Nieuwjaarsspeech burgemeester Jan van Zanen: ‘Verbondenheid, veerkracht en een beetje verwondering’ | De Utrechtse Internet Courant Nieuwjaarsspeech burgemeester Jan van Zanen: ‘Verbondenheid, veerkracht en een beetje verwondering’ | De Utrechtse Internet Courant

Nieuwjaarsspeech burgemeester Jan van Zanen: ‘Verbondenheid, veerkracht en een beetje verwondering’

Nieuwjaarsspeech burgemeester Jan van Zanen: ‘Verbondenheid, veerkracht en een beetje verwondering’
Burgemeester Jan van Zanen tijdens de speech. Foto: Robert Oosterbroek
De jaarlijkse nieuwjaarsspeech van de Utrechtse burgemeester vond woensdagavond plaats in de Jaarbeurs. Zoals elk jaar spreekt burgemeester Jan van Zanen over wat er afgelopen jaar allemaal gebeurd is en kijkt hij vooruit op het nieuwe jaar.

De jaarlijkse nieuwjaarsspeech van de Utrechtse burgemeester vond woensdagavond plaats in de Jaarbeurs. Zoals elk jaar spreekt burgemeester Jan van Zanen over wat er afgelopen jaar allemaal gebeurd is en kijkt hij vooruit op het nieuwe jaar.

Dit jaar sprak de burgemeester onder andere over drie belangrijke thema’s: verbondenheid, veerkracht en verwondering. Dit vulde hij in met bijzondere en actuele Utrechtse onderwerpen. De rode draad in de speech was de 350.000e inwoner van de stad, Sebastiaan, die in september is geboren.

Met het thema verbondenheid stipte hij onder andere het 70-jarig huwelijk van Jan en Annie Heus aan. Het bijzondere verhaal van agent Zefanja werd door de burgemeester aangehaald als een mooi voorbeeld van veerkracht. De jongste persoon ooit in een Olympisch traject, de Utrechtse Skatekeet, werd aangehaald met in gedachten het thema verwondering.

Het is allemaal terug te lezen in de volledige speech die hieronder staat.

Toespraak burgemeester Jan van Zanen

Beste Utrechters, Commissaris van de Koning, Excellencies and distinguished guests,

Het is goed u allen weer te zien op deze eerste werkdag van het nieuwe jaar hier in onze Jaarbeurs. Dé ontmoetingsplek van Utrecht, van Nederland en ver daarbuiten. Veel dank aan het team van de Jaarbeurs voor de gastvrijheid.

Laat ik meteen beginnen met het beste nieuws: het was een jochie. Op 4 september is hij geboren. Sebastiaan. De 350.000e inwoner van onze stad. Een ultiem Utregs jochie. Dat moest zo wezen.

Met veel plezier ging ik op kraamvisite. Het was een leuk bezoek. Sebastiaan hield het droog. En dat is heerlijk als-ie bij je op schoot ligt. Op zo’n moment besef je waar het allemaal om draait in het leven. Wat je zo’n jochie als Sebastiaan toewenst. Een lang, gelukkig en gezond (stedelijk) leven. Een leven vol verbondenheid. Veerkracht. En een beetje verwondering. En wat ik Sebastiaan toewens, geldt voor ons allemaal. Voor ons als stad ook. Dus hoe staan we er eigenlijk voor? Hoe gelukkig en gezond zijn we? Hoe staat het met onze verbondenheid, veerkracht en verwondering?

Lang, gelukkig en gezond stedelijk leven

‘Lang zal ze leven’, zong ik afgelopen mei uit volle borst mee tijdens de verjaardag van Koosje Heijkoop uit de Roerstraat in Rivierenwijk. Ze werd 102. Dat is maar een getal, want ze voelt zich nog 50. Zo gedraagt ze zich ook. Wat een energie. Ze doet haar boodschappen. Kookt haar potjes. Verzorgt niet alleen haar eigen plantjes, maar meteen die van alle buren van de galerij. Iedere week doet ze een dansje in De Musketon in Lunetten. En wekelijks schenkt ze koffie in de soos van haar kerk.

En wie denkt dat haar leven alleen maar over rozen ging, heeft het mis. Haar man overleed al meer dan 37 jaar geleden. Als jonge twintiger maakte ze de oorlog mee. Ze hielp mensen onderduiken en bracht goederen rond. Zelf heeft ze negen maanden moeten onderduiken. Haar broer werd in die tijd opgepakt; ze heeft hem nooit meer gezien.

Koosje Heijkoop is een inspirerende vrouw. Je wenst iedereen zo’n oma, tante, vriendin, zus, juf of buurvrouw toe. Iemand die je laat voelen wat kracht is. Levenskracht. Veerkracht. Iemand die je laat zien dat geluk pas echt geluk is als je het met iemand deelt. Iemand die je laat inzien dat naastenliefde en solidariteit niet alleen uit de tijd van Sint Maarten zijn. Maar van nu. En van de toekomst.

‘Tante’ Koosje Heijkoop is een van de vele Utrechters die lekker in haar vel zit. 82 procent van onze inwoners voelt zich gelukkig. En van de inwoners van de vier grote steden, leven Utrechters het langst. Onze economie ontwikkelt zich bovengemiddeld. Daar werken we met z’n allen hard aan. We willen vooruit. Verbeteren. Vernieuwen. Vermooien. Voor mens en dier. U zag het ook al in de film.

We openden het vernieuwde Stationsplein, het nieuwe Jaarbeursplein, winkelcentrum Leidsche Rijn Centrum en een bedrijfsverzamelgebouw voor startups aan de Europalaan. We verwelkomden het Prinses Máxima Centrum voor kinderoncologie, biotechnologiebedrijf Genmab, het World Trade Center, taalrestaurant Queridon en het hoofdkantoor van VodafoneZiggo. Chez Jacqueline – ook al zo’n Nederlandse naam – ging dicht.

We kozen een nieuwe gemeenteraad. Een nieuwe coalitie ging aan de slag onder het motto ‘Ruimte voor iedereen’. Zeven wethouders (vier nieuwe) werken verder in, met en voor de stad. We vierden samen met koningin Máxima de 20e verjaardag van Leidsche Rijn, de Koning opende de Caravaggiotentoonstelling en de Vuelta komt. We zagen de Dom in steigers gehuld worden en FC Utrecht de winterstop ingaan als de nummer vier van de competitie.

En veel bedrijven en organisaties stonden stil bij hun jubileum. Bijvoorbeeld de reddingsbrigade Utrecht, het Werftheater, café Van Wegen, steenhouwerij Jansen en Zoon, hoedenzaak Jos van Dijck, museum Catharijneconvent, stichting De Tussenvoorziening en Han Marbus met zijn marktkraam op het Vredenburg. Utrechters vielen in de prijzen als kinderboekenschrijver, wetenschapper, poetry slammer, ambtenaar, radio-dj, popmuzikant, fotograaf, bierbrouwer, model en wegenwacht. Kraanmachinist Marco van Dulst liet ons na vierenhalf jaar vele prachtige foto’s na van het stationsgebied.

Met genoegen kunnen we hier allemaal op terugblikken. Velen gaat het goed. Veel gaat goed. De vraag is: kan het nog ietsje beter? Voor nog meer mensen een gezond stedelijk leven? Voor alle Utrechters het liefst?

Voor de mensen die het niet lukt een geschikte woning te vinden. Te duur, te weinig aanbod, te lange wachtlijsten. Voor hen die al te lang geen werk hebben en geïsoleerd raken, gedemotiveerd, met schulden. Eenzaamheid ervaren. Voor hen die wel werk hebben, maar toch niet genoeg geld om het einde van de maand te halen. Voor hen die zich ergeren aan het zwerfafval op straat en een schone, veilige stad wensen. Voor hen die goed onderwijs willen voor hun kinderen op een prettige, bereikbare plek. Basisonderwijs, MBO; het moet allemaal gewoon goed.

Voor hen die hun ondernemende dromen willen realiseren, willen innoveren, willen bouwen. Als gezegd, voor nog meer mensen een gezond stedelijk leven. Gemeenteraad, college en medewerkers zijn er keihard mee aan de slag. Iedere dag.

Verbondenheid

Doe het zelf ook. Een van de aangename kanten van mijn werk is dat ik overal op af mag. In alle wijken en buurten. In alle lagen van de bevolking mag ik mensen ontmoeten, bemoedigen, bewonderen, troosten of geluk wensen. Ik kijk bijvoorbeeld met plezier terug op mijn bezoek aan Jan en Annie Heus in de Amstelstraat. Op 22 september 2018 vierden zij dat ze 70 jaar waren getrouwd. Het was enig om hen te ontmoeten. Een schitterend stel. Vol positiviteit, kracht en humor.

En Jan Heus verklapte hun geheim – ik citeer: “In- en uit blijven ademen, ook als het regent. Want niet alles is rozengeur en maneschijn geweest, maar als er tegenwind is, moet je er samen voor zorgen dat het weer droog wordt.”

Een waardevol kijkje in de keuken. Een mooie les over een leven lang veerkracht en verbondenheid. Een mooie les voor het jochie Sebastiaan en voor ons allen. Zowel privé als zakelijk. Blijf in- en uitademen. Ook als het regent. En er samen voor zorgen dat het weer droog wordt. Met deze wijsheid kunnen we 2019 in, zo lijkt me.

Veerkracht

Want het leven bestaat niet alleen uit voorspoed en vreugde. Dat zal Sebastiaan ook gaandeweg ondervinden. Het leven kent schaduwzijden, tegenslagen en verdriet. Zo verloren we in onze stad het afgelopen jaar onder andere sportwetenschapper en vrijwilliger pur sang Paul Verweel, worstmaker Richard Vocking en voormalig wethouder Toon Gispen. Ook namen we definitief afscheid van Ruud Lubbers, Mies Bouwman, Wim Kok en Barbara en George Bush sr. Ten slotte namen we vanmiddag afscheid van Marc Witteman, burgemeester van Stichtse Vecht.

Agent Zefanja leeft gelukkig nog. Sterker: hij is hier vanavond. [Zefanja, waar ben je?] Zefanja leeft, maar keek de dood in de ogen. Hij was bij de brand aan de Marshalllaan in juni waar een bewoonster de dood vond. Zonder aarzeling ging hij het pand binnen dat in lichterlaaie stond. Terwijl hij de levens van anderen probeerde te redden, kwam dat van hemzelf in gevaar. Zijn enige optie was een raam inslaan en aan het kozijn te gaan hangen. Metershoog boven de grond bungelend, besloot hij dat zijn enige optie was om zich te laten vallen. Buurtbewoners schoten hem direct te hulp. Hij was zwaargewond. Zijn leven en dat van zijn gezin stond volledig op zijn kop. Vier maanden in een rolstoel. Twee maanden lopen met krukken. Iedere dag werkt hij keihard aan dat ene doel: op een dag weer pijnvrij kunnen lopen, weer de straat op als politieagent, weer fanatiek kunnen sporten.

Of dat allemaal gaat lukken is nog onzeker. Hij zegt daar zelf over: “Ik wil dat graag weer doen, maar hou er ook rekening meer dat dat niet meer mogelijk is. Dat zal ik dan zeker missen, maar ik kijk liever naar wat ik nog wel kan.”

Ik heb diep respect voor wat Zefanja heeft gedaan. Deze sportieve, sterke man bleek toch kwetsbaar en hij zette zijn kwetsbaarheid weer om in kracht – ik vertelde u hierover vorig jaar op basis van mijn eigen ervaringen… Zefanja blijft kijken naar wat wel kan, richt zich op zijn mogelijkheden. Hij is wat mij betreft een rolmodel van veerkracht.

Hoe triest en dramatisch dit voorval ook is, het was wel zeer bemoedigend om te weten hoe betrokken buurtbewoners waren. Door agent Zefanja te helpen en in veiligheid te brengen zodra hij was gevallen. En later ook door de manier waarop de omgekomen vrouw is herdacht in en bij de moskee in Kanaleneiland. Zoveel mensen wilden hun steun betuigen dat ze niet eens in de moskee pasten. Het beeld van de biddende mannen op straat staat me nog helder voor ogen. Dat beeld van verbondenheid. Daar word je toch stil van.

Verwondering

Ik sprak tot nu toe over de wijze lessen van mede-Utrechters. Over wat ik het jochie Sebastiaan en u allemaal toewens. Dezelfde levenskracht en gave om je geluk te delen als Koosje Heijkoop. Dezelfde verbondenheid als Jan en Annie Heus. Dezelfde veerkracht om van je kwetsbaarheid weer je kracht te maken als agent Zefanja.

Er is nog iets wat ik Sebastiaan en iedereen in en buiten deze stad toewens: een beetje verwondering. Ik ben een fan van Annie M.G. Schmidt. Een van de grootste schrijftalenten van ons land. Haar teksten zijn, net als zijzelf was, grappig en grensverleggend. Baldadig en een tikkie brutaal. Stoer en een beetje lekker stout. Dit kwam omdat ze zich altijd is blijven verwonderen. Verwonderen als een kind. “Ik ben altijd acht gebleven”, zei Annie M.G. Schmidt ooit zelf.

Ik gun iedereen de permanente verwondering van een kind van acht. Waarom? Omdat uit verwondering de grootste successen tot stand komen. De moed om gebaande paden te verlaten. De wil om te excelleren. Lekker brutaal en een tikkie stout te vernieuwen en verbeteren. Te blijven dromen en die dromen ook te realiseren. Te blijven spelen, ook al zegt het bevolkingsregister (de ‘Basisregistratie personen’) dat je ‘volwassen’ bent.

Spelen is tegenwoordig serious business. Spelenderwijs kunnen wellicht de mondiale klimaatdoelstellingen ietsje dichterbij worden gebracht. Dat bewijst de Utrechtse wetenschapper Jan Dirk Fijnheer. Hij ontwikkelde het Powersaver Game waarmee je op een leuke, slimme manier je gedrag aanpast en je serieus minder energie gaat verbruiken. En wat te denken van Tristan van Doormaal, neurochirurg van het UMCU (Universitair Medisch Centrum Utrecht). Hij blijft zich verwonderen. Hij speelt graag met hololenzen en operatierobots, ontwerpt zijn eigen operatiegereedschap en ontwikkelt tussen het redden van mensenlevens door een unieke pleister tegen lekkage van hersenvocht tijdens operaties.

Blijf je dus verwonderen. Blijf spelen. Keet Oldenbeuving van 13 heeft die aanmoediging denk ik niet nodig. Velen kennen Keet. Of moet ik zeggen: Skatekeet? Nederlands en Europees kampioen op de skatebaan en de jongste Nederlander ooit in een Olympisch traject. Spelenderwijs begonnen, maar nu op weg naar Olympische roem in 2020 of 2024.

Ik hoop dat het haar lukt. Ik gun Keet de kick van het winnen. De kick die veel Utrechtse sportvrouwen en -mannen in 2018 al voelden. In hockey en kickboksen, in darts en dammen, in sloeproeien en zwemmen.

Beste mensen,

Mocht het nog niet duidelijk zijn: hier staat een burgemeester voor u, die zich verheugt in de manier waarop we samen dingen voor elkaar boksen om zoveel mogelijk Utrechters gelukkig te maken en te houden. Door geluk en welvaart te delen. Die de verbondenheid koestert die we voelen met elkaar. Een verbondenheid die we ook als het regent omzetten in daden, heldendaden zelfs. Blij is met de Utrechtse veerkracht en ons vermogen kwetsbaarheid om te zetten in kracht. En een burgemeester die verguld is met ons vermogen ons te blijven verwonderen, te blijven spelen en excelleren.

Ik gun u allen datzelfde gevoel. Datzelfde plezier. Ik kijk er naar uit in deze prachtige stad, regio en provincie, met u en vele anderen – de universiteit, de hogescholen, het bedrijfsleven, instellingen en talloze verenigingen – te blijven samenwerken.

En ik kijk ook uit naar de iets verdere toekomst. Naar 2023. Het lijkt me fantastisch als ik dan een keer een middagje op stap mag met Sebastiaan. En met hem achterop mijn fiets – of met de Uithoflijn – door Utrecht te rijden. Jochies onder elkaar. Ik wil hem laten zien hoe Utrecht verder is verbeterd, vernieuwd en vermooid sinds hij werd geboren. Zich ontwikkeld heeft, net als hij.

We maken een tussenstop bij Jan en Annie Heus om hen te feliciteren met hun 75-jarig huwelijk. We drinken een glas limonade bij (de 107-jarige) Koosje Heijkoop en zwaaien op weg naar het centrum naar agent Zefanja die net op weg is naar een melding. We stappen af bij de Dom die weer in volle glorie te bewonderen is, zwaaien naar het publiek dat geniet van de 7e editie van de Canal Pride en eten op een bankje het beste vanille-ijsje van de wereld – van ijsmaker Roberto Coletti natuurlijk. En dan vertel ik hem met liefde over de geschiedenis van deze prachtige stad. Over zijn bijdrage daaraan, als 350.000e inwoner. En over onze kerngezonde en toekomstbestendige stad.

Ik wens u namens gemeenteraad, college en medewerkers in 2019 verbondenheid, veerkracht en een beetje verwondering toe. Gelukkig nieuwjaar.

1 Reactie

Reageren
  1. GeenStijl@Utrecht

    Kom eens met iets nieuws, inplaats van die voorgekauwde verhaaltjes, slaapverwekkende speech burgemeester van Utrecht.

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).