Op het Utrecht Science Park gebeurt al jaren van alles op het gebied van kennis en innovatie, maar ook de verdere ontwikkeling van het gebied zelf staat niet stil. De gemeente heeft nu nieuwe plannen gemaakt om het USP toekomstbestendig te maken. Daarin is oog voor meer woningen en ontmoetingsplekken, maar ook voor de natuur rondom het USP. Tijd voor vijf vragen over de nieuwe plannen voor Utrecht Science Park.

1 Een stukje geschiedenis: hoe is Utrecht Science Park door de jaren heen veranderd?

Vroeger draaide alles in het gebied waar nu Utrecht Science Park is om de Kromme Rijn. De rivier verlegde door de eeuwen heen regelmatig haar verloop, maar vanaf de twaalfde eeuw gingen mensen het moerassige landschap ontginnen voor de landbouw. Langs de rivier ontstonden ridderhofsteden, die later uitgroeiden tot de landgoederen van Amelisweerd. Voor de bewerking van de landbouwgrond werden door het klooster in de buurt van Oostbroek boerderijen gesticht: ‘uithoven’ genoemd.

Pas vele eeuwen later, vanaf de jaren 60 van de vorige eeuw, ontstonden de eerste contouren van wat nu Utrecht Science Park is. De faculteit Diergeneeskunde en onderdelen van de toenmalige faculteit wis- en natuurkunde kwamen, verspreid over het gebied, als eerste op De Uithof. In 1988 volgde een stedenbouwkundig plan voor De Uithof. Onderwijsgebouwen kwamen dichter bij elkaar te staan, waardoor het gebied levendiger werd. Later, vanaf 1999, kwamen er ook woningen op De Uithof en er ontstond draagvlak voor voorzieningen, zoals The Basket, het café aan de Heidelberglaan.

In 2018 vond de veelbesproken naamsverandering plaats: De Uithof heette vanaf toen Utrecht Science Park. Het gebied groeide verder als ‘kenniscluster’ en er was steeds meer behoefte aan ruimte voor bedrijven en startups.

2 Waarom worden er plannen gemaakt voor het USP?

De groei van het Utrecht Science Park paste tot ongeveer 2014 in het oorspronkelijke stedenbouwkundigplan, maar om in de toekomst verder te kunnen groeien is een nieuw plan nodig. Dagelijks komen meer dan 70.000 mensen naar het Science Park, van wetenschappers en studenten, tot artsen en verpleegkundigen. Kennisinstellingen en bedrijven zijn dus belangrijk, maar ook het landschap rondom het USP is bijzonder: de groene weiden, bossen, boerderijen, landgoederen en de Nieuwe Hollandse Waterlinie zijn volgens de gemeente ‘van grote natuurlijke, recreatieve, culturele en historische waarde voor de omgeving’.

Die twee factoren moeten dus behouden blijven, maar er gaan ook dingen veranderen. Het gebied moet toekomstbestendig worden. Het huidige bestemmingsplan stamt uit 2010, maar binnen dat plan is niet genoeg ruimte om de nieuwe ambities waar te maken. De gemeente heeft daarom samen met de Universiteit Utrecht, Universitair Medisch Centrum Utrecht en Stichting Utrecht Science Park een omgevingsvisie opgesteld. Die visie gaat over zowel wegen en gebouwen, als groen. Aan de hand van vier thema’s wordt beschreven wat de ambities voor de komende twintig jaar zijn en hoe het gebied er in 2040 uit moet zien. De thema’s in de omgevingsvisie zijn: ‘levendig kenniscentrum met slimme mix van functies’, ‘groen en gezond landschap’, ‘leefbaar en bereikbaar’, ‘zichtbaar duurzaam en gasloos’.

3 Wat gaat er dan veranderen?

Zoals op meer plekken in Utrecht gaan groei van de stad en de bouw van meer woningen en voorzieningen hand in hand. Op USP komt daar nog bij dat er, om te blijven groeien, meer kantoren en bedrijven nodig zijn.

Woningen

De groei van het aantal inwoners op het Utrecht Science Park wordt mogelijk door huizen te bouwen. 4.000 nieuwe woningen moeten er komen, bedoeld voor studenten en mensen die op het USP werken. Met de bouw van nieuwe woningen en de komst van meer mensen is er ook ruimte om de voorzieningen op het USP uit te breiden. Het sportcomplex Olympos kan worden uitgebreid en er kunnen extra voorzieningen komen in het centrumgebied van het USP.

Arbeidsplaatsen

De nadruk op het USP ligt op onderwijs, zorg, onderzoek en innovatie. De gemeente hoopt met het aanpakken van het Science Park meer ruimte te maken voor doorontwikkeling, groei en ‘spontane ontmoetingen’ waaruit nieuwe innovaties kunnen ontstaan. Komende jaren moet er ruimte vrijkomen voor ruim 4.000 nieuwe arbeidsplaatsen op het gebied van Life Sciences en Health en duurzaamheid. Die ruimte ontstaat door te bouwen op plekken waar nu parkeerplaatsen zijn of waar verouderde gebouwen van de Universiteit Utrecht en het UMC staan.

Verkeer

Meer arbeidsplaatsen en inwoners betekent meer verkeer. Volgens de gemeente zijn verkeersmaatregelen nodig, zoals het weren van doorgaand verkeer door ‘knips’ en het hanteren van lage parkeernormen. Verder wil de gemeente samen met werkgevers en instellingen kijken hoe werknemers minder of anders kunnen reizen, bijvoorbeeld door anders te roosteren of meer thuis te werken. Parkeren krijgt een minder belangrijke plek op het USP en fietspaden en het wandelnetwerk worden juist uitgebreid.

Verder wordt gekeken hoe het met het openbaar vervoer moet. Regionaal wordt onderzocht hoe bestaande ov-knooppunten zo goed mogelijk kunnen worden gebruikt, maar er wordt ook gekeken naar plekken voor nieuwe stations, zoals station Lunetten-Koningsweg en een nieuwe lijn tussen Amersfoort en het USP.

Energie

Volgens de gemeente wordt op het USP werk gemaakt van duurzaamheid, energietransitie en circulariteit. Er wordt gebruik gemaakt van warmte-koudeopslag, waarmee energie wordt opgeslagen in de bodem om gebouwen vervolgens te kunnen verwarmen of koelen. Op de daken komen zonnepanelen en er wordt onderzoek gedaan naar diepe geothermie, waarmee heet water uit de grond wordt gehaald.

Altijd een discussiepunt, maar ook in deze omgevingsvisie zijn zoeklocaties voor windmolens opgenomen. Ook wordt gekeken of in de weilanden rondom de gebouwen zonnevelden kunnen komen.

4 Wat gaat er met de groene omgeving rondom het USP gebeuren?

Groeien op een gezonde manier kan alleen als er ook ruimte is voor groen, stelt de gemeente in de omgevingsvisie. Sterker nog, de gemeente bepleit dat de groene weiden, lanen, tuinen en natuur samen met de gebouwde omgeving een twee-eenheid vormen. Door de nieuwe verbindingen op het USP verdwijnen auto’s naar de randen van het gebied, waardoor aaneengesloten parken ontstaan. Er moeten nieuwe voetpaden komen, waar gewandeld kan worden en langs de lanen komen bomenrijen, zodat het USP klimaatbestendiger wordt. Natuurvriendelijke oevers en andere begroeiing moeten gaan zorgen voor een grotere diversiteit aan planten en dieren in het gebied.

Het landschap is volgens de gemeente verder een belangrijke voorwaarde voor mensen om in een van die 4.000 nieuwe huizen op het USP te komen wonen. “De kenmerken van het USP, waarbij kennis en landschap samengaan, sluiten hier perfect op aan”, stelt de gemeente. “Het groen en het landschap lopen hier niet om de stad heen, maar dwars door het USP. Dit biedt de mogelijkheid om stad en land beter te verbinden en het landschap niet alleen voor de gebruikers en bewoners van USP dichterbij te brengen, maar ook voor mensen uit de stad.”

5 En hoe gaat het nu verder?

Zoals gebruikelijk ligt de Omgevingsvisie Utrecht Science Park 2040 ter inzage. Iedereen die dat wil kan van 15 juni tot 26 juli reageren op de plannen. De reacties worden gebruikt om de Omgevingsvisie ‘aan te scherpen’ voordat die ter besluitvorming wordt voorgelegd aan de gemeenteraad.