Hans van Lunteren, beeldend kunstenaar in de openbare ruimte en ontwerper van het Sjanghaipark in Overvecht, heeft een eigen kijk op het vergroenen van de stad. Hij neemt ons mee door de stad op zoek naar bijzondere bomen, zaailingen. Spontaan gegroeide bomen die het beeld van de aangelegde stad doorbreken, ecologisch waardevol zijn en vaak een band met mensen aangaan. Ken jij ook een mooie zaailing van een boom? Meld deze dan op www.toevalliggroen.nl. Tekst: Jessica van Essen

In de Bollenhofsestraat staat een grote boom die de straat opsiert, een gewone es. De boom is groot en heeft een dikke stam die zich niet ver boven de grond splitst in vier flinke takken. Hij groeit strak tegen een fietsenrek aan. Dit verraadt dat deze boom hier niet is aangeplant, maar dat een zaadje is neergevallen en wortel heeft geschoten. Dat moet al enige tijd geleden gebeurd zijn, want de wortels drukken nu het fietsenrek opzij en de stoep omhoog.

Langs de stam en takken kun je duidelijk de verdikkingen zien waar er is gesnoeid. ‘Dat is voor mij een teken dat iemand voor deze boom zorgt,’ zegt Van Lunteren, ‘En dan word ik nieuwsgierig naar wie en waarom. Ik ben gewoon gaan aanbellen om te vragen of iemand iets wist.’ Van Lunteren kwam uit bij buurman Jan van Esser, die vanuit zijn keukenraam een prachtig groen uitzicht heeft dankzij de boom. Dat Van Esser de boom in zijn hart gesloten heeft is al gauw duidelijk. ‘Ik was bang dat de gemeente de boom zou weghalen, maar tot mijn grote genoegen wordt de stoep aangepast.’

Van Esser woont al 40 jaar in de Bollenhofsestraat en de boom viel hem zo’n 20 jaar geleden voor het eerst op. ‘Hij was toen zo’n meter hoog en ik vond hem meteen anders. Hij paste in deze buurt, een buurt uit 1880 waar  veel geklust is en geen huis hetzelfde. Iedereen doet wat met zijn huis. En deze boom doet ook gewoon wat.’

Tekst gaat verder onder afbeelding

Een tijdlang werd de boom gewaardeerd door de kinderen uit de straat, die hem gebruikte als klimboom. Maar een jaar of vier geleden wou een buurman hem ineens weghalen. ‘Daar ben ik meteen voor gesprongen, zegt Van Esser, ‘Hij bleek last te hebben van een tak. Na overleg heeft de buurman die tak eraf gezaagd en heb ik deze afgevoerd naar het Griftpark,’ ietwat schuldig grinnikend toevoegend, ‘Ik hoop niet dat ik daarvoor nu nog een boete krijg.’ Enige tijd geleden kwam er een nieuw gevaar, de straat werd opengelegd voor kabels. ‘Maar het bleek dat de grote wortels niet tot de huizen kwamen en precies tussen de rioolbuizen door gingen. De boom heeft zichzelf hier perfect neergezet.’

Behalve de boom heeft Van Esser al die jaren de buurt zien veranderen. ‘Vroeger waren mijn buren pottenbakkers, doodgravers en leraren, die hier hun leven leven lang woonden. Nu zijn het jonge en vermogende mensen. Na twee kinderen zijn ze weg.’ In tegenstelling tot zijn buren is Van Esser van plan hier oud te worden en hij hoopt al die tijd van de boom te genieten. ‘Ik heb me echt gehecht aan die boom. Doordat ik hem heb zien groeien voelt het toch als mijn boom. Dat is toch anders dan als de gemeente hier ‘plop’ een boom neerzet. Het is me wat waard om deze boom te sparen.‘

De gewone es (Fraxinus exelsior)

Tekst: Frank van den Brink

Een gewone es kan goed tegen wind en luchtvervuiling. Ze voelen zich het beste thuis op mooie losse en diep doorwortelbare grond. Een jonge es kan zich prima ontwikkelen in de schaduw, maar op latere leeftijd heeft de boom veel licht nodig.

De laatste jaren sterven er veel gewone essen aan de essentaksterfte. Een ziekte veroorzaakt door een schimmel. Deze tast de bladeren aan en de boom laat zijn bladeren vallen. De schimmel blijft echter in de bladsteel aanwezig en maakt het volgende jaar weer sporen. De wind verspreidt de sporen en zo worden andere essen weer aangetast.

Men is naarstig op zoek naar gezonde, nog niet aangetaste, essen. Spontaan gegroeide zaailingen hebben een eigen uniek DNA. Het is daarom goed mogelijk dat uiteindelijk onder deze zaailingen gezonde exemplaren gevonden worden die bestand zijn tegen de ziekte.