Het rode potlood mag weer opgepakt worden. De Tweede Kamerverkiezingen staan voor de deur. Hoewel Den Haag misschien minder de stempel drukt op het leven in de stad Utrecht, want daar is de gemeenteraad voor, heeft de uitslag wel indirect veel invloed op het leven van bewoners. Daarom duiken we toch even in enkele verkiezingsprogramma’s en vertellen we meer over de praktische kant.

De verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn op 22 november. Op dit moment lijken vier partijen in de race om de grootste te worden: PVV, GroenLinks-PvdA, NSC en VVD. Wie onder Utrechtse stemmers de grootste gaat worden valt nog te bezien. Bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen werd D66 het grootst in Utrecht, gevolgd door VVD en GroenLinks. PvdA kwam op plek 7 uit. Ook als GroenLinks en PvdA in 2021 al samen waren en het aantal stemmen bij elkaar opgeteld kon worden, kreeg D66 nog meer stemmen.

Maar tijden zijn veranderd, D66 is gezakt in de peilingen en lijkt daarmee dit jaar dus veel minder stemmen te krijgen. Opvallend is ook dat bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2022 GroenLinks alleen de meeste stemmen kreeg, gevolgd door D66, VVD en de PvdA.

Hoewel de Tweede Kamer niet direct gaat over de inrichting van Utrecht, kan de uitslag natuurlijk wel grote gevolgen hebben voor inwoners van de stad en op grotere schaal ook wel voor het leven in de gemeente. Moet het Rijk bijvoorbeeld gemeenten kunnen dwingen om meer huizen te bouwen? Daar verschillen partijen in de Tweede Kamer van mening over. Moet er een landelijk verbod komen op de verkoop van sociale huurwoningen? Ook daar is niet iedereen het over eens. Een landelijk vuurwerkverbod? Als daar in Den Haag een meerderheid voor is, hoeft de discussie in de gemeenteraad niet meer gevoerd te worden. Moet de immigratie naar Nederland beperkt worden en hoe zit het met verplichte opvang in de gemeenten? Zo zijn er tal van onderwerpen die spelen in Utrecht waar indirect over gestemd kan worden.

Amelisweerd
Hoe zit het concreet, wordt Utrecht nog een beetje genoemd in de verkiezingsprogramma’s? Dat valt mee, of tegen. Een onderwerp waar de Tweede Kamer direct over gaat, is de verbreding van de A27 en de daarmee gepaard gaande kap in Amelisweerd. Niet elke partij heeft dit specifiek opgenomen in het programma. GroenLinks-PvdA en D66 spreken zich in hun programma wel nadrukkelijk uit tegen de verbreding.

Tekst gaat verder onder afbeelding

BBB zegt niks over de verbreding van de A27 in het landelijke programma, maar eerder dit jaar liet de partij in het verkiezingsprogramma voor de provincie wel weten ruimte te willen bieden aan een alternatief en zo de verbreding tegen te houden.

Ook NSC van Pieter Omtzigt geeft in het programma aan open te staan voor een alternatief plan, als dat past binnen de begroting. VVD zegt er niks over in het programma, maar uit het Kieskompas is op te maken dat de partij voor de verbreding is om het verkeer soepeler te laten doorrijden. De verbreding van de A27 is een van de weinige Utrechtse onderwerpen die zo concreet in de programma’s terug te vinden is.

Poppetjes
Er zijn ook stemmers die graag op een politicus stemmen die uit dezelfde woonplaats komt. Er doen in totaal 26 partijen mee aan de verkiezingen. We kunnen ze niet allemaal langslopen, maar van de grote partijen noemen we een aantal Utrechters die op een verkiesbare plek staan.

Bij de VVD komen we op plek 12 een voormalig raadslid uit Utrecht tegen. Queeny Rajkowski zat van 2014 tot 2021 in de gemeenteraad. Op plek 15 bij de VVD staat Judith Tielen, gemeenteraadslid in Utrecht van 2014 tot 2017. Een van de hoogst genoteerde inwoners uit Utrecht is Anne-Marijke Podt, ze staat op plek 4 bij D66. Van 2014 tot 2021 zat ze in de gemeenteraad van Utrecht.

Opvallend is dat de combinatie van GroenLinks-PvdA geen enkele Utrechter op een verkiesbare plek op de lijst heeft, terwijl GroenLinks in Utrecht toch al jaren zeer succesvol is tijdens verkiezingen. Er is wel iemand te kiezen uit Utrecht, op nummer 47 staat mbo-student Jelmer Becker.

De PVV stond bij de laatste peiling op 17 zetels, op plek 20 op de lijst vinden we Martine van der Velde, zij is op dit moment ook statenlid voor de partij in Utrecht. De CDA gooit geen hoge ogen in de peilingen, op plek 14 op de lijst vinden we de huidige fractievoorzitter van de partij in de Utrechtse gemeenteraad, Jantine Zwinkels. De kans is groot dat ze alleen met voorkeurstemmen een plekje in de Kamer kan bemachtigen.

Een andere bekende Utrechtse politicus is Jasper van Dijk, hij staat op plek 9 bij de SP maar het lijkt er niet op dat de partij zoveel zetels gaat halen. Fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren in de gemeenteraad, Maarten van Heuven staat op plek 11 op de lijst van zijn partij.

Bij Volt staat Marieke Koekkoek op plek 2. Bij DENK op plek 3 Ismail El Abassi. Op plek 50, de laatste notering van de lijst bij de BBB, staat Siddartha Karaya. Dan tot slot NSC, daar vinden we Jesse Six Dijkstra op plek 9 en oud-gemeenteraadslid voor het CDA Sander van Waveren op nummer 27. Op plek 39 staat Esmée de Neijs.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Praktisch
Elke stem telt. De Kiesraad laat weten dat de hoofdregel is dat stembureaus op de dag van stemming – 22 november – open zijn van 07.30 uur ‘s ochtends tot 21.00 uur in de avond. Wel zijn voor zogeheten bijzondere stembureaus en voor mobiele stembureaus afwijkende openingstijden mogelijk. Zij kunnen eerder of later opengaan, en eerder (niet later) sluiten. Bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen kwam 81,6 procent van de stemgerechtigden opdagen. Er zijn meer dan 200 stembureaus in Utrecht, er is er dus altijd wel eentje in de buurt. Als inwoner van Utrecht kan je bij elke stemlocatie terecht. Er zijn ook speciale stembureaus voor doven en slechthorenden, blinden en slechtzienden en mensen die gebruikmaken van een rolstoel. Mensen die hier naartoe willen, kunnen het best even kijken op de website van de gemeente waar deze stembureaus zitten.

Uitslag
Nadat de stembureaus gesloten zijn, begint het tellen van de stemmen. Dezelfde avond verschijnen de eerste voorlopige uitslagen, die worden per gemeente gedeeld. Bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen kwam de uitslag van de gemeente Utrecht na middernacht. Als alle uitslagen bekend zijn volgen de coalitie-onderhandelingen, daarbij gaan partijen die met elkaar willen samenwerken in gesprek. Vervolgens kan er een nieuw kabinet gevormd worden.