Hans van Lunteren, beeldend kunstenaar in de openbare ruimte en ontwerper van het Sjanghaipark in Overvecht, heeft een eigen kijk op het vergroenen van de stad. Hij neemt ons mee door de stad op zoek naar bijzondere bomen, zaailingen. Spontaan gegroeide bomen die het beeld van de aangelegde stad doorbreken, ecologisch waardevol zijn en vaak een band met mensen aangaan. Ken jij ook een mooie zaailing van een boom? Meld deze dan op www.toevalliggroen.nl. 

Tekst: Jessica van Essen

In Tuinwijk bij de Nolenslaan ligt Buurland. Een buurt van twee huizenblokken die sinds 2008 op de nominatie staan om gesloopt te worden. Sindsdien is het een complex van tijdelijke bewoning met voornamelijk studenten en starters. “Je ziet het altijd in dit soort situaties”, zegt beeldend kunstenaar Hans van Lunteren. “Daar waar regels wat meer losgelaten worden, komt een geweldige creativiteit vrij en nemen mens en natuur weer op een organische en authentieke manier bezit van de ruimte.” Een van de bewoners die weet hoe dat in zijn werk gaat, is Marjolijn Warren. Zij woont sinds 2010 in Buurland en met enthousiasme. Ze houdt van de mogelijkheden die dit wooncomplex biedt en kent iedereen. “Hier denken we: wat hebben we en wat kunnen we ermee, in plaats van: wat willen we en hoe krijgen we dat. En daarom zijn er vaak dingen ontstaan die we van tevoren niet hadden bedacht.” En dan denkt ze aan een buurtkas, buurtkippen, boomhutten, touwladders en een hechte gemeenschap te midden van een biodiversiteitsparadijs. 

In de voor- en de achtertuinen van Buurland hebben verschillende soorten zaailingen van bomen en heesters kunnen uitgroeien. Zo staan er grote esdoorns, wilgen, lijsterbessen en sleedoorns. Onder de bomen is een grote diversiteit aan groen, van aangeplante tot aangewaaide planten. Druif, braam en pompoen vormen poortjes en verbinden diverse tuinen. Vogels voelen zich er thuis. Koolmeesjes en pimpelmeesjes tjilpen lustig, een tortelduif landt in een conifeer en de tjiftjaf kijkt nieuwsgierig vanaf een berkentak.

In elke tuin is een unieke relaxplek te vinden om van de Buurland-biotoop te genieten: zelfgemaakte sofa’s, een verzameling baden of luie stoelen. Tussen twee flinke esdoorns hangt een hangmat. Deze esdoorns staan pal naast de muur van de woning van Warren. Ze wijst naar de rechter esdoorn. “Ik zou deze boom graag willen nomineren voor zaailing van de maand, maar hij zal er niet lang meer staan, want Buurland gaat nu echt plat.” En dat is wel even slikken.

Buurland-mentaliteit

Voordat er gebouwd gaat worden, zal de grond bouwrijp gemaakt worden. “Het hele gebied zal kaal worden opgeleverd en dat is zo zonde”, zegt Van Lunteren. “Het is gewoon een vernietiging van groen kapitaal. Met een beetje goede wil bij de betrokken partijen moet het toch mogelijk zijn om een deel van het aanwezige groen te sparen en op te nemen in het nieuwe groenplan? De aannemer moet hier dan iets meer rekening mee houden, maar dat weegt mijns inziens niet op tegen het groenkapitaal dat we hiermee winnen.” En als de aannemer dan tijdens de werkzaamheden een boom beschadigt? “Tja, dan moeten wij daar ook niet moeilijk over doen.” Het klinkt eigenlijk als een mooi pleidooi voor een beetje meer Buurland-mentaliteit in de vastgoedwereld.

Het brengt Warren meteen op een idee. We lopen naar een mooi zaailingenbosje in een van de achtertuinen met onder andere een els, vlier, sleedoorn, wilde hulst en esdoorn. “Ik wil deze mooie grote els nomineren voor zaailing van de maand! Want dit stukje tuin is in de plattegrond van de nieuwbouwplannen ingetekend als groene plek.” Warren is voornemens om op de eerstvolgende inspraakavond aandacht te vragen voor dit Buurland-bosje en het behoud ervan. Want zou het behouden van dit zaailingenbosje niet een mooie ode aan het voormalige Buurland zijn?

Zwarte els (Alnus glutinosa)

Tekst: Frank van den Brink

De zwarte els is een inheemse boom, goed herkenbaar aan de altijd aanwezige elzenpropjes. De els groeit goed op vochtige plaatsen. Ze hebben een symbiose met stikstofbindende bacteriën die zich in knolletjes aan de wortels bevinden. Zwarte elzen kunnen wel dertig meter worden en 80-160 jaar oud.

Elzenbossen zijn rijk aan paddenstoelen, mossen en korstmossen. De zwarte els is favoriet bij de elzenhaantjes, een zwart bladkevertje, dat het bladmoes tussen de nerven eet. Hierdoor kan de groei van de boom worden vertraagd. De zwarte els is veel aangeplant in parken en een rij zwarte elzen zie je vaak als windscherm langs boomgaarden en erven.

Afgehakt en afgezaagd elzenhout kleurt binnen 5 minuten oranjerood. Het hout is zacht en wordt gebruikt voor onder andere bezems, borstels en speelgoed. Onder water is het hout duurzaam en vroeger werd elzenhout veel gebruikt als heipaal onder natte omstandigheden.