwezen naar een speciale helpdesk waar ze met hun BSN en postcode een papieren coronabewijs kunnen aanvragen. Dat wordt dan per post opgestuurd en kan vijf dagen duren, waarschuwt de Rijksoverheid.

5. Hoe zit het met de kritiek op de invoering van de coronapas?

Vanuit verschillende groepen in de samenleving klinkt protest tegen het coronatoegangsbewijs. Sommige mensen vinden dat de coronapas leidt tot verdeeldheid in de samenleving of dat de coronapas mensen indirect dwingt om zich toch te laten vaccineren. 

Demissionair minister Hugo de Jonge liet dinsdag blijken het daar niet mee eens te zijn. “Nee, het werken met coronatoegangsbewijzen dwingt niemand tot vaccinatie. En zeker, ze moeten meer moeite doen, maar die kleine moeite, laten we eerlijk zijn, valt echt in het niet bij de beperkingen die aan de hele samenleving worden opgelegd door de keuze van een kleine groep om zich niet te laten vaccineren.”