Waarom hangen er niet veel meer camera’s in de stad? En nog zes vragen over camerabeveiliging in Utrecht Waarom hangen er niet veel meer camera’s in de stad? En nog zes vragen over camerabeveiliging in Utrecht

Waarom hangen er niet veel meer camera’s in de stad? En nog zes vragen over camerabeveiliging in Utrecht

Waarom hangen er niet veel meer camera’s in de stad?  En nog zes vragen over camerabeveiliging in Utrecht
Het lijkt zo simpel; hang de stad gewoon vol met camera’s om Utrecht veiliger te maken. Zo werkt het echter niet. Er zijn pagina’s vol geschreven over het camerabeleid want niet iedereen is voorstander van honderden elektronische ogen op straat. Kort gezegd heeft dat te maken met de afweging tussen privacy en veiligheid en met de discussie over het nut van cameratoezicht. Deze discussie werd recent in Utrecht weer aangewakkerd toen burgemeester Sharon Dijksma na een explosie besloot twee camera’s te plaatsen in de Geuzenwijk. Hiermee komt het aantal gemeentelijke camera’s op 83, terwijl de raad eerder afsprak om een maximum van 81 aan te houden.

Het lijkt zo simpel; hang de stad gewoon vol met camera’s om Utrecht veiliger te maken. Zo werkt het echter niet. Er zijn pagina’s vol geschreven over het camerabeleid want niet iedereen is voorstander van honderden elektronische ogen op straat. Kort gezegd heeft dat te maken met de afweging tussen privacy en veiligheid en met de discussie over het nut van cameratoezicht. Deze discussie werd recent in Utrecht weer aangewakkerd toen burgemeester Sharon Dijksma na een explosie besloot twee camera’s te plaatsen in de Geuzenwijk. Hiermee komt het aantal gemeentelijke camera’s op 83, terwijl de raad eerder afsprak om een maximum van 81 aan te houden.

1 Hoe is het cameratoezicht tot stand gekomen?

Het cameratoezicht van de gemeente is als proef begonnen op de Neude en de Mariaplaats en de route daartussen in 2001. Het experiment was succesvol en het aantal camera’s in de binnenstad werd uitgebreid. Sinds 2005 zijn de camera’s ook te zien buiten het centrum. Lombok had de primeur waarop andere wijken volgden. In 2009 waren er 87 camera’s in Utrecht maar doordat prostitutielocatie het Zandpad sloot konden de camera’s daar verwijderd worden waarna het aantal camera’s op 78 uitkwam.

2 Nu zijn er normaliter 81 camera’s, hoe kan dat dan?

In 2007 besloot de gemeenteraad in Utrecht al het aantal camera’s in de stad te bevriezen op het toenmalige getal 87. Toen de camera’s in 2014 op het Zandpad weggehaald werden kwam het maximum op 78 te liggen. In 2017 werd echter besloten dat er, naast de vaste camera’s, ook behoefte was aan flexibel cameratoezicht. De meest recente afspraken en beleidsregels gaan uit van 75 vaste camera’s en 6 flexibele camera’s, 81 in totaal in dus.

3 Wat is flexibel cameratoezicht?

In Utrecht hangen honderden camera’s. Zo zijn er camera’s die automobilisten controleren die de milieuzone inrijden, camera’s die bij bruggen hangen om te kijken of ze veilig kunnen openen en sluiten en camera’s in het kader van terrorismebestrijding bij station Utrecht Centraal. In dit verhaal hebben we het over camera’s van de gemeente die gebruikt worden om de openbare orde te beschermen en moeten bijdragen aan veiligheid op straat. Er zijn vaste en flexibele camera’s. De vaste camera’s hangen veelal in de binnenstad, de situatie verandert daar niet heel veel en de camera’s zijn in grote getale aanwezig. Elk jaar wordt gekeken of de 75 vaste camera’s nog op de juiste plek hangen. De flexibele camera’s worden ingezet als er ergens tijdelijke overlast of criminaliteit voortkomt. De 6 flexibele camera’s krijgen om de drie tot zes maanden een nieuwe plek.

4 Maar waarom nou toch elke keer dat maximumaantal?

Het wel of niet beperken van het aantal camera’s en het verdere beleid daaromheen komt vooral voort uit de (ideologische) standpunten van de gemeenteraad. Zo schrijft D66 Utrecht in haar programma: “Een belangrijk onderdeel van veiligheid is je vrij voelen zonder het gevoel te hebben dat iemand over je schouder meekijkt. Het bewaken van de privacy van de inwoners van Utrecht is daarom van belang […] Wij pleiten ervoor vrijheden niet doelloos op te offeren in ruil voor schijnveiligheid. D66 is daarom terughoudend bij het inzetten van cameratoezicht en preventief fouilleren. Deze maatregelen dienen altijd tijdelijk, doelgericht en proportioneel te zijn.”

De grootste partij uit de raad schrijft: “GroenLinks staat kritisch tegenover de inzet van cameratoezicht. Voordat camera’s worden opgehangen, moet duidelijk zijn wat het doel is van cameratoezicht en waarom andere middelen onvoldoende helpen.” Daarentegen is de VVD in Utrecht juist tegen een maximumaantal camera’s: “Mobiel cameratoezicht is een bewezen en effectief middel om de stad veiliger te maken. Daarom willen wij dat de gemeente cameratoezicht makkelijker en sneller (kan) gebruiken. Op plekken waar bijvoorbeeld uit politiemeldingen is gebleken dat het nodig is, moeten camera’s kunnen worden opgehangen.” Ook in het coalitieakkoord, de vierjarige visie van het bestuur van de stad staat: “Het huidige maximum aantal camera’s blijft ongewijzigd en we hebben aandacht voor het beschermen van privacy.”

5 Er zijn dus ideologische afwegingen, hoe uit zich dat in het beleid?

Naast het maximumaantal camera’s is er een lijst met criteria gemaakt waar het vaste en flexibele camera-inzet aan moet voldoen. Er worden zelfs Europese richtlijnen genoemd voor het cameratoezicht. Zo moet er behoefte in de maatschappij zijn voor camera’s en moet er een ‘evenwichtige verhouding’ zijn tussen de mate van overlast en het inzetten van camera’s. Ook moet het doel, zoals bijvoorbeeld verminderen van overlast, niet te behalen zijn met andere maatregelen. Naast deze Europese richtlijnen zijn er ook nog aanvullende criteria gemaakt. Zo zijn camera’s altijd onderdeel van een pakket aan maatregelen en moeten er in de gebieden waar de camera’s geplaatst worden altijd meerdere problemen spelen.

Daarnaast worden er afspraken gemaakt over het gebruik van de beelden en over verdere stappen. Voor vaste camera’s geldt dat er sprake moet zijn van ‘langdurige verstoring van de openbare orde’. Bij flexibel toezicht kan het gaan om een recente verstoring zoals een inbraakgolf, of een te verwachten verstoring, zoals autobranden rond oud en nieuw. Tot medio 2022 geldt nog het huidige beleid, volgend jaar wordt er een nieuwe evaluatie gemaakt en weer een nieuw plan voor de toekomst. De gemeenteraadsverkiezingen spelen daarin natuurlijk ook een rol.

6 Zit iemand echt de hele dag naar de camerabeelden te kijken?

In de meest recente evaluatie uit 2018 wordt meer verteld over de toezichtcentrale. In het politiebureau aan de Briljantlaan worden de beelden van de camera’s op grote schermen geprojecteerd. De camera’s in de binnenstad worden op maandag en dinsdag van 18.00 tot 02.00 uur live bekeken, van woensdag tot en met zaterdag van 18.00 tot 06.00 uur en op zondag van 12.00 tot 02.00 uur. De meeste camera’s in de wijken worden bekeken van 15.00 tot 02.00 uur, maar er zijn een aantal camera’s die onder het binnenstadsregime vallen. Dan is er nog een speciale categorie camera’s en die staan bij stadion Galgenwaard. De camera’s bij het stadion worden alleen bij wedstrijden en evenementen uitgekeken, dit gebeurt niet aan de Briljantlaan, maar in de commandokamer in het voetbalstadion zelf. Alle beelden van alle camera’s worden ook nog 28 dagen bewaard.

7 Nu weer even terug naar de Geuzenwijk, wat is er aan de hand?

Na een flinke explosie op 10 juli op het speelpleintje bij de Lumbresstraat stapte burgemeester Sharon Dijksma in de auto om met bewoners te spreken. De knal zorgde voor schade en zorgen onder bewoners. De explosie vond plaatst nadat de flexibele camera’s – die er een half jaar stonden – waren weggehaald. De burgemeester besloot kort na haar bezoek aan de wijk dat de camera’s zouden terugkomen, maar daarbij besloot ze ook dat er niet op een andere plek camera’s weggehaald zouden worden. Daarmee handelde ze, naar eigen zeggen, op ‘gespannen voet met de uitgangspunten’ van de eerder gemaakte afspraken.

Over het maximumaantal schreef Dijksma: “Deze beslissing heb ik vooral genomen naar aanleiding van de gesprekken met bewoners van Geuzenwijk. Zij spraken over jarenlange overlast die gedurende het halfjaar dat er camera’s in de wijk hingen als sneeuw voor de zon verdween. Het signaal dat zij afgaven was duidelijk en indringend.” Hoewel er begrip was voor de zorgen van bewoners was het zelfstandige besluit van de burgemeester ook voer voor politieke discussie, want het maximumaantal was niet voor niets afgesproken. De belofte van de burgemeester dat de camera’s snel weer teruggebracht zouden worden naar 81 was voldoende om de discussie te temperen. a

18 Reacties

Reageren
  1. Scherpschutter

    In Londen hangen vandaag de dag 630.000(!) camera’s op 9.600.000 inwoners. Ofwel 1 camera per 68 personen. Zou je dat vertalen naar Utrecht, dan zou dat neerkomen op 5.147(!) camera’s. Ofwel, bijna 2 camera’s in iedere(!) straat in Utrecht…

    De criminaliteit in Londen? Die stijgt jaar op jaar met grote sprongen. De hypothese dat camera’s onveiliger maken is velen malen aannemelijker dan dat camera’s veilig maken.

  2. W.

    Interessant overzichtsartikel. Belangrijke constatering:
    – Groenlinks/D66 zijn niet per definitie tegen cameratoezicht, maar maken een afweging over de proportionaliteit van zo’n maatregel
    – VVD hanteert de premisse dat cameratoezicht de veiligheid verbetert. Blijkbaar boeit het ze niet dat je als inwoner continu in de gaten gehouden wordt, zoals ook uit het artikel blijkt.

    Je kunt best een zinvolle discussie hebben over waar die grens ligt of je de privacyschending (van iedereen, niet alleen raddraaiers) die cameratoezicht onvermijdelijk met zich meebrengt proportioneel vindt, maar de VVD gaat gewoon volledig voorbij aan dat belang van burgers. Niet heel liberaal als je erover nadenkt…

  3. Wouter

    De VVD heeft wat mij betreft hier gewoon een heel goed punt.

    Een maximum stellen aan camera’s, bovenop de lijst met eisen die worden gesteld, is een nodeloze beperking van de slagkracht van de overheid tegenover criminaliteit en overlast.

    Het is in principe tevens een stellingname dat de lijst met eisen die zijn opgesteld niet afdoende is, ondanks dat de partijen blijkbaar zelf niet met striktere eisen komen.

    Wellicht was het stellen van een maximum derhalve vooral een middel om een politiek statement te kunnen maken mbt privacy, omdat het stellen van de gewenste eisen een overvloedige en zinloze actie zou zijn, daar deze eisen reeds van toepassing zijn.

    Het zou fijn zijn als de partijen medio 2022 tot het inzicht komen dat een dergelijke arbitraire restrictie voor onveilige situaties zorgt waar geen effectief alternatief voor handen is, zoals nu hopelijk wel duidelijk wordt door deze situatie.

  4. Lombokker

    De mensen die op D66 en GL stemmen wonen niet in de wijken waar de criminaliteit plaatsvind. Dan is het natuurlijk lekker makkelijk om principieel te doen over zogenaamde ‘privacy’. Ondertussen gooit iedereen wel zijn privacy te grabbel op het wereldwijde web, dat ze ook nog eens gebruiken om spulletjes te kopen uit een land waar letterlijk op iedere straathoek een camera hangt. Maar dat boeit kennelijk niemand.
    https://en.wikipedia.org/wiki/Mass_surveillance_in_China

  5. Marcel

    @scherpschutter,
    Wat babbel je nu weer? Is het bewezen dat als er minder camera’s zijn er minder gebeurd? Veel camera’s lijken mij perfect. Dat gezeur steeds over dat je je persoonlijke vrijheden inlevert. De maatschappij veranderd. De mens veranderd. Voorbeeld? Als op Mallorca een camera had gehangen van de doodschoppers was diegene nu al opgepakt. In Griftpark iemand gestoken? Met camera had ie al van zijn bed gelicht geweest. In Overvecht trekt niemand zich wat aan van stoplichten.
    Snelheid? Ga maar door. En nog wat, bij camera’s, veel, voel ik mij een stuk veiliger. Vraag maar even aan het vrouwelijk volk? Dus? Ja, 5400 camera’s in Utrecht zou top zijn.

  6. Koel Hoofd

    Punt 2 in het artikel laat zien waar het werkelijk om draait in deze discussie over “meer of minder…camera’s”
    – In 2007 was het aantal camera’s in de stad 87.
    – In 2014 op het Zandpad weggehaald, en waren er nog 78.
    – In 2017 ook behoefte was aan flexibel cameratoezicht.
    – In 2021: 81 camera’s, 75 vaste en 6 flexibele.
    Conclusie, er kunnen nog 6 extra camera’s bij in een stad die intussen 150.000 meer inwoners heeft dan in 2001.

    Een ander perspectief:
    Er was ooit geld voor 87 camera’s, en kennelijk werkte dat want enkel met de verwijdering van prostitutie werd dat aantal minder.
    Dat gaf een kostenbesparing, dus meer geld voor ideologisch hobbyisme….
    Dat werkte niet, dus toch maar meer geld naar camera toezicht = meer camera’s.
    Maar wel optimaal kostenbesparend door flexibele inzicht van die paar extra camera’s.
    …en nu ontploffen er bommen in de stad.

    Dat die camera’s soms heel goed preventief werken blijkt uit punt 7 in het artikel:
    “Dijksma: “[…] bewoners van Geuzenwijk. Zij spraken over jarenlange overlast die gedurende het halfjaar dat er camera’s in de wijk hingen als sneeuw voor de zon verdween. Het signaal dat zij afgaven was duidelijk en indringend.”
    Die bewoners zijn hier de ervaringsdeskundigen….inwoners van Utrecht die straks hun stem gaan uitbrengen!

    Het gaat dus om geld en populariteit van de lokale politiek, en in maart 2022 zijn er weer verkiezingen. Dus:
    VVD wil meer camera’s want dat werkt
    D66 wil niet worden bekeken bij hun acties
    GL heeft last van besluiteloosheid en verschuilt zich achter meer onderzoek
    …ik mis de insteek van alle anderen partijen in dit artikel?
    Hebben zij geen mening of is ze dat niet gevraagd door Duic?

    Want de realiteit is dat de deurbel je tegenwoordig al kan volgen, de voorbij rijdende dashcam legt je vast, die mobiele parkeercontrole (auto met balk op dak) van de gemeente checkt ook niet alleen over je wel parkeergeld hebt betaald, en die billboards communiceren tegenwoordig echt met jou persoonlijk dankzij je smartphone. Privacy is ons al lang geleden afgenomen vanwege gemak en comfort onder het mom van “als je niets te verbergen hebt dan heb je ook niets te vrezen.” Die privacy wet, dat is mosterd na de maaltijd, een zoethoudertje voor het volk welke vermaakt wordt met ‘politieke wellus-nietus discussies’

  7. joop gerritse

    [quote]Als op Mallorca een camera had gehangen van de doodschoppers was diegene nu al opgepakt.[/quote]
    Niks hoor, dan waren ze gewoon naar NL teruggegaan (net als nu), en daar krijgen ze dan een fopstrafje…

  8. Bob

    Camera’s zijn altijd te laat en registreren het probleem of ongeluk dat al heeft plaatsgevonden. Handig voor de opsporing maar je voorkomt er geen ongelukken mee.
    De inzet moet zijn slim inzicht en preventie met betere middelen.

  9. W.

    @Marcel: Die vechtpartij met die doodschoppers ís vastgelegd op camera, dus blijkbaar klopt je nogal stellige aanname over het succes van camera’s niet echt.

    En nog los van de onwenselijkheid om overal en altijd door de overheid in de gaten gehouden te worden (een surveillancecamera is echt fundamenteel anders dan een verkeerscamera/flitspaal), is het filmen van iedere m2 onbegonnen en vooral onbetaalbaar werk.

  10. Wim Vreeswijk

    Scherpschutter: prima analyse ! Vergeleken met Rotterdam, Londen en zelfs het extreem linkse Amsterdam loopt Utrecht flink achter met de hoeveelheid camera’s. Deze verschillen vragen m.i. om problemen! Dit aantal moet drastisch omhoog en is het volstrekt onbegrijpelijk waarom Utrecht zo achter loopt. Een ieder die klaagt over zijn privacy heeft kennelijk problemen vanwege zijn gedrag en is bang dat hij gevolgd wordt door de camera’s .Mij mogen ze gerust 24/7 volgen via de camera’s, behalve in de slaapkamer. Bovendien heb ik als gedecoreerde 71+er nog altijd een zeer blanco strafblad, dus de Utrechtse politie mag wat mij ongehinderd filmen, kom maar op zou ik zeggen! Des te meer omdat Utrecht slechts 4 politiebureaus heeft in plaats van in alle (10) wijken een 24/7 geopend bureau. We hebben het gezien met de aanslag op Peter Rudolf de Vries in de Lange Leidsedwarsstraat te Amsterdam dat de aanslagplegers vanaf minuut één gevolgd konden worden en binnen 60 minuten aangehouden konden worden op de snelweg richting Duitsland. De aanslagplegers gingen dus zeer amateuristisch en niet geïnformeerd te werk. Hoewel Amsterdam niet mijn favoriete woonstad is krijgen ze van mij in deze een groot chapeaux en kan de Utrechtse politie hier nog heel wat leren van het Amsterdamse voorbeeld !

  11. Wouter

    “Als op Mallorca een camera had gehangen van de doodschoppers was diegene nu al opgepakt.”
    De doodschoppers zijn (mede) geïdentificeerd door middel van beelden van 2 camera’s. Dit digitale bewijs maakt het mede mogelijk dat de zaak inmiddels is overgedragen aan NL om hier afgehandeld te worden.

    “Camera’s zijn altijd te laat en registreren het probleem of ongeluk dat al heeft plaatsgevonden. Handig voor de opsporing maar je voorkomt er geen ongelukken mee.”
    Camera’s zijn niet een waterdichte oplossing, maar hebben volgens de ervaring van de bewoners in het artikel wel duidelijk een afschrikwekkende werking.

    Helaas hebben de camera’s de doodschoppers niet weerhouden om deze achterlijke actie uit te voeren, maar mede dankzij de beelden worden ze wel bestraft voor hun daden. Dat wil dus ook zeggen dat ze een paar jaar van de straat zijn en dit soort ongein niet meer kunnen uitvoeren. Dat is ook preventie.

    Wat betreft privacy. Er moet aan strikte eisen worden voldaan, waaronder ook valt dat er geen andere passende oplossing is, voordat een camera mag worden geplaatst. Het los laten van het limiet wil niet zeggen dat lukraak overal camera’s komen. Wat hopelijk wel een gevolg zal zijn is dat er op de plekken waar geen alternatieve oplossing is niet langer simpelweg niets (effectiefs) wordt gedaan aan criminaliteit omdat de camera quota is bereikt.

  12. Lombok

    @W. die camera’s in Mallorca zorgen straks voor bewijslast. Geen gedoe dus met verdachten die elkaar de schuld geven want alles is vastgelegd. Dat noem ik een succes.

    Bob: onjuist, kijk maar eens op de Instagram van politie Utrecht binnenstad. Regelmatig wordt proactief opgetreden.

    Deze hele discussie is overigens kansloos. Er zijn veeeeeel te weinig agenten in Utrecht. Camera’s helpen regelmatig bij bewijslast en opsporing. Dat alleen maakt ze al waardevol. De nieuwste generatie camera’s maken ook gebruik van ai/neurale netwerken dus de effectiviteit zal alleen maar toenemen zonder constant live een agent in een meldkamer nodig te hebben. Overigens zou ik bewoners in die wijk aanraden om zelf camera’s op te hangen, naast de extra die er komen. De gemeente is immers aantoonbaar incompetent in handhaving en veiligheid.

  13. Henk

    Scherpschutter en W. hebben volledig gelijk. Minder camera’s!

  14. Pee

    Camera’s verhogen de veiligheid.
    Mocht je overvallen worden dan ben je toch blij als dat is gefilmd.
    Wel je hele hebben en houden op facebook zetten maar gaan zeuren om je privacy bij de komst van camera’s.
    Ben je in het bezit van een smartphone dan heb je al geen privacy meer maar dat snappen die facebooker’s niet.

  15. Wim Vreeswijk

    De één zegt minder, minder. Ik zeg meer, meer. Wat is daar verkeerd aan ?

  16. RABE

    Goed idee meer camera’s. Als je niks te verbergen hebt, maak je je niet druk over privacy. Dan mag gezien worden wat je doet.

  17. Marcel

    @W
    Nog niets van gehoord dat het echt op camera vastgelegd is. Justitie is aan het zoeken. O.a. naar getuigen. Volgens mij staat er niks op camera. Maar laten we afwachten. Ik hoop oprecht dat de daders gepakt worden en bestraft zoals het hoort. Levenslang mag van mij.

  18. W.

    @RABE: Ironisch dat je dat onder een nickname schrijft…

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).