Het jaar van Michaël Stoker: ‘Hier hebben we jaren naartoe gewerkt’ | De Utrechtse Internet Courant Het jaar van Michaël Stoker: ‘Hier hebben we jaren naartoe gewerkt’ | De Utrechtse Internet Courant

Het jaar van Michaël Stoker: ‘Hier hebben we jaren naartoe gewerkt’

Het jaar van Michaël Stoker: ‘Hier hebben we jaren naartoe gewerkt’
Foto's: Robert Oosterbroek
Die 31ste oktober kwam er niets van werken in het Literatuurhuis aan de Oudegracht. Het team zou horen of Utrecht de eeuwige titel ‘UNESCO City of Literature’ zou krijgen. Maar niemand wist hoe laat en hoe de uitslag zou komen. Directeur Michaël Stoker: “Op een gegeven moment zijn we maar vast de ballonnen gaan opblazen.”

Die 31ste oktober kwam er niets van werken in het Literatuurhuis aan de Oudegracht. Het team zou horen of Utrecht de eeuwige titel ‘UNESCO City of Literature’ zou krijgen. Maar niemand wist hoe laat en hoe de uitslag zou komen. Directeur Michaël Stoker: “Op een gegeven moment zijn we maar vast de ballonnen gaan opblazen.”

Naam Michaël Stoker
Leeftijd 38 jaar
Van Directeur Het Literatuurhuis
Moment
De bekendmaking van Utrecht Unesco City of Literature

Stond-ie dan, in mei, voor de gesloten poorten van het UNESCO-gebouw in Parijs met onder zijn arm een ‘bidbook’, het boek waarmee Utrecht zichzelf als literatuurstad aan UNESCO moest presenteren. Beveiligers hielden Michaël Stoker tegen, hij stond niet op de bezoekerslijst. De directeur van Het Literatuurhuis was uit enthousiasme zonder afspraak naar de VN-organisatie afgereisd om het ‘biedingsboek’ persoonlijk aan iemand te overhandigen. Er had immers zoveel tijd in gezeten en hij wilde wel eens weten waar de grote beslissing gemaakt werd – welke stad wel en welke niet ‘UNESCO City of Literature’ zou worden.

“Dus heb ik maar net gedaan alsof ik wél een afspraak had.” Hij werd schoorvoetend binnengelaten en strandde opnieuw, nu bij de receptie. Ook daar moest hij bluffen. “Ik had de ‘postdienst’ gemist, maar ik zei dat ik zelf wel wist waar het kantoor was.” Het gebouw bleek een immens, uit beton opgetrokken slakkenhuis met eindeloze gangen. Toch vond Michaël het juiste kamertje. “Het was het waard. Nu wist ik welke mensen er over onze aanmelding gebogen zouden zitten.”

Andere ‘Cities of Literature’ zoals Krakau, Dublin en Barcelona, die hadden meebeslist over Utrechts lot, lieten Michaël later weten dat het bidbook indruk op ze had gemaakt. “Ze noemden ons ‘een schoolvoorbeeld’.” Met name een paar initiatieven werden bijzonder bevonden: de Nacht van de Poëzie – tweeduizend mensen in een concertzaal die naar dichters en muzikanten luisteren – en de VoorleesExpres, een paar honderd vrijwilligers die in achterstandswijken kinderen voorlezen.

Bakermat van de boekdrukkunst
Het idee om Utrecht te laten meedingen naar de UNESCO-titel ontstond in 2011 bij de oprichting van het International Literature Festival Utrecht (ILFU). Twee buitenlandse steden waren speciale gasten op de eerste editie. Het Schotse Edinburgh bleek sinds 2004 City of Literature te zijn. “Dat was de eerste keer dat we van die prestigieuze titel hoorden. Die wilden wij ook wel.”

Michaël en zijn collega’s uit het Utrechtse boekenvak wilden wat zaken voor elkaar hebben vóór ze zich zouden aanmelden, om hun kansen te vergroten. Verschillende literaire organisaties in de stad fuseerden en gingen verder als Het Literatuurhuis. Dat verdiepte zich, met Michaël als directeur, in onder meer de literaire geschiedenis van de stad. Eén van de onderwerpen waar UNESCO naar zou vragen.

“In Dublin ligt een stokoud boek: The Book of Kells, hun kroonjuweel en een ware toeristentrekker. In Utrecht hebben wij óók zo’n topstuk: het Utrechts Psalter, een psalmboek uit de negende eeuw, door UNESCO bestempeld als werelderfgoed. Maar dat ligt opgeborgen in een doos in de Universiteitsbibliotheek.” Michaël verklaart: “Utrecht heeft lang last gehad van het Calimerocomplex. Te bescheiden. Veel mensen weten bijvoorbeeld niet dat het eerste boek in Nederland hier is gedrukt. Niet Haarlem maar Utrecht is de bakermat van de Nederlandse boekdrukkunst! En al sinds 695 hebben we een bibliotheek – sindsdien is Utrecht een stad van schrijvende denkers.” Daarnaast maakt de grootte van de Domstad het tot een geknipte city of literature. “Iedereen zit dicht bij elkaar. Organisaties werken samen, dat zit in ons DNA. De literaire scene is niet versnipperd zoals in de andere grote steden.”

Imago
De titel die Utrecht misschien zou krijgen zou niet één jaar, maar eeuwig geldig zijn. De hoop was groot – nee, gigantisch. “We hadden er jaren naartoe gewerkt en ons gedragen alsof we al een City of Literature waren.” Maar wat zijn nu precies de praktische voordelen van zo’n titel? “Het is niet alleen prestige. Het opent een heleboel deuren”, legt Michaël uit. “We krijgen toegang tot de kennis van al die andere steden en een uitgebreider netwerk; meer internationale schrijvers en organisaties zullen aan onze evenementen willen meewerken. Ook maken we kans op nieuwe sponsoren en aanvullende subsidies.”

Ook Utrechters zelf gaan het merken. “Er komen meer en betere evenementen, die leuk zijn voor iedereen – het woord ‘literatuur’ heeft nog een verkeerd imago. Onder die noemer kun je namelijk niet alleen romans en poëzie scharen, maar ook non-fictie, thrillers, biografieën en zelfs theater en popmuziek; het is niet voor niets dat Bob Dylan vorig jaar de Nobelprijs voor de Literatuur kreeg!” Volgend jaar is de eerste editie van Utrecht Literatuurstad Festival. “Er zullen ongetwijfeld weer beroemde schrijvers en muzikanten komen, zoals bij eerdere festivals Nick Cave en Paul Auster, maar ook onbekende namen. Zodat je niet alleen dingen herkent, maar ook ontdekt.” Ook zal de literatuur in het straatbeeld oprukken. “Elk jaar moet ergens op een muur een citaat van jong en oud schrijftalent opduiken. Zodat ook niet-lezers hun portie inspirerende literatuur krijgen.”

In Het Literatuurhuis waren die 31ste oktober om 17.00 uur alle ballonnen opgeblazen, slingers opgehangen en glazen ingeschonken. UNESCO Nederland, Utrechtse schrijvers, het aanvraagcomité en bieb- en boekwinkelmedewerkers druppelden binnen – maar een uur later was er nog steeds geen uitslag. Er werd gebeld naar medekandidaat Manchester: ‘Weten jullie het al?’ (‘nee’) en online gespeurd. Uiteindelijk stuitte iemand op een goed verstopt persbericht, dat pas een uur later in ieders mailbox zou verschijnen: Utrecht is voor eeuwig City of Literature.

1 Reactie

Reageren
  1. K.

    Zulk heerlijk en boeiend nieuws, wat eeuwig geldt!!
    Dank Michaël Stoker e.v.a.

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).