U fronst nu waarschijnlijk uw wenkbrauwen; een expositie in een koeienstal? Jawel, in de koeienstal van boer Waalkens in Finsterwolde ‘of all places’, krijgt de Utrechtse schilder Carel Blotkamp in 1976 zijn eerste solotentoonstelling. Maar laat u niet op het verkeerde been zetten, want deze koeienstalgalerie is vanaf de jaren zestig een van de meest experimentele plekken van de Nederlandse kunstwereld. Veel jonge, avant-garde kunstenaars exposeerden bij boer Waalkens. Ook Dennis Oppenheim, (1938-2011) de beroemde Amerikaanse beeldhouwer en conceptueel kunstenaar had er in 1969 een expositie.

Met het bovenstaande is meteen gezegd dat Carel Blotkamp tot de moderne schilders van zijn generatie hoort. Dat hij kunstschilder zou worden, was in zijn jeugd niet te voorzien. Hoe dat zo is gekomen schrijf ik voor u op.

Carel Blotkamp is in 1945 in Zeist geboren en groeit daar ook op. Zijn vader is eigenaar van een stempelfabriek. Op technisch gebied is hij een inventieve man, maar heeft geen affiniteit met kunst. Carel heeft wel belangstelling voor kunst, hij leest er over en bezoekt vanaf zijn twaalfde jaar op eigen houtje musea. Van wie hij zijn artistieke genen heeft, als ze al bestaan, weet hij niet, maar tijdens zijn middelbare schooltijd neemt hij schilderlessen aan de academie Artibus (nu HKU) in Utrecht. Een avond per week en op zaterdagen krijgt hij les van o.a. Rien Goené (1929-2013). Maar Carel gaat na zijn middelbare school niet naar een kunstacademie, hij begint in 1963 aan een studie kunstgeschiedenis in Utrecht.

Carel studeert in 1968 af. Na een tussenstop in Delft komt hij in 1970 terug in Utrecht. Hij krijgt aan de universiteit een aanstelling als docent moderne kunstgeschiedenis, dat is in die jaren een nieuwe studierichting. Hij behandelt in zijn colleges de kunstgeschiedenis vanaf het impressionisme tot de nieuwste stromingen, zoals conceptuele kunst. Maar Carel doet naast het lesgeven zoveel meer. Hij schrijft sinds 1967 kunstkritieken voor Vrij Nederland en zal dat als vaste kunstrecensent tot 1975 blijven doen. Daarna schrijft hij kritieken voor onder andere het NRC en de Volkskrant. In de late jaren zestig begint de kunst die Carel zelf maakt een belangrijke rol te spelen in zijn leven.

Begin jaren zeventig organiseert hij in Utrecht samen met Frans Haks (1938-2006)  tentoonstellingen met vernieuwende kunststromingen. In 1974 bijvoorbeeld organiseren zij een spraakmakende tentoonstelling met werk van de kunstenaar Peter Struycken (1939). Deze avant-garde kunstenaar gebruikt al in 1969 de computer om een kunstwerk te maken. Frans Haks is in die jaren werkzaam als bibliothecaris en vervolgens net als Blotkamp als docent moderne kunst bij de studierichting kunstgeschiedenis. Hij wordt later directeur van het Groninger Museum.

Carel Blotkamp maakt naam in de kunstwereld, hij is een bevlogen docent en zijn kritieken zijn dan wel ongezouten, maar snijden hout en worden veel gelezen. Het zijn kritieken die er toe doen. Ook zijn eigen kunst springt in het oog. Het is daarom niet verwonderlijk dat hij in 1976 een solotentoonstelling krijgt in de koeienstal in Finsterwolde, het Mekka van de experimentele moderne kunst in Nederland, waarover ik in mijn inleiding schrijf.

In 1982 vertrekt Blotkamp naar Amsterdam, waar hij wordt benoemd tot hoogleraar moderne kunstgeschiedenis aan de Vrije Universiteit. Hij blijft wel in Utrecht wonen en ook zijn atelier houdt hij hier aan. Zijn leven raakt gevuld, want hij is nu niet alleen (in deeltijd) hoogleraar en kunstenaar, maar ook kunstcriticus en auteur. Hij is een autoriteit op het gebied van De Stijlbeweging en het Magisch realisme. Hij schrijft belangrijke naslagwerken over onder andere Pyke Koch, Piet Mondriaan, Carel Visser en Daan van Golden.

Naast dat alles is Carel vooral ook kunstenaar en blijft zelf ook schilderen. In zijn vroege werk refereert hij aan De Stijlbeweging, maar ook aan andere stromingen en kunstenaars. De geschiedenis van de moderne kunst gebruikt hij vaak als thema. Voor zijn meest recente werk heeft hij geen kwasten nodig. Hij verwerkt zogenoemde pailletten, glinsterende platte plaatjes, in opzichtige kleuren. Pailletten zien we vooral in de art-deco-periode van de vorige eeuw, ze werden vaak toegepast op dameskleding. Met honderden pailletten bouwt Blotkamp composities waarin teksten als statements zijn verwerkt. Die statements krijgen soms een ietwat ironische ondertoon, maar zijn wel degelijk serieus bedoeld. Het is monnikenwerk om de pailletten in het beoogde patroon op de ondergrond te lijmen, ‘maar wel rustgevend’ zegt de kunstenaar.

Het werk van Carel Blotkamp bevindt zich in diverse museale collecties, onder andere in Museum Boijmans in Rotterdam, het Centraal Museum in Utrecht, het Stedelijk Museum in Amsterdam (grafiek), het museum voor moderne kunst van Bommel van Dam in Venlo en het Noordbrabants Museum in Den Bosch.

Op dit moment is er een expositie van zijn werk in het Centraal Museum in Utrecht. Naast zijn composities is er ook werk van Hoos Blotkamp, zijn vrouw met wie hij in 1967 in het huwelijk trad. De expositie die op 15 maart werd geopend blijkt onverwacht een postuum eerbetoon aan Hoos omdat zij op 3 april jl. is overleden. Hoos Blotkamp was in de jaren zeventig de grondlegger van de afdeling educatie van het Centraal Museum. Later was zij directeur van het Nederlands Filmmuseum in Amsterdam, het tegenwoordige museum EYE. Maar Hoos was ook beeldend kunstenaar die al in de late jaren zestig de computer ontdekte als medium voor haar kleurrijk beeldend werk.

Carel Blotkamp is een innemende man die zoveel meer voor de Nederlandse kunst heeft gedaan dan ik in deze blog kan verhalen. De expositie in het Centraal Museum duurt tot 18 mei 2014. Nog een paar dagen dus!

www.blotkamp.com

Marcel Gieling