In 2016 besloot de gemeente Utrecht om Overvecht-Noord als eerste wijk aardgasvrij te maken vóór 2030. Maar vorig jaar liep het project stuk toen Energiemaatschappij Eneco zich terugtrok. De Rekenkamer deed onderzoek en concludeert dat het mislukken van het project voorspelbaar was: de gemeente had onvoldoende geld, kennis en zeggenschap.
Eneco stapte in april 2024 uit het project, voornamelijk omdat de uitbreiding van het warmtenet te kostbaar zou worden voor de bewoners. Paul Verhoeven, voorzitter van de Rekenkamer, verwoordt het in Nieuwsuur als volgt: “de businesscase klopte simpelweg niet.”Hij wijst naar een flat, waarvan er zoveel zijn in Overvecht. “Het kost bij deze woningen tussen 4000 en 8000 euro per woning om ze aan te sluiten op een warmtenet […] Dat geld had de gemeente niet”.
Andere knelpunten
De Rekenkamer uit ook kritiek op de keuze voor Overvecht-Noord als eerste aardgasvrije wijk. Die keuze was volgens haar onvoldoende onderbouwd, omdat de gemeente niet over de benodigde informatie beschikte om een weloverwogen beslissing te nemen. Bijzonder kritisch is de Rekenkamer over de kennis en vaardigheden van de ambtenaren. “Gemeentelijke medewerkers moeten zich ontwikkelen van onbewust onbekwaam naar bewust (on)bekwaam”, aldus de Rekenkamer.
Een ander knelpunt was dat de verschillende partijen die aan het project werkten, verschillend dachten en verschillende doelen hadden. Pas nadat al een paar jaar aan het project was gewerkt, werd over deze verschillen gesproken. Na verloop van tijd begonnen de gemeente en de samenwerkende partijen elkaar volgens de Rekenkamer ook steeds minder te vertrouwen.
De Rekenkamer vindt dat de gemeente niet transparant genoeg was over het mogelijk niet halen van de deadline en daarmee haar betrouwbaarheid als overheid ondermijnde. Zo schreef de gemeente in juni 2021 op haar website dat de overstap naar elektrisch koken als aardgasvrij alternatief nu nog niet betaalbaar is, maar dat “(…) dit gebeurt zodra we ervoor kunnen zorgen dat bewoners niet extra hoeven te betalen, en sowieso voor 2030.”
Tot slot deed ook het Rijk een duit in het zakje. Wet- en regelgeving die gemeenten zou moeten helpen bij de aardgasvrije opgave werd steeds uitgesteld.
Samenvattend concludeert de Rekenkamer: “Gegeven alle onzekerheden, de zwakke positie van de gemeente en het groeiende wantrouwen was de beëindiging van de samenwerking in het project voorspelbaar.”
Aanbevelingen Rekenkamer
De Rekenkamer doet een aantal aanbevelingen. Ze adviseert de gemeente voortaan bij de start van een project een duidelijk projectplan met kostenplaatje te maken. Ook moeten de samenwerkingsafspraken tussen de verschillende partijen al bij de start van een project worden vastgelegd. Het risicomanagement moet beter en de gemeente moet bijsturen als de omstandigheden veranderen. De Rekenkamer heeft ook een advies voor de gemeenteraad: de raad moet scherper zijn bij projecten met toenemende risico’s.
Burgemeester en wethouders omarmen rekenkamerrapport deels
Het college van burgemeester en wethouders (B&W) erkent dat er verbeterpunten zijn, maar verdedigt ook de gemaakte keuzes.
Ze benadrukt dat de gemeente bewust voorop wilde lopen op het gebied van duurzaamheid en energie. Dit ondanks onduidelijkheid over de toekomstige wetgeving. Het project is volgens B&W een belangrijke leerschool geweest. “Overvecht-Noord aardgasvrij heeft veel kennis en inzicht opgeleverd”, volgens het college, “op lokaal én nationaal niveau”.
De gemeente verdedigt de wijkkeuze. Ze koos voor Overvecht-Noord vanwege praktische en maatschappelijke redenen: om dure vervanging van aardgasleidingen te voorkomen, vanwege het hoge aandeel corporatiewoningen, de aanwezigheid van een warmtenet en de verwachte positieve impact op de wijk. Volgens de gemeente waren belemmeringen die gaandeweg het project in beeld kwamen vooraf niet te voorzien, zelfs niet met zorgvuldig onderzoek.
Het college bestrijdt eveneens de suggestie dat de uitkomst van het project ‘voorspelbaar’ was. Over haar betrouwbaarheid stelt de gemeente dat inwoners gedurende het project konden vertrouwen op duidelijke communicatie over de betaalbaarheid.
B&W erkent de tekortkomingen in de projectmatige aanpak. Het college wil dit bij toekomstige projecten beter doen.
Toekomst Overvecht-Noord blijft onzeker
Binnenkort bespreekt de gemeenteraad de uitkomsten van het onderzoek en de reactie van het college hierop. Overvecht-Noord blijft voorlopig aangesloten op het gas. Of en wanneer de wijk alsnog aardgasvrij wordt, is onzeker.
38 Reacties
ReagerenOK dus de rekenkamer zegt dit had je allemaal kunnen bedenken en om ervoor te zorgen dat t niet nog een keer zo gaat, zorg voor een aantal zaken zoals meer kennis bij de ambtenaren, overleg, sturing. En t college zegt “ja maar we konden t allemaal niet weten” dus volgende keer gaat t weer precies zo. Gemiste kans. En cultuurprobleem binnen de gemeente. Kritiek en advies moet je omarmen.
Is Leidsche Rijn niet al 95%+ aardgasvrij?
Zou het niet veel makkelijker zijn om die laatste woningen van het gas af te halen, ook gezien die gebouwen veel nieuwer en beter geisoleerd zijn.
Was ook een item bij Nieuwsuur, daar was toch wel veel meer kritiek op een eigenwijze gemeente, gebrek aan kennis, als altijd haperende communicatie met inwoners, ontbrekende participatie etc. etc. .
En het eigenwijze zie je hier ook weer terug in de reactie van B&W op dit rapport. Er is echt wat serieus mis op het stadskantoor maar ze sluiten de ogen en gaan gewoon door, best schokkend eigenlijk.
“Het project is volgens B&W een belangrijke leerschool geweest.”
Die leerscholen mogen allemaal wat kosten in onze gemeente hè.
Er word steeds gesproken dat overvecht noord de eerste aardgasvrije wijk in Utrecht word. Ik woon sinds 2000 in Parkwijk en heb daar altijd elektrisch gekookt en stadsverwarming gehad dus aardgas vrij. Dan vraag ik mij af hoe komen ze daarbij of is Parkwijk geen Utecht?
Welke wethouder en/of partij(en) kunnen we bij de eerstvolgende gemeenteraadsverkiezing hierop afrekenen?
Hoe is het mogelijk!!!
4e Stad van het land en dan dit niveau!
Om je rot te schamen politici!
Alweer zoveel belangrijke miljoenen -ook van ons Utrechtse belastingbetalers- over die Utrechtse balk gegooid! Schande…
Bij het lezen van kopje ‘Aanbevelingen van de Rekenkamer’ had ik in eerste instantie alleen maar ongeloof………….., en daarna héél véél woede!
Wat gebeurt daar toch in het stadskantoor…
“Gemeente moet zich ontwikkelen van onbewust onbekwaam naar bewust (on)bekwaam”
Werkelijk briljante samenvatting van deze totale clusterfuck.
“de businesscase klopte simpelweg niet.”
Dat stond al bij aanvang vast, maar gewoon stug doorgaan vanwege de ideologie….
Ik vind dat groene waanzin.
De verdediging van het college “bewust voorop wilde lopen op het gebied van duurzaamheid en energie, ondanks onzekere wetgeving” bevestigd enkel mijn mening.
Want je moet wel echt compleet losgezongen zijn van de realiteit om met open ogen dat ravijn der totale mislukking in te lopen, kennelijk al hopende op de groengoddelijke redding door een brug die magisch verschijnt na het strooien van een beetje zand?
Hou toch op.
Dat gebeurt echt alleen op de set in Hollywood, niet in de echte wereld!
We konden van te voren zien dat het zou mislukken. Utrecht wil te graag prestige projecten aannemen. Wanneer is het geld echt op?? Dan stoppen die geldverspillingen misschien.
Gemeente Utrecht wil van alles maar wil schijnbaar bedrijven en instellingen voor de kosten laten opdraaien en dan zelf goede sier maken met in dit geval “kijk ons eens duurzaam bezig zijn”, men is in het bedrijfsleven niet gek blijkbaar.
Wat men had moeten voorzien, is dat men deze kwetsbare huurders volledig uitleverde aan een commerciële monopolist Eneco, die winst moet maken – liefst zoveel mogelijk. Gemeente had te veel de gedachte dat Eneco zich wel in zou houden bij het vaststellen van de tarieven maar was uiteraard niet zo..
Don’t you just love the sound van het donderend geraas waarmee waarmee die hele klimaat/eco-psyop in elkaar stort….?
Het is voorbij.
Waarom niets over de rol van de gemeenteraad?
Volgens de Rekenkamer heeft die voldoende en tijdig informatie gekregen, doch daarmee is (te) weinig gedaan!
@ Peter Bouwman klopt dat is/was ook geen Utrecht
Ik vraag mij al waar de miljoenen subsidie gebleven is voor dit project.
Ja dit debacle zag je van verre aankomen.
In de energiesector was al lang bekend dat eneco grote moeite had met een gezonde exploitatie van warmtenetten.
Dat opgeteld bij een drammerige wethouder met tunnelvisie was een recept dat alleen kon falen.
De reactie op het rapport door het resterende college is ronduit beschamend. Geen enkel besef.
Bij het het eerstvolgende megalomane project gaat het weer.fout.
Warmtenetten zijn ooit bedacht om de restwarmte uit het koelwater van thermische elektriciteitscentrales (gas of kolen) nuttig te kunnen gebruiken voor het verwarmen van nabijgelegen woningen of kassen.
Die warmte is in principe gratis, omdat het anders als koelwater in het kanaal verdwijnt. De gebruikers betalen dan alleen de kosten voor het leidingnet dat die warmte naar hun huis of kas transporteert, dus aanleg onderhoud en gebruik van leidingen en pompen etc.
Het warmtenet in Utrecht gebruikt echter geen gratis restwarmte (meer), maar wordt apart verwarmd met biomassa, dat niet gratis is, en waarvan de ‘duurzaamheid’ overigens ter discussie staat. Omdat de gebruikers verder van de centrale wonen zijn ook langere leidingen en meer pompen nodig, wat het nog eens duurder maakt.
Ik ken enkele mensen in Kanaleneiland die hun eengezinswoning die op het warmtenet was aangesloten, van de woningbouwvereniging hebben gekocht. Die hebben vanwege de hoge maandlasten het warmtenet af laten sluiten en een cv-combiketel geplaatst. Besparing was bijna €2000 per jaar, de ketel hadden ze na anderhalf jaar al terugverdiend.
Duic is niet zo actueel meer, dit “ nieuws” is een week oud,,,,,,
De verantwoordelijke wethouder voelde de snoeiharde kritiek al van mijlenver aankomen en nam net op tijd de kuierlatten om een zoveelste motie van wantrouwen te voorkomen.
@Eugene, moet je dat in het Utrecht van de afgelopen jaren nog vragen? Als ideologie met oogkleppen op de voorkeur krijgt boven realiteit en gezond verstand, als de conclusie achteraf is dat er grote mate van verwijtbare bestuurlijke onkunde is geweest en als de schade optelt tot bedragen die nauwelijks te bevatten zijn, dan kan het er maar ééntje zijn. Eéntje die bovendien uiteindelijk zelf maar vertrokken is voordat zelfs de onvoorwaardelijke bescherming vanuit GL de limiet had bereikt en de consequenties en aansprakelijkheid haar zouden inhalen.
De wethouder met het goede idee is met de staart tussen de benen vertrokken. De gemeente heeft veel geleerd. En de bewoners van Overvecht Noord zitten met de kater.
@ Eugene
Die wethouder voelde hem al aankomen en is inmiddels met de noorderzon vertrokken.
De beslissing is destijds gemaakt op basis van idealisme ipv realisme.
“Ze adviseert de gemeente voortaan bij de start van een project een duidelijk projectplan met kostenplaatje te maken.”
Want dat was er niet? Dat… is toch onvoorstelbaar? En naast bedroevend toch gewoon verwijtbare nalatigheid? Dit gaat om de basis…
Vraag mij af waar nu de miljoenen subsidie van het rijk gebleven voor dit project.
“The problem with socialism is that you eventually run out of other people’s money.” – Margaret Thatcher
Pfff…zelfs Project Management Les 1 is al niet bekend.
Meetbare doelstelling, duidelijk projectplan met mijlpalen.
Welke projectmanager moet nog eens een cursus volgen?
Van het gas af willen, terwijl de netbeheerders waarschuwen dat het elektriciteitsnet overvol is en dat niet aankan. Dat is bestuurlijke armoe.
@Eugene, die wethouder zag deze bui al hangen en is in december al afgetreden.
Wijk aardgasvrij maken. Heb je net hybride Cv installatie gekocht. Jammer dan. Op gas zal het niet meer werken. Weg investering.
Waarom lezen we niet welke partij c.q. wethouder verantwoordelijk is/was? Wij mogen wel stemmen, maar we komen niet te weten wie capabel is>
Gevalletje wensdenken van onze ex-wethouder Van Hooijdonk.
Goh en welke voormalige wethouder en partij was hiervoor verantwoordelijk?
“Gemeentelijke medewerkers moeten zich ontwikkelen van onbewust onbekwaam naar bewust (on)bekwaam”, aldus de Rekenkamer.
NEE! Die horen gewoon niet te zijn aangenomen. Bewust bekwaam hoor je op school te leren, tot een minimum acceptabel niveau. Leren hoe je je werk hoort te doen, doe je maar in je eigen tijd en op je eigen kosten
Tja van het ( kookgas) af daarvan zit het grootste deel van de 10 hoog flats van overvecht op. Een gasleiding vervangen die staat normaal op de begroting en is maar een leiding. Zonder winstoogmerk. Stadswarmte is een business case althans (daar) waarom heeft Eneco de stekker het als eerste de er uit getrokken? Als we de energietransitie overtillen naar b.v. 2070 verspreiden men de gigantische investeren over meerder jaren. En de arbeidsmarkt is dan minder overspannen afgezien de verspreiding van de kosten.
Ook dit geval laat weer eens zien waar het allemaal mis gaat bij de gemeente: teveel ambitie, geen contact met bedrijven of bewoners, gebrekkige kennis bij het apparaat, totaal niet gewend om te plannen en daar ook een kostenplaatje vooraf aanhangen.
Echt de problemen bij het ambtenaren apparaat zijn gigantisch, geen wonder dat er zoveel ziek zijn en het begint bij het management. En controle van de raad, dus de verkiezingen van maart 2026 zijn belangrijker dan ooit, het moet anders.
Ben wel benieuwd hoeveel dit de Utrechtse belasting betaler uiteindelijk heeft gekost met dank aan het gemeente bestuur van de gemeente Utrecht.
@ Margriet
Dat klopt. Eén ding vergeet je: de dominante drammerige wethouder die dit dossier aanstuurde en zelfs het bizarre idee had dat Utrecht een eigen energiebedrijf zou moeten oprichten om dit project vlot te trekken. Je moet er toch niet aan denken tot wat voor drama dat geleid zou hebben met dit apparaat en deze gemeenteraad.
@ Binnenstadbewoner
Het was Eneco die de stekker uit dit project trok, omdat de maandelijkse lasten voor de bewoners te hoog zouden worden en Eneco dat onverantwoord vond.
Onze wethouder destijds dacht dat geld aan bomen groeide of zo en wilde kostte wat kost het plan doorzetten met het gratis geld van Eneco (en het geld van ons inwoners).
Geen plan voor de financiële haalbaarheid en geen financiële verantwoording. Alleen maar het onderbuikgevoel willen sussen. Wat een bestuurlijke armoe.
Ik ben blij dat deze wethouder weg is, want ze was totaal ongeschikt naar mijn mening. Ze heeft een financiële puinhoop achtergelaten met al haar plannen zonder financiële onderbouwing. Bizar.
Ondertussen is onze gemeenteraad druk met een oorlog in het Midden Oosten waar zij geen enkele invloed op heeft. Hoe vreselijk ook; het is geen speerpunt van een gemeente. Dit is voor de landelijke overheid.