De Vleutenseweg in Utrecht kan alleen écht verkeersveilig worden als de weg van gevel tot gevel volledig opnieuw wordt ingericht. Dat is de conclusie van adviesbureau DTV Consultants dat na het dodelijke ongeluk in maart onderzoek deed naar de verkeersveiligheid in de straat. Maar welke andere maatregelen kunnen er nog meer genomen? Vijf vragen over het onderzoek naar de verkeersveiligheid op de Vleutenseweg in Utrecht.

Waarom is dit onderzoek gedaan?

Op 24 maart dit jaar gebeurde er op de Vleutenseweg een ernstig ongeluk met een stadsbus en twee jonge kinderen. Een 7-jarig meisje kwam daarbij om het leven, haar 5-jarige broertje raakte zwaargewond. Het ongeluk maakte diepe indruk op Utrecht, in het bijzonder op omwonenden van de Vleutenseweg. Zij hebben, samen met andere betrokkenen, kort na het ongeluk een petitie aangeboden aan onder meer wethouder Lot van Hooijdonk. De petitie werd 541 keer ondertekend, door buurtbewoners, basisscholen en medewerkers van horecazaken in de buurt. De ondertekenaars vinden de plek waar de aanrijding gebeurde onoverzichtelijk en zijn bezorgd over de inrichting van de Vleutenseweg. De zorgen over de veiligheid op de weg zijn er overigens al langer, in 2014 bezetten tientallen kinderen al eens de busbaan om aandacht te vragen voor de situatie. Dat jaar raakte een meisje gewond door een aanrijding met een bus ter hoogte van de Bosboom Toussaintstraat.

In de petitie die na het ongeluk in maart werd aangeboden, pleitten de ondertekenaars voor een onafhankelijk onderzoek naar de verkeersveiligheid. De gemeente Utrecht heeft daar gehoor aan gegeven. Verkeerskundig adviesbureau DTV Consultants heeft de afgelopen maanden het onderzoek uitgevoerd. Vorige week werden de resultaten van het onderzoek gepresenteerd.

Hoe zag het onderzoek van DTV Consultants eruit?

Het onderzoek van DTV Consultants is gehouden tussen juni en augustus van dit jaar, op de Vleutenseweg tussen de Thomas à Kempisweg en het Westplein. De onderzoekers keken onder meer naar de gedragingen van verkeersdeelnemers, potentiële conflictsituaties, bijna-ongelukken en onveilige verkeerssituaties. Daarnaast zijn er gesprekken geweest met een klankbordgroep, bewoners, scholen en werd een enquête gehouden onder verkeersdeelnemers op de Vleutenseweg.

Snelheidsmetingen

De onderzoekers hebben met behulp van zogenoemde telslangen snelheids- en intensiteitsmetingen gedaan. Daaruit blijkt hoeveel verkeer er over de Vleutenseweg rijdt en met welke snelheden er wordt gereden. Gedurende twintig dagen zijn op drie punten op de Vleutenseweg alle passerende motorvoertuigen en (brom)fietsers geteld en is geregistreerd hoe hard ze reden.

Ongevallenanalyse

De onderzoekers hebben gekeken hoeveel ongelukken er zijn gebeurd in de periode tussen 1 januari 2014 en 15 juni 2023. In totaal gaat het om 106 ongelukken, waarbij 162 mensen betrokken waren. De locaties waar de meeste ongelukken gebeurden zijn: het kruispunt Damstraat/Wolff en Dekenplein/P.A. Genestetstraat (10 ongelukken), het kruispunt Johannes Camphuysstraat/Jan Pieterszoon Coenstraat/Hasebroekstraat/Busken Huetstraat (7 ongelukken) en het wegvak ter hoogte van de bushalte Hasebroekstraat (6 ongevallen). Volgens DTV Consultants was bij het merendeel van de ongelukken op deze plekken sprake van letselschade. Of de ongelukken gebeurden op de hoofdweg of de parallelweg is volgens de onderzoekers niet met zekerheid te zeggen.

Bewonersenquête en interviews

De enquête die onderdeel uitmaakt van het onderzoek, bestaat uit vragen over verkeersonveilige situaties die verkeersdeelnemers op de Vleutenseweg ervaren en knelpunten waarvoor extra aandacht nodig is. Mensen die de enquête hebben ingevuld, konden ook suggesties doen voor het verbeteren van de verkeersveiligheid. De enquête is 876 keer ingevuld.

De invullers is onder meer gevraagd welke verkeersonveilige situaties ze ervaren als gebruiker van de Vleutenseweg, waarbij ze drie antwoorden konden invullen. De meest genoemde situaties zijn onveilige oversteekmogelijkheden, hoge snelheid van het autoverkeer en niet goed afgestelde verkeerslichten of het ontbreken van tikkers. Ook het teveel aan verkeersstromen om over te steken en hoge snelheid van het busverkeer werden vaak genoemd.

Niet alleen bewoners maar ook scholen maken zich zorgen. De Van Asch van Wijckschool geeft bijvoorbeeld aan dat na de verhuizing van de school meer kinderen de Vleutenseweg moeten gaan oversteken. De school wijst erop dat dat erg intensief is omdat er veel rijbanen moeten worden overgestoken en zegt bang te zijn dat dat leidt tot meer verkeersonveilige situaties. “Zij adviseren ouders om met hun kinderen alleen over te steken bij oversteekplaatsen met verkeerslichten”, staat in het onderzoeksrapport.

Tekst loopt door onder de afbeelding

Conflictsituaties

Dan zijn er op drie locaties aan de Vleutenseweg gedurende zes dagen cameraopnamen gemaakt. Die beelden zijn door de onderzoekers gebruikt om in beeld te brengen wat de huidige verkeerssituatie op die plekken is en hoe verkeersdeelnemers zich gedragen. De camera’s stonden op het voorrangskruispunt Vleutenseweg – Billitonkade, op het met verkeerslichten geregelde kruispunt Vleutenseweg – Jan Pieterszoon Coenstraat en op het kruispunt Javastraat – Douwes Dekkerstraat. Op de camerabeelden is onder meer gekeken of er ‘conflictsituaties’ ontstonden. Daarmee worden onder meer situaties bedoeld waarin verschillende weggebruikers elkaar ontmoeten, bijvoorbeeld omdat verkeerslichten tegelijk op groen springen.

De onderzoekers hebben verschillende soorten conflictsituaties voorbij zien komen. Voetgangers en fietsers staken bijvoorbeeld op willekeurige plekken de Vleutenseweg over, zonder gebruik te maken van oversteekplaatsen, waarschijnlijk omdat ze de snelste route wilden nemen. Bij de kruising met de Billitonkade viel op dat bussen uitsteken over de voetgangersoversteek op het moment dat er meerdere bussen achter elkaar stoppen bij de halte. Het viel de onderzoekers ook op dat er weinig opstelruimte is voor voetgangers, fietsers of afslaand gemotoriseerd verkeer.

Wat zijn de belangrijkste conclusies van het onderzoek?

De onderzoekers komen na het onderzoek met 26 maatregelen om de verkeersveiligheid op de Vleutenseweg op korte termijn te verbeteren. Daar wordt wel gelijk bij opgemerkt dat de situatie ‘verre van optimaal is’. Met de weginrichting zoals die nu is, kunnen de belangrijkste knelpunten op de Vleutenseweg namelijk niet worden opgelost. Volgens de onderzoekers gaat het dan vooral om het verbeteren van de oversteekbaarheid, het maken van een betere scheiding van lokaal en doorgaand verkeer, het creëren van meer opstelruimte tussen de rijstroken en het eenduidig gebruiken van elk weggedeelte.

“Enkel met een herinrichting van de Vleutenseweg van gevel tot gevel is het mogelijk om de functie, het gebruik en de vorm van de weg op elkaar af te stemmen”

“Deze maatregelen zijn alleen mogelijk door verschuivingen/keuzes te maken over de volle breedte van de Vleutenseweg”, zeggen de onderzoekers. “Met andere woorden: enkel met een herinrichting van de Vleutenseweg van gevel tot gevel is het mogelijk om de functie, het gebruik en de vorm van de weg op elkaar af te stemmen en te laten aansluiten bij de landelijke inrichtingsprincipes van Duurzaam Veilig.”

Wat gaat de gemeente Utrecht nu doen?

Uit het rapport komen elf maatregelen die volgens de onderzoekers direct te realiseren zijn. Daaronder vallen bijvoorbeeld het aanpassen van de markering bij fietsoversteekplaatsen, het weghalen van elementen die het zicht belemmeren, het plaatsen van fluorescerende waarschuwingsborden en beter onderhoud verrichten aan de Vleutenseweg. De gemeente zegt niet alle elf de aanpassingen gelijk te kunnen doorvoeren, maar een aantal situaties worden wel aangepast. Zo wordt de markering binnenkort aangepast aan de richtlijnen, worden prullenbakken bij bushaltes verplaatst om het zicht te verbeteren en wordt het 30 kilometerzone-bord in de richting van het Westplein weggehaald. Ook wordt het hekwerk in de groenstrook tussen de Groeneweg en de Billitonkade verwijderd, zoals fietsers er niet meer tegenaan kunnen rijden.

Voor vijftien andere maatregelen is volgens de gemeente verder onderzoek nodig. Maatregelen uit deze lijst zijn onder meer het zorgen dat alle oversteekplaatsen voor fietsers en voetgangers er hetzelfde uitzien, het verder uit elkaar leggen van bushaltes die nu tegenover elkaar liggen, het aanpassen van de kleur van de busbaan, het vergroten van de opstelruimte voor fietsers bij verkeerslichten, het aanleggen van verkeersdrempels en het verwijderen van de bushalte aan de Van Koetsveldstraat.

Voor de lange termijn zijn er drie varianten opgesteld die de verkeersveiligheid zouden moeten verbeteren. Variant één maakt van de Vleutenseweg een weg waar je maximaal 30 kilometer per uur mag rijden, waarbij het doorgaande en lokale verkeer samengaan met het fietsverkeer. De busbaan blijft, maar de rijstroken worden dan een fietsstraat.

De tweede variant scheidt doorgaand en lokaal verkeer, zoals dat nu ook het geval is, maar het lokale gemotoriseerde verkeer mengt met het fietsverkeer. Op fietsstraten of parallelwegen mag 30 kilometer per uur worden gereden, maar voor het doorgaande autoverkeer blijft 50 kilometer per uur de maximumsnelheid.

De derde en laatste variant is het opheffen van de busbaan. Bussen gebruiken dan de rijstroken voor het doorgaande verkeer, terwijl het doorgaande verkeer gescheiden wordt van het lokale verkeer. Lokaal gemotoriseerd verkeer is in deze variant gemengd met fietsverkeer, op straten waar 30 kilometer per uur is toegestaan. Voor doorgaand autoverkeer blijft 50 kilometer per uur de maximumsnelheid.

De gemeente bespreekt eind deze maand de adviezen met de klankbordgroep. “Uiterlijk januari 2024 informeren we omwonenden uitgebreid over wat we met het advies van DTV gaan doen”, laat de gemeente weten.

Wat vinden betrokkenen van de resultaten?

Omwonenden van de Vleutenseweg zijn vorige week geïnformeerd over de uitkomsten tijdens een bijeenkomst. Mariska Berrevoets was een van hen. Zij legde vorige week aan DUIC uit dat ze blij was met het onderzoek. “Het is snel en gedegen uitgevoerd en de conclusies bevestigen ons gevoel dat de weg onveilig is. Er kwam zelfs meer naar voren dan waar wij als omwonenden over nagedacht hadden.”

“De conclusies van het onderzoeksbureau waren duidelijk, maar het verhaal van de gemeente daarna was dat weer totaal niet”

Veel omwonenden gingen toch teleurgesteld weg van de bijeenkomst. Dat had vooral te maken met de houding van de gemeente tijdens de bijeenkomst.

Berrevoets vertelde: “De conclusies van het onderzoeksbureau waren duidelijk, maar het verhaal van de gemeente daarna was dat weer totaal niet. Het was zelfs klungelig. We hadden gehoopt dat de gemeente daar echt zou gaan staan, met een duidelijke boodschap, hoe ze het onderzoek zouden oppakken en aan de slag gaan met de verkeersveiligheid. Uit het onderzoek bleek ook nog eens dat er veel achterstallig onderhoud is aan de weg en dat markeringen niet kloppen. Wij waren blown away, maar op de vraag hoe de gemeente naar dit keek werd er ontwijkend geantwoord. Wij hadden gehoopt dat ze precies konden uitleggen hoe ze dit allemaal zouden aanpakken.”

“Het gaat hier wel om mensenlevens”

Berrevoets noemt de gang van zaken dan ook frustrerend. “Het gaat hier wel om mensenlevens. Ik snap ook dat met het gemeentelijk systeem niet alles ineens geregeld is, maar de communicatie ging wel gewoon heel klungelig tijdens de presentatie.”