De viering van het eeuwenoude feest Sint Maarten start aankomende zaterdag. In het kader van het 1700^ste geboortejaar van de heilige, wordt het feest dit jaar uitgebreider gevierd dan normaal. Waar de viering anders drie dagen beslaat, is dit nu een volle week.

De populariteit van Sint Maarten neemt de laatste jaren gestaag toe in Utrecht. “Het lijkt misschien alsof het uit de lucht is komen vallen, maar het Sint Maartensberaad is er al lang mee bezig het feest wat bekender te maken”, licht Moniek Janssen van het beraad toe. Ze vinden het daarbij belangrijk dat het niet meer alleen een feest is waar kinderen langs de deuren gaan voor snoepgoed, maar dat er ook gekeken wordt naar het gedachtegoed van de heilige. “Het idee van solidariteit en delen moet steeds belangrijker worden. In de maatschappij zoals die nu is, waar mensen steeds meer tegenover elkaar staan, is er denk ik behoefte aan een feest dat mensen juist weer bij elkaar brengt.”

Wat doet Sint Maarten in Utrecht?

Zo’n zeventien eeuwen geleden, in 316, werd Sint Maarten als zoon van Romeinse ouders geboren in de Hongaarse stad Savaria. In het begin van zijn tienerjaren sloot de jonge Maarten zich aan bij het Romeinse leger. Op vijftienjarige leeftijd vertrok hij vervolgens naar het toenmalige Gallië, wat we nu kennen als Frankrijk. In dit gebied ligt de stad Amiens.  Volgens de legende ontmoette Maarten daar een naakte bedelaar. Hij leefde zo mee met de armoedige man, dat hij de helft van zijn rode mantel afsneed en aan de man gaf. Hierdoor zag je een deel van zijn witte onderjurk. Die twee kleuren, rood en wit, zijn de stadskleuren van Utrecht.

Sint Maarten -die na de bekende gebeurtenis monnik werd en later bisschop van het Franse Tours- is de beschermheilige van Utrecht. Zijn invloed zie je dan ook op verschillende plekken in de binnenstad terug. Het meest herkenbare is misschien wel het stadswapen van Utrecht. De rood en witte vlakken stellen de manteldeling van Sint Maarten voor. Ook het logo van FC Utrecht is hiervan afgeleid. Verder staat er op de spits van de Domtoren een windvaan ter ere van de heilige en ligt er in de Domkerk niet alleen een armbot van de heilige, maar staat ook zijn voetafdruk in de vloer.

Sint-Maarten is dus onlosmakelijk verbonden met Utrecht. Maar waarom? Hoe kan het dat de heilige zo belangrijk is in Utrecht, terwijl de stad op een grote afstand ligt van wat destijds Gallië was? Volgens historicus Marco Mostert heeft dit alles te maken met de machtsuitbreiding van de Franken. “Hij is in Frankrijk in de achtste eeuw tot een van hun nationale heiligen gemaakt. De Franken hebben vervolgens hele gebieden veroverd, en overal waar ze kwamen namen ze Sint Maarten mee”, zo legt de hoogleraar aan de Universiteit Utrecht uit. “Er werd in die tijd nogal gestreden om Utrecht. Uiteindelijk hebben de Franken het toch kunnen veroveren. Zij hebben toen bisschop Willibrord naar Utrecht gehaald. Hij heeft de kerk die er al was herbouwd en gewijd aan Sint Maarten; de Domkerk.”

De viering van het feest is altijd rond 11 november. Er zijn verschillende theorieën over waarom het feest nou precies in deze tijd van het jaar gevierd wordt. Zo zou de sterfdag van Sint-Maarten op de genoemde datum zijn geweest, maar volgens Mostert zou het ook te maken kunnen hebben met de tijd van het jaar. “De oogst was rond deze tijd van het jaar net binnengehaald. De schuren zaten vol, het vee was geslacht, de mensen konden weer even uitrusten; dat moest natuurlijk gevierd worden”, legt hij uit. Sint Maarten kun dus goed gebruikt worden om een nieuwe tijd van het jaar in te luiden. Dat is volgens Mostert de reden dat het ook wel ‘het lichtjesfeest’ wordt genoemd. “In de winter wordt het sneller donker. Dan is het ook wel handig om wat te kunnen zien.”

Feestweek

Morgen wordt de viering afgetrapt met de parade, waarbij duizenden Utrechters met lampionnen door de binnenstad wandelen. Vorig jaar deed er een recordaantal van vijfduizend mensen mee aan de wandeling. “Het is lastig in te schatten of we hier dit jaar overheen gaan, aangezien mensen zich niet van tevoren hoeven aanmelden. Als we kijken naar de reacties op sociale media, zou het wel eens heel erg druk kunnen worden en misschien halen we de zevenduizend wel”, vertelt Janssen enthousiast.

In verband met het 1700^ste geboortejaar van de beschermheilige zijn er dit jaar allerlei speciale activiteiten geregeld. Zo is er aankomende week iedere dag een lunchlezing in het Catharijneconvent, waarbij wetenschappers van de Universiteit Utrecht vanuit verschillende invalshoeken vertellen over Sint Maarten. Daarnaast worden in de Sint-Catharinakerk liederen uit de achtste eeuw gezongen en zal er in de Domkerk een opera worden gezongen. “Dit is toch wel écht heel speciaal. Op vrijdag is de première van de opera, waarna op 12 en 13 november de show nog eens te zien is”, zegt Moniek Janssen van het Sint Maartensberaad.

Ga voor het hele programma naar http://sintmaartenutrecht.nl/sint-maartensviering/programma.