Het is druk op straat, je wringt je door de mensenmassa in een Utrechtse winkelstraat op weg naar je bestemming. Eenmaal aangekomen voel je dat je broekzak leeg is: iemand heeft je portemonnee gejat.

Slechts één moment van onoplettendheid hebben de dieven nodig om toe te slaan. Op de sociale media van de Utrechtse politie lees je de laatste tijd relatief vaak over zakkenrollers en straatrovers in de stad.

Zo zijn er afgelopen twee maanden minstens twee incidenten geweest waarbij dieven met behulp van een afleidingsmanoeuvre kettingen wisten buit te maken van nietsvermoedende passanten en daarnaast zijn er ook talloze verdachten aangehouden die waardevolle spullen uit zakken en tassen roofden. Maar gebeurt het nu ook echt vaker, en wat kan je er tegen doen?

‘Tel kwijt’

“We zijn de tel inmiddels – voor ons gevoel – kwijtgeraakt, maar vandaag weer een aanhouding van een zakkenroller”, was te lezen in een bericht dat op 30 juli op het Instagramaccount van Politie Utrecht Centrum verscheen. Volgens Peter Brons, inmiddels tien jaar werkzaam bij de politie en sinds twee jaar wijkagent in het stationsgebied, hebben we nu weliswaar te maken met een opleving, maar hij zegt daarbij dat zakkenrollerij iets van alle tijden is.

Het verschil tussen een straatroof en zakkenrollerij is niet altijd even makkelijk te definiëren. Wanneer iemand bijvoorbeeld onder bedreiging van een mes een telefoon moet afgeven is er overduidelijk sprake van een straatroof.

Wanneer er ‘slechts’ een portemonnee uit iemands achterzak wordt gegrist gaat het om zakkenrollerij. “Maar daartussen ligt een grijs gebied”, vertelt Brons. “Wel is het zo dat een klassieke straatroof vaak meer impact heeft op het slachtoffer dan wanneer iemand gerold wordt. Gelukkig komen gewapende straatroven in Utrecht weinig voor.”

Steeds vaker

Zakkenrollerij daarentegen komt volgens Brons de laatste tijd steeds vaker voor. Dat is ook terug te lezen in de cijfers. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) houdt alle geregistreerde misdrijven van de politie bij. Daarin is te zien dat er in juli van dit jaar 48 keer sprake was van zakkenrollerij in Utrecht.

Een jaar eerder was dat aantal nog 22 en in 2020 waren er in juli 23 geregistreerde gevallen van zakkenrollerij in de stad. In 2019 (32) en 2018 (37) lagen de cijfers in juli echter weer hoger. De relatief lage cijfers in 2020 en 2021 zijn voor een groot het gevolg van de maatregelen die destijds werden genomen om het coronavirus in te dammen.  

Corona

Zo golden er onder meer lockdowns, een avondklok en waren veel winkels lange tijd gesloten. Hierdoor bezochten veel minder mensen de Utrechtse binnenstad en hadden de zakkenrollers veel minder potentiële slachtoffers.

“We hebben gemerkt dat het aantal meldingen van zakkenrollerij sinds het opheffen van de coronamaatregelen weer is toegenomen, en dit lag eerlijk gezegd ook wel in de lijn der verwachtingen”, gaat Brons verder.

“Net zoals voor corona werken we in de aanpak samen met onder andere de gemeente, beveiligers van Hoog Catharijne en NS Veiligheid & Service. We hebben een gezamenlijke aanpak om het probleem te bestrijden en kijken altijd wie wat binnen het takenpakket kan doen. Dat was voor de coronaperiode ook al zo.”

Rond het station

Het beeld dat zakkenrollers vooral actief zijn in het stationsgebied klopt. Brons: “Er is veel activiteit rond het station. Veel stromingen komen op die plek samen en het is een ideale plek om elkaar te ontmoeten. Daarnaast kan het zijn dat reizigers, die gestrest zijn omdat zij hun trein moeten halen, even minder goed op hun spullen letten.”

Daarnaast merkt Brons dat zakkenrollers vooral actief zijn in de namiddag en het begin van de avond. “Dit zijn echt de piekmomenten. Dat is op zich logisch want in de nacht valt er natuurlijk minder te halen.” Uit de cijfers blijkt niet dat zakkenrollers graag op specifieke dagen op pad gaan. “Het gebeurt op alle dagen van de week.”

Uitwaaieren

Ondanks dat zakkenrollerij relatief veel voorkomt in het stationsgebied, betekent dit niet dat mensen op andere plekken in Utrecht gevrijwaard zijn van zakkenrollers. De politie ziet het probleem namelijk uitwaaieren naar de binnenstad en zelfs naar de buitenwijken van Utrecht. Het probleem doet zich daarnaast ook voor in andere steden.

“De verdachten maken veelal deel uit van rondtrekkende georganiseerde groepen die bestaan uit jongeren van tussen de 20 en 30 jaar oud. In bijvoorbeeld Amsterdam, Rotterdam en Den Haag zijn momenteel ook veel zakkenrollers actief, en dat geldt ook voor Duitse steden die net over de grens liggen. Ook dit is een probleem van alle tijden.”

Afschrikkend effect

Maar waarom deelt de politie eigenlijk zoveel berichten over zakkenrollerij op sociale media? “Dit is tweeledig, We delen de berichten omdat dit een afschrikkend effect kan hebben op mogelijke daders. Daarnaast is het ook belangrijk dat we inwoners en bezoekers laten zien dat we zakkenrollers pakken en dit proberen te voorkomen. Het is namelijk een grote ergernis bij hen (en terecht).”

Brons wil benadrukken dat bij de aanpak van zakkenrollerij de hulp van de burger nodig is. “Utrecht is van ons allemaal. Het is een prachtige stad, waar iedereen welkom is en we hebben iedereen nodig om dit probleem aan te pakken. Twijfel dan ook niet om bij een verdachte situatie 112 te bellen. Als we er op tijd bij zijn kunnen we er namelijk nog iets aan doen.”

Tot slot zegt Brons dat mensen geen makkelijk doelwit moeten zijn. “Ik zie weleens jongeren lopen, waarbij bijvoorbeeld de telefoon half uit de kontzak steekt. In zo’n geval waarschuw ik altijd en dan raad ik aan om de mobiel ergens anders op te bergen. Maar ik ben er natuurlijk niet altijd om te waarschuwen. Zakkenrollers hebben het op alles van waarde en alles wat makkelijk te verkopen is. Wees geen gemakkelijk doelwit.”

De politie heeft daarnaast ook een aantal punten waarmee het voor zakkenrollers lastiger is om te slagen: Wees alert op drukke plekken, berg dure goederen niet in het zicht op, wees bewust van afleidingstrucjes, neem niet te veel geld op zak mee, verdeel je geld in je tassen en kleding, houd mensen op afstand en koop een goede tas.