Bij recent archeologisch onderzoek in polder Rijnenburg in Utrecht is een kanaal uit de Romeinse tijd ontdekt. Deze 15 meter brede watergang verbond de toenmalige Rijn met de Hollandse IJssel.

Aan het noordelijke uiteinde van het ontdekte kanaal, in De Meern, werd vorig jaar al een Romeinse militaire post ontdekt. Ook aan het zuidelijke uiteinde, in Rijnenburg, zijn nu vondsten gedaan die verband houden met het Romeinse leger. De Romeinen blijken zich intensief met de Rijndelta te hebben bemoeid.

Het Romeinse kanaal bevindt zich deels onder de Meerndijk, ten zuiden van de A12. Deze dijk is in de dertiende eeuw aangelegd bovenop de ruim duizend jaar oudere, inmiddels volledig dichtgeslibde watergang.

Dat er in de Romeinse tijd een verbinding bestond tussen de Rijn en Hollandse IJssel, was al langer bekend. Bij eerder onderzoek kon echter niet met zekerheid worden vastgesteld dat deze waterweg door de mens is gegraven. Dat is nu wel gelukt. Zo blijkt de oever messcherp in het omringende veen te zijn gestoken. Bovendien loopt het kanaal over minstens 800 meter kaarsrecht.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Romeinse Rijkswaterstaat 

“Het nieuw ontdekte kanaal bij De Meern laat zien hoe de Romeinen de Rijndelta naar hun hand zetten. Een waardevolle ontdekking die een stukje toevoegt aan het verhaal van de Romeinen in Nederland”, aldus wethouder Streefland, verantwoordelijk voor erfgoed.

Dit deden zij onder meer door dwarsverbindingen tussen de verschillende riviertakken te graven. De doorsnede van het kanaal lijkt veel op de beroemde ‘Corbulogracht’. Dit kanaal werd rond het jaar 50 op last van de Romeinse bevelhebber Corbulo gegraven tussen de mondingen van de Rijn en de Maas, vlak achter de duinen. In 2021 werd bij Oosterhout (Gelderland) ook al een tot dan toe onbekend Romeins kanaal ontdekt. Dit verbond de Waal met een noordelijker gelegen riviertak.

Het kanaal bij De Meern lijkt, net als de Corbulogracht, in het midden van de eerste eeuw te zijn aangelegd als onderdeel van de Romeinse grens (limes). Aan het noordelijke uiteinde van de waterweg, in De Meern, werd vorig jaar een klein militair steunpunt ontdekt dat functioneerde tussen de jaren 50 en 80 van de eerste eeuw, en mogelijk ook later nog. De recente vondsten in Rijnenburg suggereren dat Romeinse militairen in die jaren ook actief waren rond het zuidelijke uiteinde van het kanaal.

Het archeologisch onderzoek in Rijnenburg vindt plaats vooruitlopend op de toekomstige ontwikkeling van het gebied. Behalve duurzame energieopwekking, natuurontwikkeling, sport en recreatie is in Rijnenburg op termijn plaats voor grootschalige woningbouw.