Een filmpje van het Rode Kruis waarin vluchtelingenkinderen haatdragende Facebookcomments voorlezen, zoals ‘laat ze lekker verzuipen’, heeft in november heel wat losgemaakt bij Nederlanders. Het filmpje is in korte tijd twee miljoen keer bekeken. Nu de storm een beetje is gaan liggen, vroeg DUIC de twee Utrechtse filmmakers hoe ze terugkijken op het maken van het filmpje en de daaropvolgende discussie.
Toen Alessio Cuomo (regie en montage) en Bianca Looman (productie) door het Rode Kruis gevraagd werden het filmpje te maken, wisten ze eigenlijk niet dat er zó hard gepraat wordt over vluchtelingen. “Het doorlezen van alle quotes heb ik zo lang mogelijk uitgesteld. Er was zo veel om uit te kiezen. Ik wilde niets te maken hebben met dat soort narigheid”, vertelt Looman.
“Sommige reacties gaan ook echt te ver, die zijn keihard”, vertelt Cuomo. Tussen de reacties zaten doodsbedreigingen. Zo moeten volgens sommige Nederlandse Facebookgebruikers alle vluchtelingen worden opgehangen, in de fik gestoken worden of moet er een atoomboom op ze worden gegooid. “Dat is bizar. Het is dan een uitdaging om te beslissen welke reacties je gaat gebruiken, hoe ver je daar zelf in gaat”, legt Cuomo uit. “We hebben er uiteindelijk voor gekozen om de echt heftige reacties niet te gebruiken; je laat het toch kinderen zeggen.”
De twee filmmakers staan achter de keuze om kinderen de quotes te laten zeggen. “Als je volwassenen het laat zeggen, komt het toch minder goed aan. Zo zie je echt waar dit soort vervelende opmerkingen uitkomen”, vertelt Cuomo.
De voorbereiding
Het zou nog lastig worden dit filmpje te maken, dachten de filmmakers van tevoren. In het begin bleek dit ook zo te zijn; geen enkele organisatie wilde meewerken. Uiteindelijk was het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) bereid te helpen. “Zonder het COA was het nooit gelukt”, vertelt Looman dankbaar. De organisatie nam de filmmakers mee naar een asielzoekerscentrum om hier alvast te spreken met ouders, kinderen en een juf.
Samen met het COA en de juf bekeken ze welke kinderen in aanmerking kwamen om in het filmpje te komen. Bij deze selectie is met een aantal factoren rekening gehouden. Allereerst is gekeken naar de psychische gesteldheid. “De juf kon goed inschatten welke kinderen het mentaal aan zouden kunnen. Ook wist zij ons te vertellen welke kinderen konden lezen. Sommige zijn natuurlijk een heel ander alfabet gewend”, vertelt Looman. “Het COA kon inschatten welke kinderen er nog zouden zijn in de daarop volgende weken. Er zijn kinderen die heel snel worden verplaatst naar een andere locatie of weer terug moeten naar het land van herkomst.”
Vervolgens moesten de filmmakers toestemming zien te krijgen van de ouders. “We hadden verwacht dat ouders het niet fijn zouden vinden hun kinderen aan dit soort nare reacties bloot te stellen”, vertelt Cuomo.
Het tegendeel bleek. Iedereen was juist erg positief en wilde graag meewerken. “Ze waren ons erg dankbaar. Daar was ik van ontdaan”, licht Looman toe. “Ze hebben stuk voor stuk te maken gehad met discriminatie en begrijpen niet waarom ze van sommigen hier geen kans krijgen. Dat is toch ook belachelijk? Ik voel plaatsvervangende schaamte voor landgenoten die deze vluchtelingen, die vaak een hevige oorlog achter zich laten, de meest erge dingen toewensen.”
Toch zijn er ouders geweest die geen toestemming hebben gegeven. “Dat komt omdat ze bang zijn voor hun veiligheid. In het geval dat ze terug worden gestuurd naar het land van herkomst, zouden er wellicht consequenties kunnen volgen voor het feit dat ze hebben meegewerkt”, vertelt Looman.
Het filmen
De filmmakers hebben de kinderen niet van tevoren verteld welke quotes ze precies moesten oplezen; ze wilden het zo spontaan mogelijk houden. “Je ziet dan eerst hoe ze het moeilijk hebben met de taal. Pas als ze de tekst hebben opgelezen, gaan ze nadenken over wat ze daadwerkelijk hebben gezegd. Dat moment dat het ‘inzakt’ is vanuit professioneel oogpunt erg mooi”, legt Cuomo uit.
“Ik moest bij het eerste kind dat aan de beurt was wel even slikken. Het was erg aangrijpend om te zien dat zo’n lief meisje zo’n erge tekst oplas”, vertelt Cuomo zichtbaar geëmotioneerd. Op diezelfde geëmotioneerde toon vult Looman haar collega aan. “Die onschuldige kinderen kwamen zo stralend aanlopen. Dat raakt je. Op zo’n moment moet je even een knop omdraaien om professioneel te zijn.”
Na de opnames stond er direct een psycholoog voor de kinderen klaar. Uit de gesprekken met de psycholoog bleek dat de jonge kinderen eigenlijk weinig problemen hebben ondervonden aan het oplezen van de haatdragende quotes. “Ze begrepen de impact van wat ze zeiden misschien minder en vonden het vooral erg spannend met al die camera’s”, vertelt Looman. De oudere kinderen hadden er meer moeite mee. Voor alle kinderen en jongeren die meegewerkt hebben, blijft psychologische hulp beschikbaar. Dit geldt ook voor hun ouders, juffen en begeleiders.
Achteraf
In korte tijd heeft het filmpje miljoenen mensen bereikt. Er is aandacht aan gegeven in verschillende televisieprogramma’s, zoals De Wereld Draait Door, RTL Late Night en het Jeugdjournaal. Paul Witteman benoemde het filmpje tot ‘het media-moment van de maand’. “We hadden wel verwacht dat het wat los zou maken, maar dat het zó groot zou worden konden we niet voorzien”, aldus Cuomo. “We hopen mensen hiermee bewuster te maken van de impact die sommige teksten hebben, zodat mensen wellicht wat milder praten over vluchtelingen op Facebook.”
Wat de filmmakers vooral merkten, is dat de ‘stille meerderheid’ die niets heeft tegen vluchtelingen, nu eens wél wat van zich liet horen. “Ze reageerden massaal dat ze zich schaamden voor Nederlanders die met zoveel haat praten over vluchtelingen”, vertelt Looman. Maar er zit ook een keerzijde aan het verhaal. “Wat je wilt tegengaan, roep je ook wel op. Er waren mensen die ook op dít filmpje vervelend reageerden. Zo zei iemand ‘oh mooi, nu zien ze zelf ook in dat ze hier niet welkom zijn’. Belachelijk.”
18 Reacties
ReagerenMisschien moeten ze ook eens een fimpje maken van Europese (wees)kindertjes één of beide ouders hebben verloren in de vele terroristische aanslagen door heel Europa en deze kindertjes vervolgens ‘liefdevolle’ boodschappen laten voorlezen van mensen die zich groot voorstander verklaarden van de komst van miljoenen vluchtelingen. Of misschien een kindje in beeld brengen van een moeder die verkracht is. Dat is het beeld wat gebalanceerder en genuanceerder. Hier meen ik niks van natuurlijk! Ik zeg dit enkel om mensen aan het denken te zetten:
Het is misselijk om kinderen in te zetten voor politieke doeleinden!
Gadverdamme Scherpschutter,
Wat ben jij toch eigenlijk een miezerig schertsfiguur. Diep in jezelf weet je dat ook wel eigenlijk.
Dat je het gebrek aan geliefden moet opvangen met een continue maalstroom aan bagger die je hier met de wereld deelt. Zeker niemand die live naar je wil luisteren, Daar lijkt het wel verdacht veel op.
Gadverdamme.
Een beetje de boel lopen op te hitsen ten koste van kinderen. ten koste van een verhaal.
Wat hebben deze kinderen eigenlijk met verkrachtingen of ander door jouw beschreven leed te maken?
Volgens mij helemaal niets.
Gadverdamme. Ik walg van je.
Het is een gemakzuchtige focus. Je cherrypickt op de harde uitspraken, laat die voorlezen door schattige kinderen, en ontloopt verder de discussie of Nederland onbeperkt vluchtelingen kan toelaten omdat miljoenen mensen in de problemen zitten.
Utrechter: zoals ik het begrijp ligt de focus hier enkel en alleen op de verschrikkelijke teksten die je soms op Facebook en andere online media leest. De manier van uiten is waar het hier om gaat en dat is iets waar echt aandacht voor moet zijn, want dat is gewoonweg walgelijk. De discussie die jij benoemt wordt verder nauwelijks besproken, dus staat hier m.i. los van.
Ik mis toch echt de aanleiding of het doel van het filmpje. Er werd ze gevraagd om een filmpje te maken, maar de achterliggende gedachte zie ik hier niet terug.
Scherpschutter, afgezien van de walgelijke insinuatie dat alle vluchtelingen 1) een verband hebben met terroristische daden en 2) verkrachtingen (ik zeg bewust insinuatie, je gaat zeggen ‘dat heb ik nooit gezegd’, maar die truc kennen we nu wel):
Het is misselijk om als samenleving te accepteren dat dit soort doodsverwensingen aan medemensen, kind of volwassen, te accepteren. Het rode kruis is daarbij helemaal geen politieke organisatie maar een humanitaire, en kinderen moeten wat mij betreft het allerhoogste woord en de allerhoogste bescherming hebben als het gaat om humanitaire kwesties. Jij denkt daar anders over en dat is prima.
Als jij de behoefte voelt om in een video weeskinderen door terreuraanslagen aan het woord te laten over wat hen op sociale media wordt toegedicht aan verwensingen (anders gaat je vergelijking immers mank), ga je gang, maar ik kan gelukkig voorspellen dat je daarmee minder maatschappelijke impact zal hebben.
‘De juf kon goed inschatten welke kinderen het mentaal aan zouden kunnen’ … Duidelijk verhaal. Dan ben je de grens van het toelaatbare dus willens en wetens al over. Je mag kinderen hier NOOIT aan bloot stellen! Ieder normaal denkend mens weet heel goed wat voor reacties er op het internet staan dus volkomen overbodig onverantwoord om kinderen hier voor te misbruiken. Echt niks is meer heilig … Erg treurig dat je deze werkwijze voor jezelf kunt verantwoorden. Nog meer olie op het, over de rug van kinderen notabene. Smakeloos, net als de reacties zelf.
En op deze manier creër je dus bewust een situatie waarbij er psychologische hulp nodig is voor de kinderen die hier aan meewerken. WAT? Met elke letter die ik typ wordt ik kwader en kwader. Wat is dit voor waanzin? En daarnaast zul je nooit het beoogde doel bereiken aangezien deze ‘goede bedoelingen’ 0 effect sorteren. Denk je nu werkelijk dat de mensen die dit soort walchelijke reacties plaatsen zich hier iets van aantrekken … sterker, deze mensen zien hier blijkbaar helemaal geen kwaad in, en daarnaast betrek je onschuldige kinderen bij zeer volwassen zaken waar je ze Ver van moet houden. Dat heet in goed Nederlands BESCHERMEN!!!
Kinderen inzetten voor politieke doeleinden, altijd -1
@Martijn van de Waalberg 5/1/2017 – 12:18
Ok Martijn. Duidelijk dat je er geen enkele moeite mee hebt om kindertjes in te zetten voor politiek effectbejag. Uw morele totaalfaillissement lijkt mij daarmee wel definitief bewezen, voor zover en indien u dit niet al lang geleden bewezen heeft uiteraard.
De rest van uw tot aan het absurde aan toe uit het verband getrokken comment laat ik niet alleen om deze reden maar even voor wat het opnieuw is: trollende pulp.
@Scherpschutter 4/1/2017 – 16:15;
Je hebt helemaal gelijk met dit commentaar, de linkse kerk wil natuurlijk niet uit de doeken doen hoeveel overlast en criminaliteit er is gekomen door zgn vluchtelingen.
Maart 2017 tijd voor een frisse wind, tijd voor Geert Wilders en de PVV.
Wat een vreemd filmpje. Er wordt van alles aan gedaan om ons aan te praten dat we ons nog veel en nog veel meer socialer moeten opstellen dan dat we alle jaren al gedaan hebben. Maar de rek is er bij veel mensen uit, we zijn een hoop zaken goed zat aan het worden. Terwijl wij hier een half miljoen werkelozen hebben zitten we niet te wachten op een leger aan hoofdzakelijk kansloze asielzoekers met een geloof waar we hier ook al geen fijne ervaringen mee hebben. Helpen prima, maar het is van de idiote dat we hele volksstammen hier in NL moeten opnemen. Als je daar wat kritiek over hebt ben je meteen een kinderhatende racist of facist?
Waarom worden hier de overwegend rechtse reacties wel geplaatst en worden andere reacties geweerd?
Ok, nu ik er wel doorheen kom, nog een poging dan.
Dit is geen politiek. De actie toont aan dat mensen, mensonwaardig bejegend worden, juist vanwege politieke motieven.
Het zijn mensen, ongeacht waar ze vandaan komen, waarvan eens groot deel jou niets heeft aangedaan. Die verdienen het niet om, vaak racistisch en denigrerend, aangesproken te worden. In Vlaanderen vervolgen ze mensen nu zelfs vanwege digitaal haat zaaien. Dat zou hier ook moeten gebeuren, echter heeft onze politie daar geen geld voor, lees onze rechtse, want de PvdA is al jaren niet van de VVD te onderscheiden en neo-liberale politici, vanaf eind jaren ’70 waait er een rechtse neo-liberale wind in het westen, die zelfs partijen als GL en D’66 beïnvloedt; politici hebben er geen geld voor over.
Zo’n beetje alles wat de vluchtelingen, en dan heb ik het niet over onterechte asielzoekers, aan stront over zich heen krijgen is te wijten aan deze rechtse koers. Zorg die niet goed gaat >bewuste keus van de politiek, ook van D’66 en de PvdA, om de zorg te vermarkten. Negatieve gevolgen globalisering op de economie> de dubieuze handelsverdragen. Koop je zelf bij de action of de primark, dan koop je zelf de werkloosheid in je eigen land bij elkaar. Conflicten waar de vluchtelingen voor op de vlucht zijn> geëscaleerd door inmenging van het westen. Etc., etc.
Dan het verwijt dat sommige vluchtelingen krijgen, men kiest een welvarend land om zich te vestigen. Stel: er breekt in Nederland de pleuris uit. U en uw gezin dreigen dood te gaan. Griekenland en Noorwegen zijn veilig. Waar gaat u naartoe?
Marcel,
Het plaatsingsbeleid van deze krant is niet te volgen.
Iedere actie om begrip te kweken voor wat heet vluchtelingen, is politiek. Evenals iedere actie om de steun voor het asielbeleid te verminderen.
Of mensen de haatdragende uitingen verdienen is een rare vraag. Niemand verdient zulke uitingen.
Dat het toch gebeurt is erg genoeg, maar het op deze manier voor het voetlicht brengen vind ik smakeloos.
Het zal de nieuwe bewoners van ons land niet vooruit helpen.
Verder weet jij ook dat er weinig draagvlak is om de vele mensen, sommigen op de vlucht voor oorlog, anderen weer niet, maar overwegend uit een cultuur die ons niet positief gezind is, zonder voorbehoud hier op te vangen. Dat mensen daar bezwaar tegen hebben is legitiem. Velen uiten dat op correcte wijze, maar zonder resultaat. Dat is zeker een fout van de huidige politiek.
Dat de zogeheten vluchtelingen de voorkeur geven aan een land met de beste voorzieningen is begrijpelijk maar daarom nog niet juist of rechtvaardig.
@Scherpschutter 5/1/2017 – 16:59
Het punt is dat in elk geval al actie nodig is om haatdragende boodschappen in de openbare ruimte aan te kaarten. We weten uit je berichtengeschiedenis dat jij nogal tegen de bruinhemden aan schurkt, verwonderlijk is het dus niet dat jij je nu opeens druk gaat maken over deze ‘kindertjes’ in plaats van de oorsprong van het probleem. We worden het kortom niet eens over dit punt 😉
Waarom zou actie nodig zijn om haatdragende reacties aan te kaarten?
Wie is daarbij gebaat?
Negeer het liever, dat lijkt me voor alle partijen het beste.
Door aankaarten, zeker op de hier getoonde onsmakelijke manier, verscherp je tegenstellingen en je lost er niets mee op.
@ Theo
Hoezo is begrip vragen voor de vluchtelingenproblematiek politiek? Het wordt juist politiek gemaakt door mensen die doen alsof vluchtelingen alle problemen in dit land veroorzaken.
Een beetje medemenselijkheid is geen politiek, dat is medemenselijkheid en zou normaal moeten zijn.
Dat een organisatie, die ziet wat de schadelijke effecten zijn van online haatreacties verspreiden zijn, daar aandacht voor vraagt is niet meer dan logisch. Mensen uit schelden, haat, is NOOIT, maar dan ook NOOIT goed te praten. Zeker als het onschuldige mensen betreft. Daar, en ik herhaal daar, houden alle verdere argumenten al op.
De bezwaren van de meeste mensen zijn verre van legitiem, omdat ze zich laten leiden door argumenten van lieden die op voorhand al niet deugen.
Grappige opmerkingen, die over mensen uit gebieden en culturen die ons niet positief gezind zijn. Tot aan 4, 5 jaar geleden gingen mensen uit deze contreien nog massaal op vakantie naar Egypte, Tunesië, Turkije. Zelfs nu gaan mensen nog naar all inclusive resorts in Turkije. Vaak ook om lekker aan de drank te gaan. Iets wat niet strookt met de daar geldende opvattingen onder de meerderheid van inwoners. Hoe valt dat te rijmen dan?
Ik heb het genoegen wat vluchtelingen gezinnen te kennen uit oorlogsgebieden, maar ik zie veel meer overeenkomsten dan verschillen. Met een harde cultuurclash die gesuggereerd wordt valt het bij deze mensen alles behalve mee. Zij begrijpen dat sommige zaken hier op een andere manier gaan. Het is maar net hoe je dat uit legt aan de betreffende personen en hoe goed zij ontvangen worden.