Wat gebeurt er achter de deuren van de plasmabank in Utrecht? Wat gebeurt er achter de deuren van de plasmabank in Utrecht?

Wat gebeurt er achter de deuren van de plasmabank in Utrecht?

Wat gebeurt er achter de deuren van de plasmabank in Utrecht?
Foto's: Bas van Setten
Een bloedbank maar dan alleen voor bloedplasma, dat is de Powerbank in Kanaleneiland. De Powerbank opende zo’n twee jaar geleden de deuren aan de Hammarskjoldhof, geleden in Winkelcentrum Nova. Het is een nieuwe locatie van Stichting Sanquin, de organisatie die Nederland voorziet van bloed (en plasma).

Een bloedbank maar dan alleen voor bloedplasma, dat is de Powerbank in Kanaleneiland. De Powerbank opende zo’n twee jaar geleden de deuren aan de Hammarskjoldhof, geleden in Winkelcentrum Nova. Het is een nieuwe locatie van Stichting Sanquin, de organisatie die Nederland voorziet van bloed (en plasma).

Het is rond 17.30 uur als ik bij Winkelcentrum Nova aankom en in deze tijd van het jaar dus al zo goed als donker. De brede gangen van het winkelcentrum baden in het licht. De winkels zijn open en er is nog aardig wat volk op de been. En daar, midden tussen alle winkels, zit de Powerbank. Hier krijgen we een kijkje achter de schermen. Want hoe werkt dat eigenlijk, plasma doneren?

Plasma doneren

Bülent Ünlü gaat het laten zien. Hij is nu bijna een jaar werkzaam bij de Powerbank, sinds enkele maanden ook opgeleid tot volwaardig donorassistent. Hiervoor had hij een heel andere baan en kwam hij regelmatig naar de Powerbank om zelf plasma te doneren. Waarom is dit nou een bijzondere locatie?

“Op de meeste locaties kan je bloed én plasma doneren en op deze locatie kan je alleen maar plasma doneren”, vertelt Ünlü. Hij lijkt al te weten welke vraag er nu komt, want ik krijg meteen het antwoord. “Je bloed bestaat voor ongeveer de helft uit plasma. Plasma is een gelige vloeistof die voor het grootste deel uit water bestaat.”

Levens redden

Plasma bestaat uit, water, vitamines, mineralen, koolhydraten, vetten en meer dan honderd verschillende eiwitten, legt hij uit. “In plasma zitten veel belangrijke stoffen. We gebruiken donorplasma voor transfusies en geneesmiddelen. We leveren een deel van het ingezamelde plasma aan ziekenhuizen waar het wordt gegeven aan mensen in acute, soms levensbedreigende situaties.”

Denk hierbij aan patiënten met massaal bloedverlies, brandwonden of stollingsstoornissen. “Naast transfusies gebruiken we donorplasma voor levensverbeterende of levensreddende medicijnen.” Maar aan plasma is een groeiend wereldwijd tekort.

Keuren

Allereerst de check-in, waarbij de gegevens van de donor worden gecontroleerd. “Legitimatie is verplicht als je gaat doneren”, zegt de dame achter de balie. “Niet vergeten, dus.” Na het invullen van het formulier met naam en contactgegevens, krijgt iedere donor een eigen mapje.

Hierin zit opnieuw een aantal formulieren met vragenlijsten die bij de medische keuring worden ingevuld. Ben je naar bepaalde landen gereisd? Heb je zelf een bloedtransfusie gehad? Ben je vrij van bloed besmettelijke ziekten? Ook je lengte, gewicht, bloeddruk, hartslag en het hemoglobinegehalte in je bloed worden gemeten.

Bloed testen

“Het is voor jouw eigen veiligheid en voor die van de persoon die het plasma straks ontvangt”, legt de arts uit. “Er wordt gekeken naar de medische achtergrond, de reishistorie, de seksuele contacten en middelengebruik van een donor. Je mag als donor geen extra gezondheidsrisico’s lopen door te doneren. En soms is het bloed van een donor niet of minder geschikt om aan een patiënt te geven.”

De arts stelt daarna vast hoeveel plasma je mag doneren, op basis van je lengte en gewicht. Is volgens de arts alles in orde, dan worden er voor de keuring nog vier kleine buisjes bloed afgenomen. Die worden getest in het lab op bloed overdraagbare ziektes, om alle risico’s uit te sluiten. Is alles in orde, dan mag je twee weken later plasma komen doneren.

Afnemen

Dat is wat er gebeurt in de grotere ruimte, verder achter in het pand. “Het doneren van plasma werkt anders dan van bloed”, zegt Bülent Ünlü. Hij laat het zien. Een slangetje met bloed loopt vanuit de arm van de donor naar een speciale machine, maximaal twee liter.

“De machine centrifugeert het bloed op zo’n snelheid dat het plasma wordt gescheiden van de bloedplaatjes. Dat gebeurt bij 6000 tot 7000 rotaties per minuut; het plasma is lichter dan de bloedplaatjes en stroomt dus door het midden van de centrifuge in de zak. De rest van het bloed krijg je daarna weer terug.”

Hoeveel plasma je mag doneren, verschilt per persoon, maar het maximum ligt op 840 milliliter. Hoeveel je mag doneren heeft te maken met je lengte, gewicht en geslacht. Omdat je als plasmadonor een deel van het bloed weer terugkrijgt, mag je plasma vaker doneren dan bloed. Bij plasma is dat iedere twee weken en dus 26 keer per jaar.

Eten en drinken

Zo nu en dan hoor je een muziekje in de zaal. Niet van iemand die een spelletje op zijn mobiel doet, maar van de machines die het bloedplasma winnen. Ünlü: “Daar is iemand klaar. De machine weet via een weegschaal dat de donor nu zijn of haar maximale aantal milliliters plasma heeft gegeven. De naald mag dan uit je arm en je krijgt verband. Dat moet je ongeveer twee uur omhouden. Je kan na het doneren beter niet meteen gaan sporten – geen grote inspanningen. En het is goed om genoeg te eten en te drinken, om je lichaam er weer bovenop te helpen.”

Doneren kan je overigens beter niet op een lege maag doen, vertelt de doktersassistent. “Je verlaagt je bloeddruk tijdelijk, dus het zou kunnen dat je wat licht in het hoofd wordt. Zorg dus dat je uitgerust bent, en dat je iets eet en drinkt van tevoren. Hier zijn ook vrijwilligers die klaarstaan om je wat te drinken en een snack te brengen.”

Na ongeveer een uurtje zit het werk voor de donor erop en kan die naar huis. Het plasma wordt in doorzichtige zakken verzameld. “Die worden elke avond opgehaald en naar een centrale locatie voor de bewerking in Amsterdam gebracht.”

Toegankelijker maken

“Zeker naar plasma is een grote vraag”, zegt Ellen Kloos, locatiemanager van de Powerbank. “Er is een wereldwijd tekort aan plasma en de vraag blijft stijgen. De noodzaak wordt steeds groter. Dat moet het doneren nog makkelijker maken. Het doneren willen we daarom zo veel mogelijk optimaliseren, voor zowel de donor als voor ons. De processen moeten efficiënter, maar ondertussen moeten we de kwaliteit waarborgen. De Powerbank is een innovatief centrum om te onderzoeken hoe we dat het beste kunnen doen.”

Een belangrijk verschil tussen de meeste donatielocaties en dit centrum is de omgeving. Kloos: “Hier op een doorlooplocatie een vestiging hebben, zorgt ervoor dat plasmadonatie meer in de spotlights komt. Er komt meer publiek op af. Daarbij is deze locatie toegankelijker dan veel andere locaties.”

Nu, zo’n twee jaar na het openen van de Powerbank in Kanaleneiland, loopt de pilot op zijn eind. “Het wordt tijd om te gaan evalueren”, zegt Kloos, “maar geen zorgen, wij gaan hier nog niet weg.”


Ken jij de verhalen achter de Utrechtse horeca uit de 20e eeuw? Arjan den Boer en Ton van den Berg hebben samen een boek over de verdwenen horeca uit deze periode gemaakt en dat is nu te bestellen in de DUIC shop! Bestel hier een exemplaar in de voorverkoop.

1 Reactie

Reageren
  1. GeenStijl @Utrecht

    De directeur van dit gebeuren schijnt ook geheel vrijwillig te werken voor een zeer royale vergoeding,het is maar dat u het weet als u geheel vrijwillig plasma of bloed doneert.

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).