Een sterke democratie is gebaat bij een sterke en onafhankelijke pers. Journalisten hebben niet alleen een rol bij het “doorgeven” van nieuws. Een krant of een journaal op de televisie is geen stapeltje persberichten, afkomstig van bedrijven en overheden. Want u en ik weten maar al te goed, dat de afzender van deze persberichten per definitie partijdig is.
We zijn jaren gewend geweest dat vele journalisten dieper in de persberichten doken. Zij beschouwden die hoogstens als een soort alarmering om een onderwerp in behandeling te nemen. Dat we dan het nieuwsfeit gekleurd door de bril van de bepaalde krant tot ons namen, of gekleurd door de nieuwszender, namen we kennelijk op de koop toe.
Geen tijd voor waarheidsvinding
Inmiddels is het landschap veranderd. Kranten en het achtuurjournaal zijn niet meer de meest door ons gebruikte bronnen. We hebben gratis media erbij gekregen, waar iedereen een nieuwsbron kan zijn. Waar groter bereik leidt tot hoger inkomsten. Dat maakt het verleidelijk om de sensatie op te zoeken, of geen tijd te besteden aan waarheidsvinding.
De democratisering van het nieuws in optima forma? Is onze Utrechtse journalisten opleiding overbodig in het 50e jaar van haar bestaan? Schuilt in ons allemaal een journalist?
Nepnieuws nieuwe factor
De afgelopen weken lezen we analyses waaruit zou blijken dat ‘nepnieuws’ mede de uitslag van de Amerikaanse verkiezingen bepaald heeft. Nepnieuws is een nieuwe factor. Wat stellen we daar tegenover? Uitzoeken of het klopt of dat het nep is, zou je denken. Dat blijkt nog niet zo eenvoudig. In hun strijd voor het bestaan heeft een aantal kranten zich inmiddels met succes daarop geworpen. NRC Next voorop, ere wie ere toekomt.
Wat is onzin in Utrecht
Ook in Utrecht zijn er zeer vele varianten in omloop van zaken die in de stad spelen.
Varianten die proberen de waarheid te achterhalen, en varianten die de werkelijkheid interpreteren door een gekleurde bril. Opdat bestuurders in een kwaad daglicht komen, of om aan te tonen dat onze politie zijn werk heus niet goed doet. Of dat je voor alles wat vies en voos is immigranten de schuld kunt geven.
Hoe onderscheiden we eigenlijk feit en fictie? Wat klopt en wat is onzin?
Honderden Facebook-groepjes
Er rouleren in Utrecht honderden Facebook-groepjes en twitteraccounts die onderling nieuws uitwisselen. Onlangs is aan de hand van vijf concrete Utrechtse nieuwsevenementen onderzocht hoe de verspreiding van het nieuws zich in de stad voltrekt. Een daarvan, een dodelijke botsing met bus 12 in de Uithof, volgen we schematisch van minuut-tot-minuut. Zichtbaar wordt het aandeel van alle nieuwsbronnen, variërend van AD/UN, RTVUtrecht, RadioM, DUIC tot en met Facebook, YouTube en Twitter. Ze praten elkaar na, maar laten ook gaten vallen. In online reacties en sociale media schuilt veel informatie. Het lijkt of de traditionele Utrechtse media deze hulp van het publiek negeren. De vraag is, of zij de berichten niet serieus nemen of dat de tijd ontbreekt om ze te checken.
Nieuwsecosysteem
Een aparte conclusie leverde het uitgebreid napluizen van Faceboook, Twitter, YouTube en Instagram in het nieuwsecosysteem van Utrecht. Elk van deze platforms hanteert een andere nieuwscultuur. Nieuws concurreert met non-nieuws.
De uitdaging is, alle nieuws te achterhalen, te checken, te bundelen. Maar dan moet je in de stad wel beschikken over voldoende gekwalificeerde mensen, met kennis van nieuwe en oude media.
Feiten checken in de stad
Utrecht profileert zich als stad van kennis en cultuur. Zou het niet mooi zijn als we fact checkers creëren rondom zaken in het Utrechtse nieuws? Met de goed geschoolde crowd in de stad zou dat toch moeten kunnen. Zou wellicht DUIC dat fact checken lokaal mogelijk kunnen maken? Op het gevaar af dat dit geïnterpreteerd wordt als het ‘wij van wc-eend adviseren…..’ van een DUIC-columnist, lijkt het me vooralsnog een goed idee.
Trude Maas
Voorzitter Utrecht Development Board
10 Reacties
ReagerenDe roep om beter en meer waarheidsvinding lijk toch, vooral uit de hoek van waaruit het hardst geroepen wordt, het zogenaamde ‘establishment’ waar Trude deel van uit maakt, te gaan om het monddood maken van de vele kritische nieuwsberichten die hen raken en het mondoodmaken van steeds beter op de hoogte zijnde kritische burgers en burgerjournalisten. Het zijn niet allemaal mensen die in nep-nieuwstrappen, maar vaak erg goed op de hoogte zijn.
Een hoop van dit ‘nep-nieuws’ blijf achteraf gewoon waar te zijn. Geen complotdenken dus.
Als je zuiver wetenschappelijk iedere uiting van alle journalistiek media zou fact-checken en ontdoen van elke gekleurde lading, dan hou je bijna geen berichten meer over. Nagenoeg alles is gekleurd. Van journaal tot online nieuwswebsites. Dat moet ook wel! Je hebt tenslotte te maken met een doelgroep om te bedienen. Niemand die nog een krant koopt waar echt alleen maar zuivere feiten in staan, gespeend van enige gekleurdheid of persoonlijke interpretatie.
Opiniërende (en dus vaak semi-objectieve) nieuwsverslaggeving sells. En ik heb echt geen factcheckers nodig die voor me controleren of iets feitelijk wel 100% juist is. We zijn toch geen kinderen van 5?
Nee. Echt totaal geen goed idee!
En natuurlijk is Scherpschutter weer tegen deze ontwikkeling die zo hard nodig is in deze tijd van klakkeloze consumptie van social media.
> Niemand die nog een krant koopt waar echt alleen maar zuivere feiten in staan, gespeend van enige gekleurdheid of persoonlijke interpretatie.
Onzinnige en generaliserende uitspraak.
> Nagenoeg alles is gekleurd. Van journaal tot online nieuwswebsites. Dat moet ook wel!
Nee, dat hoeft helemaal niet. Echter is het snel geld verdienen met clickbait en sensationeel gekleurde artikelen. Nep-nieuws ligt in het verlengde hiervan. Dit moet aan banden gelegd worden, anders gaat de verdieping van de vele sociale bubbels die nu her en der rondzweven alleen maar verder en polariseert de gemeenschap tot een punt dat er nare dingen gaan gebeuren (die dus voorkomen hadden kunnen worden). Als voorbeeld hiervan hoef je alleen maar naar de verkiezingen van Amerika te kijken.
> We zijn toch geen kinderen van 5?
Dit heeft helemaal niemand gezegd.
Jammer: net als je hoopt dat Scherpschutter een idee uit de markt kan waarderen, wil hij het weer niet hebben omdat het de verkoop van leugens in de wielen zou rijden.
Opmerkelijk Sovjet-standpunt: wie voorstelt om eens aan te kaarten wie leugens verspreidt, krijgt een tik op de vingers van Scherpschutter. En tja waarom ook niet, ook alle burgers in de Sovjet-Unie waren immers oud en wijs genoeg om waarheid van leugens te onderscheiden…
Citaat Scherpschutter:
“Opiniërende (en dus vaak semi-objectieve) nieuwsverslaggeving sells. En ik heb echt geen factcheckers nodig die voor me controleren of iets feitelijk wel 100% juist is. We zijn toch geen kinderen van 5?”
Nou, gelet op de onzin die je standaard uitkraamt en die compleet niet onderbouwd is en vaak wetenschappelijk gezien verre van de waarheid is, heb jij een heel team van factcheckers nodig om jouw gedachten te laten checken voor je ze de lucht in slingert. Grappig citaat. Overigens zijn kinderen vaak prima in staat om hele legitieme vragen te stellen over het nieuws dat tot hen komt. Iets wat bij volwassenen vaak heel ver te zoeken is.
@Jan 13/12/2016 – 15:31
“Nee, dat hoeft helemaal niet. Echter is het snel geld verdienen met clickbait en sensationeel gekleurde artikelen.”
En hoe lost dit vrijblijvende fact-check idee dit op Jan….? Sensatie en clickbait zullen gewoon blijven bestaan hoor, hoeveel u ook fact-checked. Denkt u nu werkelijk dat mensen vrijwillig gortdroge fact-checks gaan zitten lezen, met als gevolg dat men niet meer sensationele verhalen klikt?
Mensen bepalen hun eigen waarheden en feiten. De rol van de media is hierin al decennia niet meer sturend en bepalend. Ze is enkel faciliterend en dienend. Nieuwe media begrijpen dit. Oude media (nog) niet. Dat heeft u aan de verkiezingen in de VS kunnen zien. Het was een genante nederlaag voor de mainstream-media die massaal Trump tot duivel verklaarden en Clinton uitriepen tot de reddende engel. Het heeft niets geholpen, zoals ook dit fact-check initiatief daar echt helemaal niets aan zou hebben veranderd. Mensen laten zich niet meer sturen door de media.
Nogmaals: ik ben er niet op tegen. Ik vind het alleen een heel slecht idee idee dat is gebaseerd op de pre-historische notie dat mensen de media nodig hebben om tot gefundeerde opvattingen te komen. Het is precies andersom. De media hebben de gefundeerde opvattingen van individuen te dienen of failliet te gaan. Dat is de keiharde realiteit van de markt waar een hele boel media organisaties de komende jaren mee te maken zullen krijgen…
Het handelen van de mens is niet rationeel, Scherpschutter. Het individu is lang niet altijd in staat om zelf te bepalen wat waar is en wat niet. Dat is sinds de opkomst van het Internet alleen maar duidelijker geworden. Pijnlijk duidelijk. Het was al een bizar idee (mensen zijn zoveel complexer dan enkel dat kleine beetje vermogen tot rationaliteit), maar daar zal ik me verder niet over uitlaten.
Die theorie is juist de hele oorsprong van de bende die we hebben gemaakt sinds iedereen op de neo-liberale sloopwagen is gesprongen. Wat jij graag wil is wat we al doen (alles markt! overal markt! de markt bepaalt!). Wat jij graag wil, daar stelt men steeds meer vraagtekens bij.
De markt bepaalt dat de zorg duurder wordt en de services die de zorg verleend minder worden.
De markt bepaalt dat het OV duurder wordt en de services die het OV verleend minder worden.
De markt bepaalt dat het nieuws sensationeel gebracht moet worden, feiten achterhaald zijn en onzin het beste verkoopt.
Combineer deze goedverkopende onzin met de diepe onvrede die heerst onder het volk (het resultaat van jouw neo-liberalisme die het verschil tussen rijk en arm bewust steeds groter en groter heeft gemaakt en de publieke sector heeft afgebroken) en het resultaat is een volk dat stemt op diegene met de grootste mond, diegene die uiteindelijk de grootste leugens verkoopt.
De leugens die al decennia lang binnen onze regering rondzingen.
Meer geld, voor minder. Meer geld voor de producenten, minder voor de consumenten. Dat is waar jouw geliefde marktwerking naartoe gaat.
De notie die jij als prehistorisch bestempelt is dus niet meer prehistorisch, en het neo-liberale beleid die de Westerse wereld op manke schroeven heeft gebracht zal weggestemd worden en uiteindelijk worden bestempeld als prehistorisch.
Het handelen van de mens is niet rationeel, Scherpschutter. Het individu is lang niet altijd in staat om zelf te bepalen wat waar is en wat niet. Dat is sinds de opkomst van het Internet alleen maar duidelijker geworden. Pijnlijk duidelijk. Het was al een bizar idee (mensen zijn zoveel complexer dan enkel dat kleine beetje vermogen tot rationaliteit), maar daar zal ik me verder niet over uitlaten.
Die theorie is juist de hele oorsprong van de bende die we hebben gemaakt sinds iedereen op de neo-liberale sloopwagen is gesprongen. Wat jij graag wil is wat we al doen (alles markt! overal markt! de markt bepaalt!). Wat jij graag wil, daar stelt men steeds meer vraagtekens bij.
De markt bepaalt dat de zorg duurder wordt en de diensten die de zorg verleend minder worden.
De markt bepaalt dat het OV duurder wordt en de services die het OV verleend minder worden.
De markt bepaalt dat het nieuws sensationeel gebracht moet worden, feiten achterhaald zijn en onzin het beste verkoopt.
Combineer deze goedverkopende onzin met de diepe onvrede die heerst onder het volk (het resultaat van jouw neo-liberalisme die het verschil tussen rijk en arm bewust steeds groter en groter heeft gemaakt en de publieke sector heeft afgebroken) en het resultaat is een volk dat stemt op diegene met de grootste mond, diegene die uiteindelijk de grootste leugens verkoopt.
De leugens die al decennia lang binnen onze regering rondzingen.
Meer geld, voor minder. Meer geld voor de producenten, minder voor de consumenten. Dat is waar jouw geliefde marktwerking naartoe gaat.
De notie die jij als prehistorisch bestempelt is dus niet meer prehistorisch, en het neo-liberale beleid die de Westerse wereld op manke schroeven heeft gebracht zal weggestemd worden en uiteindelijk worden bestempeld als prehistorisch.
@Jan 13/12/2016 – 18:18
Als het handelen van de mens niet rationeel is, dan is het al helemaal irrationeel om een mens rationeel voor anderen te laten bepalen wat werkelijk nieuws is of niet.
Ontgaat deze hiaat in uw denkwerk u nu werkelijk…? 😉
De krant brengt leugens in het land. Ik hoor al 30 jaar niets anders vanuit mijn omgeving. Mijn ouders vertelden mij dit al toen ik nog klein was. Later heb ik meerdere malen geconstateerd dat dit heel vaak klopt. Nep nieuws dus! Voor mij zijn alle media niet te vertrouwen. Al jaren niet. Alle berichten neem ik dus nooit volledig voor waar aan. Ik denk zelf na.