Hans van Lunteren, beeldend kunstenaar in de openbare ruimte en ontwerper van het Sjanghaipark in Overvecht, heeft een eigen kijk op het vergroenen van de stad. Hij neemt ons mee door de stad op zoek naar bijzondere bomen, zaailingen. Spontaan gegroeide bomen die het beeld van de aangelegde stad doorbreken, ecologisch waardevol zijn en vaak een band met mensen aangaan. Ken jij ook een mooie zaailing van een boom? Meld deze dan op www.toevalliggroen.nl.

Op Rotsoord voor het kantoor van ‘Le Guess Who?’ groeit een zwarte populier uit de kier tussen straat en gevel. Het boompje heeft een stam van nog geen vijf centimeter en steekt zijn takken levenslustig alle kanten op. Her en der ratelen bruine droge blaadjes op de kenmerkende populiermanier, maar verspreid over de takken zitten de knoppen die de lente alvast aankondigen. De zaailing is een protegé van Marit Overbeek en Ron Buiting, twee actieve bewoners die de missie hebben om Rotsoord levendiger en groener te krijgen.

Hierbij denken ze niet aan aangeharkt groen, maar aan groen dat ruig is en met rafelrandjes, dat past bij de industriële geschiedenis van dit gebied. Op een bijeenkomst van Buurtnatuur030 raakten zij in gesprek met beeldend kunstenaar Hans van Lunteren en zagen ze dat spontaan groen kon bijdragen aan hun missie. “Hans zei in zijn presentatie iets dat me meteen heel veel energie gaf”, zegt Overbeek, “en dat was: de natuur kan heel veel zelf.”

Overbeek en Buiting zijn al meer dan tien jaar actief op Rotsoord. Het begon met een initiatief voor de Rotsoordbrug en vervolgens vele activiteiten om het vernieuwde maar stenige Rotsoord te vergroenen. Deze acties doen ze altijd samen met andere bewoners en ondernemers. Overbeek: “Voor die tijd hadden we veel gesprekken met de gemeente. Die kosten veel tijd en energie en zijn niet altijd motiverend. We werden er bijna verbitterd van, maar besloten toen dingen zónder de gemeente te doen. Kleine acties die je energie geven.”

Een van die acties is het uitroepen van Rotsoord tot Zusterpark van Nationaal Park de Utrechtse Heuvelrug. “Als eerste hingen we een bord op de deur van De Helling en toen was Rotsoord een park. Dat was echt een guerrilla-actie. Mensen gingen vragen wat dat was, een Zusterpark, en zo ging het steeds meer leven.” Samen met de ondernemers op Rotsoord maakten ze mobiele tuinen, ijzeren bakken op wielen, en vulden deze met planten van de Utrechtse Heuvelrug. “We brachten deze symbolisch van Austerlitz naar Rotsoord met de fiets. We noemden het de bomenprocessie.”

Van Lunteren wordt enthousiast van deze werkwijze: “Ik zie een mooie overeenkomst tussen Marit en Ron en de zaailingen. Een zaailing ontwikkelt zich organisch en in samenhang met een plek. Marit en Ron planten her en der ideeën en acties. Ze zien vanzelf wat opkomt en vruchtbaar is. Dat ontwikkelt zich verder.” De drie staken daarna de koppen bij elkaar en maakten een plan om van Rotsoord een ‘Bosoord’ te maken. Van Lunteren: “Naast het stenige deel van Rotsoord, ligt de groene oase van LE:EN. Het zou mooi zijn om vanuit die plek het groen richting De Helling te laten lopen.”

Een zaailing als de jonge zwarte populier is al een mooi onderdeel van zo’n uitloper. De eerste gezamenlijke actie was dan ook om de zaailing een grotere kans van overleven te geven. Buiting voorzag de zaailing van een statuslabel ‘Zaailing Gewenst’ en Van Lunteren plaatste rond de stam een stambeschermer. Nu heeft de jonge boom in ieder geval het uiterlijk van een ‘officiële’ boom. Overbeek: “De gemeente vergroent Rotsoord in fases. Dit jaar starten de gesprekken over de vergroening van dit stukje Rotsoord. We willen dan deze zaailing in de schijnwerpers zetten en als voorbeeld gebruiken hoe spontaan groen zich kan ontwikkelen in de wijk. Ondanks de stenen floreert het groen vanzelf, want kijk hoe bijzonder het is dat deze boom hier is!”

Populier (Populus Nigra)

De zwarte populier is een inheemse boom. De boom is niet zwart van kleur, maar is in vergelijking met andere soorten populieren donkerder. De boom groeit goed op vochtige en voedselrijke bodems en werd vroeger als bakenboom langs rivieren aangeplant. Helaas neemt het aantal zwarte populieren af in ons landschap. De zwarte populier is de meest bedreigde boomsoort in Europa.

Een zwarte populier kan 28-38 meter hoog worden en 80 tot 150 jaar oud. De boom bloeit vroeg in het voorjaar, de nectar en pollen zijn een belangrijke voedselbron voor bijen en ander insecten. Bijen verzamelen ook het hars uit de knoppen, dit gebruiken ze voor het bouwen van hun nest. De zwarte populier is heel waardevol voor verschillende rupsen.

Het hout van de zwarte populier is licht van kleur en bijna wit, de structuur is veerbaar en zacht. Vroeger werden er karrenwielen van gemaakt en houten vloeren. De bast en knoppen worden verwerkt tot pijnstillende huidbalsems en uitwendig gebruikt bij verkoudheid en koorts.