Mocht de overheid de verkoop van xtc legaliseren, dan zouden de pillen alleen verkocht mogen worden onder strikte voorwaarden. Dat vinden de mensen die vorig jaar meededen aan het pilotonderzoek in de fictieve xtc-winkel op de Vinkenburgstraat in Utrecht. De xtc-winkel opende vorig jaar op 15 juli en op 29 september werd het publieksexperiment afgerond. Het rapport met de resultaten is donderdag verschenen.

In totaal kwamen er zo’n 1600 bezoekers op de winkel af, een pilot op initiatief van het Poppi Drugsmuseum en de Universiteit Utrecht. De xtc-winkel was geen plek waar je daadwerkelijk een pilletje kon kopen, maar er vond een publieksexperiment plaats. Bezoekers stapten een fictieve wereld binnen, waarin ze konden ervaren hoe het is om drugs te kopen in een apotheek, smartshop en uitgaansgelegenheid. Aan de hand daarvan konden ze aangeven wat hun de beste manier leek. Daarnaast organiseerden historicus Stephen Snelders en criminoloog Damian Zaitch, die vanuit de Universiteit Utrecht betrokken zijn bij het onderzoek, focusgroepen met deskundigen, waaronder experts uit het preventie- en verslavingsveld.

Onderzoeksresultaten

Vrijwel geen van de bezoekers van de xtc-winkel en deelnemers aan de focusgroepen vindt dat de verkoop van xtc volledig vrij moet worden gegeven als de overheid het legaliseert, blijkt uit de resultaten. Beide groepen zijn voor strenge restricties op die verkoop. “Dat is bijzonder als je bedenkt dat een belangrijk deel van de bezoekers vooral jongeren zijn die zelf weleens xtc gebruiken”, zegt Snelders. “Iedereen is van mening dat er maatregelen moeten komen die de verkoop van xtc reguleren.” Zo waren ze voor een minimumleeftijdsgrens, veiligheidsgaranties en het beperken van de maximale doses van pillen. Vrijwel iedereen was tegen het toestaan van marketing en reclame.

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Verder blijkt uit de onderzoeksresultaten dat de meerderheid van de bezoekers vindt dat xtc moet worden verkocht door een apotheek of winkel. “De bezoekers van de xtc-winkel – voor een belangrijk deel zelf gebruikers – waren in meerderheid voor óf verkoop door de apotheek, óf door een smartshop. Ook verkoop op feesten en clubs kon nog op acceptatie door tegen de zestig procent van de bezoekers rekenen”, zo staat in het rapport. De deskundigen zijn daarbij iets behoudender: zij kozen in meerderheid voor een gespecialiseerde maar voor de klant onaantrekkelijke ‘retail outlet’. “Bijvoorbeeld een sobere locatie in een buitenwijk, waar je verplicht een stapel voorlichtingsfolders meekrijgt. Het gaat erom dat je niet even leuk xtc gaat shoppen. Of gezellig gaat shoppen en meteen wat xtc meeneemt”, aldus Snelders.  

Vervolgonderzoek

Uit het publieksonderzoek zijn een aantal bevindingen gekomen die gebruikt kunnen worden voor vervolgonderzoek. Zo biedt het handvatten voor het vormgeven van beleid rondom het legaliseren van xtc-verkoop. 

De onderzoekers zeggen het interessant te vinden om het onderzoek uit te breiden naar andere steden. “Voor een volgende editie van de xtc-winkel zouden we een meer divers publiek naar de winkel willen laten komen, waaronder een grote groep ‘nooit-gebruikers’. In de survey kunnen we naar meer onderscheidende socio-demografische categorieën vragen, zoals woonplaats en land, iemands positie in het politieke spectrum, ideeën over drugsgebruik en mate van ervaring met drugs”, zo staat in het rapport. 

Tot slot is de xtc-winkel zeer effectief gebleken in het creëren van bewustwording bij de bezoeker over de regulering van xtc-verkoop. “In een vervolgstudie zou het daarnaast interessant zijn om te meten in hoeverre een kunstinstallatie als de xtc-winkel ingezet kan worden voor voorlichting en bewustwording.”