Een veilige stad willen we allemaal en daarin speelt de verkeerssituatie natuurlijk een grote rol. Hoe staat het ervoor met de verkeersveiligheid in de Domstad? Uit een in 2019 afgenomen inwonersenquête blijkt dat 41 procent van de respondenten tevreden is over de verkeersveiligheid in de stad. Meer dan de helft is dat dus niet. De gemeente wil dat veranderen en doet onder meer aan de hand van halfjaarlijkse rapporten verslag van de stand van zaken in de stad. Het rapport over de eerste helft van 2021 is inmiddels gepubliceerd. Daarom: vier vragen over verkeersveiligheid in Utrecht.

1 Hoe is het gesteld met de verkeersveiligheid in Utrecht?

In de rapportages van vorig jaar speelde corona al een grote rol, maar ook in het nieuwe rapport is de invloed van coronamaatregelen volgens de gemeente nog goed te zien. Door de strenge maatregelen die begin dit jaar golden, was het rustiger op straat en was er minder verkeer. Daardoor zijn er in die periode ook minder ongelukken gebeurd dan in andere jaren. Nu de coronamaatregelen weer worden versoepeld, is er volgens het rapport ook weer een stijging van het aantal ongevallen te zien. Het aantal gewonden ligt wel lager dan verwacht, aldus de gemeente.

Dan is er ook nog het gevoel van verkeersveiligheid onder inwoners van Utrecht. Uit de laatste inwonersenquête (2019) blijkt dat 41 procent van de Utrechters tevreden is over de verkeersveiligheid. Jongeren van 16 tot 24 jaar zijn het meest tevreden, mensen tussen de 45 en 65 jaar het minst. Verder valt op dat mensen met thuiswonende kinderen vaker ontevreden zijn dan mensen die geen kinderen thuis hebben wonen. Vooral Utrechters met kinderen in de leeftijd van 4 tot 11 jaar zijn ontevreden.

Ook op wijkniveau zijn er verschillen te zien. De inwoners van Zuid blijken het meest tevreden met de verkeersveiligheid in hun wijk, gevolgd door Oost en Noordoost. In de wijken West en Overvecht is dat anders. Inwoners van die wijken zijn het meest ontevreden. In de buurt Lombok heerst de grootste ontevredenheid over de verkeersveiligheid.

2 Wat valt op aan de cijfers over gewonden in het Utrechtse verkeer?

In het rapport staan cijfers over verkeersgewonden die in Utrecht zijn gevallen tussen juli 2018 en juni 2021. De gemeente heeft onderscheid gemaakt in leeftijdscategorieën en in het vervoermiddel van de gewonden. Uit die cijfers blijkt dat de meeste verkeersgewonden op een (elektrische) fiets reden, namelijk 30 procent van het totaal. Dat hoge aandeel heeft er onder meer mee te maken dat een groot deel van de verplaatsingen in Utrecht (28 procent) per fiets is. De fiets lijkt volgens de gemeente dan ook niet oververtegenwoordigd in het geregistreerde aantal gewonden.

Dat geldt niet voor snor- en bromfietsers. Het aantal gewonde snor- en bromfietsers is bij elkaar opgeteld 27 procent, terwijl maar een klein deel van de verplaatsingen in Utrecht (minder dan 3 procent) per snor- of bromfiets is. De snor- en bromfietsers zijn dus wel oververtegenwoordigd in het aantal gewonden. Ook valt op dat het grootste aandeel gewonden behoort tot de leeftijdscategorie 16 tot 22 jaar.

In het rapport wordt dus onderscheid gemaakt tussen leeftijden en vervoersmiddelen van verkeersslachtoffers, maar er zijn geen exacte cijfers bekend van ongelukken waarbij mensen betrokken zijn die beroepsmatig aan het verkeer deelnemen, zoals taxichauffeurs en maaltijdbezorgers. Wel wordt aanvullend onderzoek gedaan naar ongelukken waarbij taxi’s betrokken zijn. Wat maaltijdbezorgers betreft, ligt dat iets anders. De gemeente is in gesprek met de landelijke grote maaltijdbezorgbedrijven en werkt samen met de vier grote steden en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat om te kijken wat de mogelijkheden zijn voor landelijke afspraken. Met de provincie wordt gekeken of er ook onderzoek gedaan kan worden naar maaltijdbezorgers in het verkeer.

Tekst gaat verder onder afbeelding

3 Waar in Utrecht zijn de opvallend gevaarlijke verkeerssituaties?

De gemeente houdt een zogenoemde VerkeersOngevallenConcentraties-lijst (VOC-lijst) bij. Dat overzicht wordt vastgesteld op basis van cijfers van de afgelopen drie jaar (1 juli 2018 tot 1 juli 2021) en geeft een beeld van gevaarlijke verkeerssituaties in de stad. De plek op de lijst wordt namelijk bepaald door het aantal en de ernst van de verkeersongevallen.

Op de nieuwe lijst staan vijf locaties die nog niet in de voortgangsrapportage van januari 2021 stonden, namelijk: Lange Viestraat, tussen de St.-Jacobsstraat en de Oudegracht, de Socratesbrug en Socrateslaan, de Einsteindreef en Seinedreef, de Plompetorengracht en Voorstraat en het Lucasbolwerk en de Nobelstraat. De gemeente laat wel weten dat wisselingen in de lijst snel kunnen plaatsvinden, doordat meerdere locaties scores hebben die dicht bij elkaar liggen.

De nummer 1 op de VOC-lijst is in Lombok, in de omgeving van de Balistraat, Borneostraat, Damstraat, Javastraat, Kanaalstraat, Lombokstraat, Riouwstraat, Sumatrastraat. De afgelopen drie jaar gebeurden daar achttien ongelukken met enkel schade en vier ongevallen waarbij een gewonde viel. Ook de Constant Ezerijstraat, Hooft Graaflandstraat en ’t Goylaan scoren hoog. Daar waren zestien ongelukken met schade en vijf met gewonden. De top-3 wordt gecompleteerd door de de omgeving van de Acaciastraat, Amsterdamsestraatweg, Anjelierstraat, Asterstraat, Dahliastraat, Dirkje Mariastraat, Fabriekstraat, Goudsbloem-straat, Jasmijnstraat, Leliestraat, Meidoornstraat en Violenstraat. In dat gebied gebeurden vijftien ongelukken met schade en vier met gewonden.

Dan zijn er ook nog locaties die ten opzichte van de lijst van 1 januari dit jaar zijn weggevallen, waaronder Janskerkhof en Korte Jansstraat, Amsterdamsestraatweg, Berkstraat en Herenweg en Antonius Matthaeuslaan, Kardinaal de Jongweg en Mr. Tripkade.

4 Hoe wil de gemeente de verkeersveiligheid verbeteren?

De gemeente werkt op allerlei manieren aan het verbeteren van de verkeersveiligheid in Utrecht. Een van die manieren is de structurele aanpassing van gevaarlijke verkeerssituaties. Als de gemeente signalen krijgt, zoals meldingen van ongevallen en onveilige situaties, wordt op die locaties een analyse gedaan. Daarna wordt gekeken of er aanvullend onderzoek nodig is of welke maatregelen er mogelijk nodig zijn en wat die maatregelen zouden kosten. Onder meer de locaties die op de VOC-lijst staan worden aan onderzoek onderworpen. Zo wordt bij de Plompetorengracht/Voorstraat (een van de nieuwe locaties op de VOC-lijst) bijvoorbeeld onderzocht of de onveilige situatie verband houdt met de recente herinrichting van dit gebied. Verder wil de gemeente meer straten in Utrecht herinrichten als 30 km/uur-straten.

Ook is de gemeente met het Openbaar Ministerie (OM) in gesprek over extra flitspalen in de stad. “We willen nieuwe flitspalen bij locaties waar we zien dat gedrag zoals te hard rijden of door rood rijden leidt tot gevaarlijke situaties”, staat in het rapport. De locaties waarover de gemeente in gesprek is, komen voort uit meldingen van inwoners, ongevallen en eigen waarnemingen van de gemeente. Ook cijfers van de politie komen daarbij kijken, zoals het aantal processen verbaal en invorderingen van rijbewijzen.

Een andere manier van het verbeteren van de verkeersveiligheid is door middel van gedragsmaatregelen. Zo worden scholen aangemoedigd om bij kinderen praktische verkeersexamens af te nemen en is er een Verkeerstuin waar kinderen uit de groepen 1 tot en met 4 kennis kunnen maken met veiligheid in het verkeer. Verder worden er fietslessen voor volwassenen aangeboden en zijn er in Utrecht verschillende schoolstraten ingericht, die rond de tijd dat scholen beginnen en uitgaan worden afgesloten voor autoverkeer.