Heeft de krakersbeweging nog toekomst? | De Utrechtse Internet Courant Heeft de krakersbeweging nog toekomst? | De Utrechtse Internet Courant

Heeft de krakersbeweging nog toekomst?

Heeft de krakersbeweging nog toekomst?
In de rubriek Rauw Utrecht gaat DUIC op zoek naar verhalen uit het ruwe Utrecht om te begrijpen waarom mensen doen wat ze doen. Soms onbehouwen, soms ongezouten en soms onkies; maar altijd een eerlijk verhaal.

In de rubriek Rauw Utrecht gaat DUIC op zoek naar verhalen uit het ruwe Utrecht om te begrijpen waarom mensen doen wat ze doen. Soms onbehouwen, soms ongezouten en soms onkies; maar altijd een eerlijk verhaal.

Tivoli aan de Oudegracht, Ubica aan de Ganzenmarkt of de ACU aan de Voorstraat, stuk voor stuk bekende gekraakte panden in de stad. De invloed van de kraakbeweging in Utrecht is jarenlang groot geweest, maar dat veranderde flink na het kraakverbod uit 2010. Toch zijn er nog krakers actief die strijden voor hun idealen.

De namen in dit artikel zijn gefingeerd.

Hoe stel je je een gekraakt fabriekspand voor? Met een aantal loslopende honden, wat kunst her en der, klassieke Volkswagenbusjes en een aantal krakers op banken in het midden. Het komt aardig overeen met de werkelijkheid. Er moet een groot slot van het hek, maar vervolgens is het welkom hartelijk. Met een biertje in de hand wordt de keuken opgezocht. “Ah, het is nog opgeruimd ook. Ze wisten zeker dat je kwam”, grapt Tim. Met de kenmerkende dreadlocks en pak shag voor hem op tafel is het beeld van stereotype ‘kraker’ bij de begin dertiger in ieder geval compleet.

‘Ik denk dat ik meer van het avontuur hou’

Het is inmiddels elf jaar geleden dat hij zijn eerste pandje kraakte. Het was in Bunnik met een groepje vrienden die nog nooit gekraakt hadden. Tim moet erom lachen: “We hebben er ongeveer een dag gezeten en hebben ons er toen uit laten praten door de politie.” Het wereldje trok hem wel. Hij kwam al op feestjes in kraakpanden en de vrijheid en de cultuur die daar was, dat leek hem wel wat. De vrienden van toen? “Zij zijn tegenwoordig druk met kinderen krijgen. Huisje, boompje, beestje. Ik ben als enige doorgegaan. Ik denk dat ik meer van het avontuur hou.”

Nieuwe generatie

In 2010 werd de wet Kraken en Leegstand ingevoerd en zorgde voor een algeheel kraakverbod. Voorheen was kraken alleen strafbaar als een pand nog geen jaar leegstond.

Mede-kraker Joost schuift aan. Hij is tien jaar jonger en een ‘kind’ van de kraakbeweging van na 2010. Vier jaar geleden begon het voor hem echt. Hij startte een studie in Utrecht op het moment dat de studiefinanciering werd afgeschaft. “Ik had een huis nodig en ben gaan kijken naar een studentenkamer. Alles werd een lening en daar had ik niet zo’n zin in. Bovendien vond ik het ook wel interessant om een alternatieve manier van leven te ontdekken.” Hij denkt er nog eens over na en zegt dan: “Het klinkt lullig, maar ik wilde vooral ook nergens aan vast zitten. Keihard werken om net mijn huur te betalen. Het lijkt me niks. Als ik besluit om twee maanden op een houtje te gaan bijten, dan kan ik dat doen.”

Tim knikt. “Ik was niet geweest waar ik nu ben als ik niet had gekraakt.” Hij leunt eens achterover als hij een shaggie aansteekt. “Ik ben vormgever en creatief bouwer. Ik maak sculpturen die ik aan festivals en evenementen verhuur. Ik doe wat ik heel leuk vind en dat heb ik kunnen creëren omdat ik gekraakt heb. Ik zat namelijk niet vast aan de huur van een pand en had daardoor de ruimte om me te ontwikkelen. Door mijn financiële vrijheid kon ik andere dingen gaan doen.”

‘Geld is voor mij minder belangrijk dan sociale of creatieve projecten’

Krakers zijn mensen die een alternatieve levenswijze zoeken, leggen de twee uit. “Waarin geld minder belangrijk is dan sociale of creatieve projecten. Ik werk in de zomer zodat ik in de winter tijd heb voor andere dingen”, vertelt Tim. “Ik ben bijvoorbeeld naar Griekenland gegaan om te koken voor vluchtelingen.”

In gesprek

Maar de krakersbeweging uit de jaren negentig en het eerste decennium van deze eeuw is er niet meer. De groep is tegenwoordig een stuk kleiner en het is bovendien illegaal om een pand te kraken. Een pandeigenaar krijgt krakers er gemakkelijk uit en hoeft daarvoor minder aan te tonen. Om anno 2019 nog te kraken is er daarom doorzettingsvermogen nodig. “Ik denk dat kraken op deze manier voor iedereen eindig is. Je houdt het niet tot je veertigste vol om elke drie maanden te verhuizen”, vertelt Joost teleurgesteld. De afgelopen vier jaar heeft hij nooit langer dan acht maanden aaneengesloten in een pand gewoond en dat hakt erin.

De twee zijn vooral ontevreden over hoe weinig een pandeigenaar hoeft te doen om een rechter achter zich te krijgen. “Een slap mailtje van een makelaar of bouwbedrijf is al genoeg. De rechter gaat overal mee akkoord”, vertelt Tim. “Een simpele invulling voor een leegstaand pand bedenken is zo gebeurd. We willen best weggaan als een pand daadwerkelijk gebruikt gaat worden, maar tegenwoordig hangt er een sfeer om ons heen dat ze niet met ons willen praten. Het is niet zo dat we kraken en zeggen: ‘Nu is het van ons’. We proberen altijd in gesprek te gaan en afspraken te maken.”

‘Ik denk dat kraken op deze manier voor iedereen eindig is’

Joost vult aan: “We horen vaak dat we criminelen zijn en dat daar niemand mee in gesprek wil gaan.” Tim grinnikt en zegt: “We zijn wel de enige criminelen die de politie zelf opbellen.” Joost vertelt over het eerste pand dat hij ooit kraakte. Na zes weken moesten hij en veertien anderen eruit en stond een antikraakbedrijf op de stoep. Het is momenteel een opslag voor stoelen. “Dat is nog te begrijpen”, zegt Tim. “Dan is er nog een invulling. Maar er zijn ook panden waar vervolgens alleen een alarmsysteem is geplaatst en die nog steeds leegstaan.”

Kamernood

De mannen aan tafel zijn het erover eens: door de hoge kamernood in Utrecht zouden ze meer steun moeten krijgen voor de idealen die ze nastreven, zouden pandeigenaren gedwongen moeten worden om een goede invulling klaar te hebben voordat de krakers een pand moeten verlaten, of moet de gemeente panden onteigenen bij te lange leegstand. Maar het lijkt er voorlopig niet op dat de krakers meer voet aan de grond krijgen.

‘Hier kunnen mensen zonder veel geld zichzelf ontwikkelen’

Kraakpanden in de stad zijn intussen op een hand te tellen. Toch zijn ze er nog wel. “Ik denk dat het heel jammer is dat er niet meer plekken zijn”, zegt Tim. “Ik was laatst bij de Nijverheid in Utrecht. Ze noemen dat een culturele vrijplaats. Daar creëert de gemeente samen met andere organisaties iets wat eigenlijk vanzelf al uit de kraakbeweging voortkomt – en bij ons is het zonder enige subsidie. Hier kunnen mensen zonder veel geld zichzelf ontwikkelen. Ik denk dat daar ruimte voor kan zijn in een stad als Utrecht.”

De deur naar de keuken gaat open en een oudere vrouw stapt binnen. “Let niet op mij hoor”, roept een meisje achter haar. “Ik laat mijn moeder even het huis zien!” Tim schiet in de lach. “Ja, ook dat gebeurt hier gewoon hoor. Mensen zijn een beetje bang voor ons, maar dat is nergens voor nodig. Als mensen ons leren kennen, blijkt dat we best leuke mensen zijn. Ja, er zijn ook panden waarbij er mensen zitten die panden slopen en aan de drugs zijn, maar daar kom ik ook nooit.” Joost knikt: “We worden allemaal krakers genoemd, maar het is geen homogene groep.”

Heeft de kraakscene dan wel toekomst, als zelfs in een stad als Utrecht het geduld op lijkt met de krakers? Joost is stellig: “De repressie is nu heel groot en het is een slecht moment, maar de huisvestingsproblemen in de steden groeien ook. Als mensen weer gaan inzien hoe hard ze genaaid worden, dan komt er weer een golf van mensen die het niet meer pikt. We zitten in een dip, maar er komen weer mensen die zeggen: bekijk het maar!”

26 Reacties

Reageren
  1. JdV

    Mooi man. Financiële vrijheid omdat je geen huur hoeft te betalen. Jammer dat het uiteraard niet gratis wonen is want gratis bestaat niet in dit soort gevallen. Parasiteren op de maatschappij en de rekening naar de eigenaar van het pand. Dit land zou een stuk beter af zijn zonder dit soort mensen.

  2. Jasper

    Als je kraker vervangt door inbreker klinkt het heel anders. Die lui doen net alsof woonruimte gratis beschikbaar is, maar uiteindelijk wordt er toch altijd iemand benadeeld (de eigenaar natuurlijk)

  3. Jan Maarten Dalmeijer

    @JdV: Keurige reflex reactie van een goed gedrilde loonslaaf. Het leven draait om geld niewaar? Zou Utrecht beter af zijn zonder iconische gebouwen als Tivoli a/d Oudegracht, Villa Jongerius, De Truttige Tuyl, voormalige schuilkerk en thans café Olivier en nog een heel rijtje historische panden daar naast, Het Duitse huis en Hotel Karel V, om er enkele te noemen? Ik vind van niet. De toenmalige eigenaren lieten deze gebouwen bewust verkrotten met de bedoeling toestemming te krijgen ze te slopen voor efficiënte nieuwbouw. Zonder de bemoeienis van de Utrechtse krakers en hun zorg voor verder verval van deze leegstaande gebouwen zouden ze er niet meer zijn. Ik zou willen pleiten voor een meer genuanceerde houding t.a.v. de doelstellingen van de krakerswereld.

  4. Pinguin3

    @Jan Maarten Dalmeijer; Je vergeet Ubica erbij te benoemen. Hoe mooi die is opgeleverd door de “redders van de iconische gebouwen”. Je bent in de war.

  5. Michiel

    De invloed van de kraakbeweging in Utrecht was in de jaren voor het kraakverbod ook al flink aan het afnemen. Dat komt vooral doordat er minder panden leeg staan dan vroeger. Vooral in de jaren 70 en 80 stond er gewoon heel veel leeg, ook in de binnenstad. Ik denk dan ook niet dat het kraakverbod er zo heel veel mee te maken heeft dat er minder gekraakt wordt. Kraken is van alle tijden en alle culturen. Als er woonruimte tekort is en er staat ruimte leeg, dan trekken mensen daar gewoon in. Dat kun je lastig verbieden.

  6. Yvon

    Makkelijke kritiek van mensen. Een deel van de kraakbeweging heeft heel veel voor de stad en haar gebouwen betekend. Dat verdient een pluim.

  7. Berend

    Krakers van nu zijn niet allemaal meer de idealistische krakers van toen. Er zitten de laatste jaren veel ‘toeristen’ met een andere insteek dan bewoning van leegstaande panden van speculanten. In de basis was kraken vanwege woningtekort nog wel te begrijpen.

  8. Tim

    Ik vind het ook zeker niet perse slecht dat er krakers zijn, je moet als eigenaar gewoon de verantwoordelijkheid nemen om je gebouw niet zo lang leeg te laten staan als er veel vraag is naar bijvoorbeeld woningen.
    Een beetje kraker zal ook niet onder de indruk zijn van het kraakverbod. Kijk maar eens in Amsterdam, daar gebeurt het nog vrij regelmatig.
    Hoe zit het trouwens met dat glazen kantoorgebouwtje aan het Merwedekanaal, nabij het Europaplein? Was die ook niet gekraakt?

  9. Michiel

    @Pinguin3 Toen de Ubica gekraakt werd was het een door brand verwoeste ruine. Eigenaar Vloet heeft er nooit een poot naar uitgestoken. De Ubica is bij uitstek een voorbeeld van een iconisch gebouw dat zonder krakers compleet verloren was gegaan. De krakers hebben zeer veel tijd en moeite in dat pand gestoken, maar hebben niet de grote sommen geld die voor een volledige restauratie nodig is.

  10. Gerben

    @ Pinguin3 – Nee we hadden het aan die aardige man, Wim Vloet, over moeten laten om het op te knappen, lees het even na! Denk dat het na 3 jaar tijd was om het inderdaad te kraken. Slechter kon het er niet van worden.

  11. Yoshua

    Twee jaar geleden was ik spullen kwijt geraakt, later bleek dat mijn spullen in een gekraakte (VW)garage stond aan de Leidscheweg.
    Toen ik mij eigendommen terug kwam halen ontmoete ik vijf speed snuivende en bier drinkende junks.
    Vroeger ben ik veel en vaak op kraakfeesten geweest, kamperen op TNOllywood.
    Die gasten die ik ontmoete zijn uitsluitend creatief in het plegen van diefstallen.
    Wat is geweest komt nooit meer terug.
    Huidige krakers zijn stuk voor stuk kakkers uit nette gezinnen die een papa en mamma trauma hebben.

  12. Katja

    Kraken is meer dan ooit nu nodig.

  13. Hadjememaar

    In een aangeharkte maatschappij waarin de “winnaars” het voor het zeggen hebben wil ik niet leven. Zo’n maatschappij zal ontsporen, misstanden zullen mensen die niet bij de “winnaars” horen het leven zuur maken. In iedere maatschappij is behoefte aan creatieve idealisten en dwarsdenkers die experimenteren met nieuwe vormen van samenleven. In de jaren ’60 waren dat de hippies, ’70 en ’80 waren dat de krakers. Nu zijn het misschien de sociale ondernemers, kunstenaars of de stadsnomaden, ik weet het niet, maar rafelraden aan de maatschappij, waar “regels” tijdelijk ondergeschikt zijn aan “idealen” zijn in mijn ogen onontbeerlijk voor een gezonde samenleving.

  14. waldorff

    @Jan Maarten: jammer dat jij zo in de reflex schiet om werkende mensen loonslaven te noemen, dat wekt vast veel sympathie op…

    Bij het lijstje van gebouwen wat je noemt, heb ik maar even jaartallen toegevoegd. Daaraan kun je wel zien dat de kraakbeweging zijn relevantie verloren heeft…Je klopt je op de borst voor iets wat mensen uit een generatie voor jou hebben gedaan.
    Truttige Tuyl gekraakt jaren zeventig
    Schuilkerk / Mariakerk (thans cafe Olivier)gekraakt jaren zeventig
    Tivoli gekraakt in 1979
    Duitse Huis / Hotel Karevl V gekraakt rond 1989
    Villa Jongerius gekraakt rond 2000

  15. JdV

    @Katja. Mooi, Dan hoop ik oprecht dat als jij terug komt van je vakantie er krakers in je woning zitten.

  16. Jeroen

    @waldorff je weet helemaal niet hoe oud Jan Maarten is…

  17. bee

    als die krakers eenmaal uit een pand zijn kan je het alsnog slopen want die krakers maken me er een zooi van ,niet normaal.
    heb het met eigen ogen kunnen aanschouwen.

  18. Sjaak

    @ bee en anderen

    Gekraakte panden (waarvan het ook gedoogd werd, is en wordt) zijn panden die al jaren aan het verkrotten zijn voor ze gekraakt worden. Vaak in erbarmelijke toestand, omdat de eigenaren het weigeren zinnig te gebruiken (vaak vanwege speculatie, of bewuste verloedering> om het te ‘mogen’ slopen).

    De eigenaren laten ze vaak bewust verworden tot zooi en dat bij de huidige huizenprijzen en het huidige tekort. Dat is de werkelijke criminaliteit.

    Er is trouwen, @ reguuders, natuurlijk een wezenlijk verschil tussen kraken en inbreken, vandaar ook 2 verschillende woorden (en een verschil in juridische status) en natuurlijk panden uitleven of ze juist redden en er zorg voor dragen. Het ene is wel crimimineel (moreel gezien oko) en het andere niet of zou het niet moeten zijn.

    Het is dat de vstgoedwereld het rechter speelveld en hun reaguurders/ trollen, bewust verwarring zaaien over dit nogal belangrijke verschil. Het is dus tactie. Dat iedereen zich daar even van bewust is.

    In mijn ogen is het pas misdadig om 600 euro te vangen voor 15m2, voor een primair recht dat wonen heet of voor het bewust leeg laten staan van huizen, terwijl er een tekort is. Huizen zijn om in te wonen, niet voor enkelen om er slapend rijk van te worden. Van mij part mogen mensen maximaal 1,5 of 2 huizen per persoon bezitten. Altijd. Ook op zakelijk gebied en het woonprobleem verdwijnt als sneeuw voor de zon.

  19. Ricard

    Krakers zijn geen homogene groep. Volledig tegen kraken zijn is bij mij dan ook geen optie. De meerwaarde van de goede krakers wegen op tegen de nadelen van de kwaden.

  20. Arjan Verhoeven

    “Toch zijn er nog krakers actief die strijden voor hun idealen.” Zoals Joost. “Keihard werken om net mijn huur te betalen. Het lijkt me niks”. En Tim “Ik zat namelijk niet vast aan de huur van een pand en had daardoor de ruimte om me te ontwikkelen. Door mijn financiële vrijheid kon ik andere dingen gaan doen.”

    Briljant gewoon. Als je géén huur betaalt maar woonruimte steelt blijk je opeens niet keihard te hoeven werken en heb je toch financiële vrijheid! En dan noem je dat volstrekt zelfzuchtige gedrag gewoon “idealen”.

    Ik krijg hier niet een héél warm gevoel van moet ik zeggen.

    Misschien dat ik ‘s een keertje wat van Tims sculpturen op proletarische wijze moet ophalen om mijn eigen huis wat op te vrolijken. A.u.b. geen aangifte doen van diefstal, het is ook mijn ideaal om niet vast te zitten aan betalingen. Kan ik mezelf ook eens een leuke kookcursus op Lesbos met gelijkgestemden veroorloven.

  21. Jelle

    Hoe het allemaal ook zij, het Stadhuisplein is flink opgeknapt sinds die krakers zijn opgebokt uit ‘broedplaats’ Ubica.

  22. G.H.

    @Hadjememaar: Dat heeft u prachtig verwoord! ??

  23. Bert

    Ik vraag me af, hoe die prokrakers het zouden vinden als ik hun rekeningen ‘kraak’. Immers door het geld maar op te potten, doen ze ook alleen maar zelf rijk van te worden. Ik weet veel betere bestemmingen daarvoor. Puur egoistisch om dat niet te delen en te gebruiken voor hun eigen gewin.

    Door mij zal het immers veel nuttiger gebruikt worden: daardoor heb ik ruimte om mijzelf te ontwikkelen als persoon. Want het moet niet zo zijn dat ik aan iets vast zit zoals een baan. Dat lijkt me helemaal niks. Als ik uit mijn neus vreet twee maanden langen, moet dat gewoon kunnen. Dan kan ik die tijd veel nuttiger besteden aan sociale dingen als bier drinken met mijn vrienden of continue blowen.

  24. Zonnewende

    Eens met Sjaak.

    Ik vind het een mooi genuanceerd artikel.

  25. Leen

    In andere tijden heeft dat kraken zeker wat opgeleverd. Nu gaat het werkelijk nergens meer over. Als ze willen bijdragen aan de maatschappij, kunnen ze aan de slag in de zorg. Daar hebben ze velen handen nodig. Ze hoeven dan niet meer te teren op ons sociale stelsel en dragen in de zorg dan ook wezenlijk wat bij aan de maatschappij.

  26. Marielle

    Ik heb zelf ook in twee panden gekraakt gewoond. En altijd netjes de rekeningen ( water electra, vuilnis) betaald zodat de eigenaar niet de last hoef te dragen. Het is niet per se gratis en het is geen stelen, dat pand blijft immers bij de eigenaar. Het is een tijdelijke woning en je draagt er zoveel mogelijk zorg voor om zo fijn mogelijk te wonen. Het was tijdens studeren en ik had geen extra baan nodig ( er was nog studiefinanciering) maar wat had ik wel? Ik had tijd! En die tijd stak ik in het pand! Altijd goede contacten gehad met de eigenaren. En als de makelaar klanten had kon hij gewoon langs komen. Uiteindelijk na paar jaar zijn we netjes vertrokken op het moment dat ze er iets mee gingen doen. Simpel common sense.

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).