In deze serie over NIMBY – Not In My Backyard -, in Vlaanderen ook wel NIVEA – Niet In Voor- En Achtertuin – genoemd, kijken we naar zaken die Utrechters graag in hun stad willen, maar liever niet in de eigen buurt. Deze week gaan we in gesprek met wethouder Eva Oosters. Zij is verantwoordelijk voor het betrekken van Utrechters bij het beleid. Burgerparticipatie noemt de gemeente dat. Oosters is op zoek naar nieuwe locaties voor evenementen en nachthoreca. We vragen haar hoe ze dat aanpakt in een stad waar mondige Utrechters vaak niet zitten te wachten op nieuwe nachthoreca of evenementen in hun wijk. Ook kijken we naar Oosters’ aanpak van overlast van uitgaanspubliek in de Nobelstraat. Kan Oosters iets betekenen voor de bewoners?

U bent de politiek ingegaan met de idealen van Student & Starter, een politieke partij die staat voor ‘lef, durf & ambitie’. Een partij die streeft naar een levendige, gezellige stad met een bruisend nachtleven. Lukt het om die ambities waar te maken?

“Ja, ik ben er hard mee bezig. Het is duwen en trekken. Dat geldt eigenlijk voor alle ruimte-vraagstukken. We voeren gesprekken met ondernemers over het openen van nieuwe nachthoreca. We ondersteunen en helpen hen met het zoeken naar een geschikte ruimte. In sommige nieuwbouwplannen, zoals het Jaarbeurspleingebouw, is al een nachtclub opgenomen. Als we het hebben over lef, durf en ambitie denk ik dat er veel lef en ambitie zit in onze plannen. De durf zie je terug in het wethouderschap voor burgerparticipatie. Met participatie willen we het gesprek aangaan met de mensen. Ook als het ingewikkeld is. Dat vraagt wel wat van je, maar ik doe dat met plezier.”

Bewoners zitten misschien niet altijd te wachten op nachthoreca en evenementen. Hoe gaat u daar mee om?

“Soms schetsen we een te grote tegenstelling tussen verschillende leefwerelden. Mensen die in de stad gaan wonen, hebben echt wel het beeld dat het een levendige plek is. Ze snappen dat mensen een feestje willen vieren. Aan de andere kant vind ik dat we van bezoekers mogen vragen rekening te houden met bewoners. Het is een soort ‘give and take’. Hetzelfde geldt voor locaties waar we nachtcultuur willen toevoegen. Sommigen willen het liefst dat alles kan. Dan kom je als gemeente toch met grenzen en regels. Het is altijd even schipperen.”

Denkt u wel eens: ‘Zeur niet zo, iedereen weet dat er geluidsoverlast is in het centrum of een uitgaansstraat als de Nobelstraat’?

“Dat denk ik absoluut niet. Als bewoners naar ons toe komen, kijken we altijd wat we kunnen doen. Van veel locaties, zoals de Nobelstraat, weet je dat het nooit muisstil gaat worden. Het is zoeken in hoeverre mensen tot elkaar kunnen komen. Ik probeer altijd te kijken waar de pijn zit. Vaak is het een opeenstapeling van dingen. In de Nobelstraat is het niet alleen het uitgaanspubliek, maar ook het OV dat er doorheen rijdt, het vuilnis, fietsen die overal staan en een gebrek aan groen. We kijken dan wat  je wel kan doen om de wereld van de bewoners een beetje beter te maken.”

Niet iedereen zal tevreden zijn met dit antwoord. Is dit iets dat u accepteert?

“Je weet dat je niet iedereen tevreden kan stellen. Als je een grens stelt bij nachthoreca in de Nobelstraat dan zullen ondernemers zeggen ‘hoe kan het in zo’n straat als dit?’. Ik vind het belangrijk om het gesprek aan te blijven gaan met de stad om te laten zien dat je mensen serieus neemt en de signalen van een bewonersavond mee te nemen. Ondanks dat je jezelf misschien voor de leeuwen gooit. Ik vind wel dat het ook onze rol is aan te geven dat we sommige dingen als overheid niet helemaal kunnen oplossen.”

Op welke manier biedt de gemeente enerzijds ruimte voor nachthoreca en stelt zij anderzijds grenzen aan overlast in de Nobelstraat?

“We kijken in de Nobelstraat wat we kunnen doen met beheersing van het uitgaanspubliek. We proberen met stewards, een soort gastheren, in gesprek te gaan met het uitgaanspubliek. Je komt er niet uit als het uitgaanspubliek niet meer rekening houdt met de omgeving, want de nachthoreca gaat niet helemaal weg. Voor de lange termijn kijken we naar een grens aan nieuwe nachthoreca. Met de plannen voor nieuwe locaties voor nachthoreca hopen we het uitgaanspubliek meer te spreiden over de stad zodat er minder rijen en overlast is in de binnenstad en de Nobelstraat. Ik probeer altijd eerlijk te vertellen wat we kunnen doen. Bewoners in de Nobelstraat weten dat de nachthoreca er blijft. Het is alleen zoeken met elkaar op welke manier het leefbaarder kan.”

U stelt dus ook heldere kaders. Wordt dat geaccepteerd?

“Niet altijd. Dat is ook wel het lastige. Participatie betekent niet dat iedereen tevreden is. Het betekent wel dat je vooraf heldere kaders schetst. Dat je aangeeft wat je met de inbreng gaat doen en waarom je sommige dingen wel en andere dingen niet doet.”

Ziet u een rol voor de gemeente om op te komen voor de belangen van bewoners die dit zelf minder doen?

“Het is op sommige locaties makkelijker om nachthoreca te vestigen omdat bewoners minder snel de weg naar de gemeente vinden. Ik vind het echt de rol van de gemeente om dat te zien en daar ook naar te handelen. In wijken waar bewoners minder snel naar participatieavonden gaan, moet je voor een andere vorm van participatie kiezen. Zo zijn we met bewoners in gesprek gegaan over de locatieprofielen voor evenementen waarin we vastleggen wat voor soort evenementen hoe vaak op welke plek mogen plaatsvinden. We zijn naar bewoners toegegaan door met bakfietsen de buurten in te gaan en mensen te vragen wat ze vinden van de hoeveelheid evenementen. Hebben ze er last van of zouden ze er juist meer willen? En wat voor evenementen dan? We proberen niet alleen de inbreng van de omwonenden in beeld te krijgen, maar ook het geluid van mensen die naar evenementen gaan. Ik merk ook dat als verschillende partijen met elkaar in één ruimte zitten, ze bewust worden van elkaars belangen.”

Op welke manier wordt het algemeen belang vertegenwoordigd bij participatieprocessen?

“Ik vind het ‘algemeen belang’ een moeilijke term. Wat we vooral proberen veilig te stellen in participatietrajecten is dat je niet maar één geluid hoort. Je kan niet alleen een bevestigend geluid voor je eigen plan krijgen of juist alleen een bepaald tegengeluid van een kleine groep. We gebruiken verschillende vormen van participatie. Voor het beleid voor nachtcultuur hebben we een online enquête gebruikt. Over het klimaat gaan we in gesprek in het klimaatpanel. Voor dit panel hebben we bewoners ingeloot om mee te praten. We hebben voor loten gekozen om te zorgen dat we een diverse groep mensen kregen.”

Het lukt denk ik niet altijd om alle belangen aan tafel te krijgen. De gemeente wil bijvoorbeeld nieuwe bruggen plaatsen over het Merwedekanaal. Veel bewoners in de Rivierenwijk zijn daar op tegen, maar het is lastig de mening te vragen van toekomstige bewoners van de nieuwbouwwijk aan de overkant van het kanaal. Zij zijn misschien wel positief over de bruggen. Hoe gaat u daar mee om?

“Ik denk dat de gemeente daar echt een rol in heeft. Bij sommige kwesties is er een stedelijk belang dat het belang van een wijk of buurt overstijgt. Bijvoorbeeld als het gaat om windmolens of locaties voor sekswerk. Er zijn thema’s waarbij de gemeente moet zeggen waar ze voor staat, omdat we anders niet verder komen. Je kan niet altijd de regie aan de bewoners laten. Ik denk dat we steeds meer leren. Zo voeren we gesprekken over de toekomst van de stad. Hierbij horen we ook het geluid van toekomstige bewoners, van jongeren en mensen die overwegen naar Utrecht te verhuizen. Collega-wethouder De Vries, van wonen, is bezig met een pool van woningzoekenden. De mening van woningzoekenden zien we niet terug in onze enquêtes, omdat ze geen woning hebben. Het gevolg is dat je nu in de uitkomsten van de enquêtes toch veel mensen ziet die zeggen: ‘Nou, er zijn wel genoeg woningen’, mensen die zoiets hebben van ‘niet in mijn wijk’.”

Wat zegt u tegen Utrechters die het idee hebben dat de gemeente simpelweg haar plannen wil realiseren en voor de bühne aan burgerparticipatie doet?

“Laat ik de locatieprofielen als voorbeeld nemen. We hebben daarbij vooraf best helder aangegeven: ‘Joh, er zijn geen locaties waar in de toekomst géén evenementen gaan plaatsvinden. We kunnen wel met elkaar kijken naar geluid, ecologie en de hoeveelheid evenementen’. Muziekevenementen gaan gepaard met geluid, maar je kan wel iets doen met de normen van dat geluid. Tussen zwart en wit zit ook grijs. Het blijft spannend. We hebben een terugkoppelbijeenkomst met bewoners waarbij we laten zien wat we met hun inbreng hebben gedaan en wat we wel en niet hebben meegenomen. Het is altijd de vraag hoe daarop wordt gereageerd. Maar ik denk dat we alles hebben gedaan om te laten zien dat we bewoners serieus hebben genomen.”

Lukt het in de praktijk om het altijd goed te doen?

“Nee, niks menselijks is ons vreemd en soms gaan dingen mis. De terugkoppeling was bijvoorbeeld te laat of er zit te veel druk op een proces. Dit zit voor een deel ook in houding en gedrag van ambtenaren, college van burgemeester en wethouders en raadsleden. We kunnen nog meer en eerder de samenwerking zoeken met Utrechters, om te voorkomen dat er een wij-zij-gevoel ontstaat. Ik denk wel dat we in deze nieuwe collegeperiode het been bijtrekken door bijvoorbeeld nieuwe instrumenten in te zetten. Zo is er het burgerberaad waarvoor een groep inwoners is ingeloot om de gemeente te adviseren. We willen echt een stap maken met nieuwe lokale democratie.”

Vorig jaar verscheen een kritisch rapport van de Rekenkamer Utrecht over burgerparticipatie. Hierin beoordelen de deelnemers participatie bij de gemeente Utrecht slecht. 28 procent van de deelnemers beoordeelt de gemeente als betrouwbaar en slechts 36 procent vindt de gemeente betrokken tijdens participatietrajecten. Hoe kijkt u hier tegenaan, heeft u de aanpak van de gemeente al veranderd?

“Ja, na het rapport van de Rekenkamer en ons eigen onderzoek hebben wij ook geconcludeerd dat er verbetering nodig is. In maart hebben wij de gemeenteraad op de hoogte gesteld van de hoofdlijnen van onze nieuwe aanpak voor participatie. Hierbij hebben we benadrukt dat meer participatie niet per se de oplossing is, maar dat helderheid over zeggenschap wel cruciaal is. Het gaat namelijk mis als we verkeerde verwachtingen scheppen tijdens gesprekken met Utrechters en organisaties. Daarom moeten we duidelijker zijn over welke rol zij kunnen vervullen en welke mate van zeggenschap daarbij hoort. We hebben ook aangegeven dat we extra inzetten op het betrekken van mensen die nog niet gehoord worden. Dit vraagt wel iets van ons om te veranderen. Dit jaar hebben we hier al flink op ingezet, bijvoorbeeld bij de participatie rondom locatieprofielen en bij het opstellen van de stedenbouwvisie.”

Wanneer is een participatieproces volgens u goed verlopen?

“Niet per se als iedereen tevreden de deur uitloopt. Het mag schuren, dat is onvermijdelijk. Maar ik wil wel dat mensen serieus zijn genomen. Dat we kunnen laten zien wat met hun input is gebeurd. Ik denk dat het ook geslaagd is als we ideeën van bewoners hebben kunnen meenemen in de plannen. Vaak ligt de focus na zo’n traject op dat wat niet is meegenomen, maar er zijn ook dingen waarin bewoners ons ontzettend hebben aangescherpt.”