De eerste elektrische tram van Utrecht in Lombok | De Utrechtse Internet Courant De eerste elektrische tram van Utrecht in Lombok | De Utrechtse Internet Courant

De eerste elektrische tram van Utrecht in Lombok

De eerste elektrische tram van Utrecht in Lombok
Foto: Robert Oosterbroek
In 1905 werd het Gemeentelijk Trambedrijf van Utrecht opgericht. Een jaar later ging de eerste elektrische tram rijden. Een kleine twintig jaar later besloot de gemeenteraad de autobus te gaan invoeren.

In 1905 werd het Gemeentelijk Trambedrijf van Utrecht opgericht. Een jaar later ging de eerste elektrische tram rijden. Een kleine twintig jaar later besloot de gemeenteraad de autobus te gaan invoeren.

Als je de Abel Tasmanbrug over de Leidse Rijn bij Lombok over gaat zie je aan de linkerkant een apart gebouwtje. Het is een transformatorhuisje waarop de afbeelding van een tram staat. Dit gebouwtje functioneerde ook als huisje bij de tramhalte. Van 15 november 1919 tot eind 1936 was dit namelijk het eindpunt van tramlijn 4.

Nadat in 1900 elektriciteitscentrales waren gebouwd in Den Haag en Rotterdam voelde ook de Utrechtse gemeenteraad hier wel iets voor. Op 27 december van dat jaar werd een raadscommissie ingesteld die de zaak voor de stad ging onderzoeken. Eén van de uitkomsten van dit onderzoek was dat een elektriciteitscentrale voor uitsluitend verlichting en huishoudens waarschijnlijk niet rendabel gemaakt kon worden, mede vanwege de lage prijs van lichtgas op dat moment in de stad. Het leek onwaarschijnlijk dat de Utrechtse bevolking er veel gebruik van zou gaan maken.

Om het elektriciteitsgebruik te stimuleren werd op 17 juli 1902 een voorstel gedaan aan de gemeenteraad om naast het huishoudelijk en industrieel gebruik elektriciteit ook te gebruiken voor de exploitatie van trams langs de singels. Het advies was om rekening te houden met een eventuele groei van dit elektrische tramnet. Op 29 december 1902 besloot het gemeentebestuur onder leiding van burgemeester Reiger (van de Reigerstraat) tot de aanleg van een elektriciteitscentrale aan het Sterrenbos.

Op 2 februari 1905 werd ook het Gemeentelijk Trambedrijf van Utrecht opgericht. Op 28 september startte de levering van elektriciteit aan de stad. Er werden twintig trammotorwagens aangeschaft, geleverd door MAN (die toen trams bouwden) met elektrische installaties van AEG (nog steeds actief in elektrische apparaten).

Ringlijn rond de singels

Op de personeelsadvertentie voor 24 trambestuurders en 24 conducteurs reageerden 1300 personen. Uiteindelijk werden maar 87 man aangenomen. Op 20 juni 1906 ging de eerste elektrische tram op lijn 1 rijden van het station Utrecht NRS (Nederlandsche RhijnSpoorwegwegmaatschappij, de Nederlandse Spoorwegen bestaat pas vanaf 1917), die later werd uitgebreid tot ringlijn rond de singels om de binnenstad. Ook werd er steeds meer gebruikgemaakt van de lijnen die eerder aangelegd waren voor de paardentramlijnen. In 1907 kwamen ook lijn 2, lijn 3 en een voorlopige lijn 4 in gebruik, maar dit waren tijdelijke routes, omdat nog niet alle trajecten gereed waren, want de bruggen konden de zware trams nog niet aan.

In 1908 verdween lijnnummer 4 weer. Maar een nieuwe lijn 4 verbond vanaf 15 november 1919 de Billitonkade met de binnenstad. Aan het eind van de Billitonkade, vlakbij de Abel Tasmanbrug, werden toen het transformatorhuisje en de tramhalte gebouwd. Langzamerhand werd de autobus als moderne vervanger van het verouderde trambedrijf gezien. Op 27 april 1924 kwam in de gemeenteraad aan de orde om de autobus te gaan invoeren, die op 15 augustus 1925 als eerste gemeentelijke buslijn A ging rijden in de richting Tuinwijk en de Rode Brug.

De exploitatie van de tram was over het algemeen verliesgevend en op 1 september 1933 werd het college door de gemeenteraad opgedragen een onderzoek te doen naar bezuinigingsmaatregelen. Dit resulteerde er als eerste in dat op 17 december 1936 lijn 4 in een buslijn werd omgezet. In 1937 volgde lijn 1, toen de reconstructie van de Bleekstraat en het aanleggen van vluchtheuvels wegens nieuwe voorschriften te duur werden geacht.

Door Gilde Utrecht

2 Reacties

Reageren
  1. Harry Schuring

    Heb mij altijd verbaasd over de tekst op het huisje “ RECLAMEVLAKTE”
    Reclamevak, zou kunnen of reclameoppervlak, maar Vlakte ?

  2. katja

    Laat deze trams weer rijden, zien er leuk uit ook. En rondom de singels, zonder auto’s. Ohoh, als dat eens kon…

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).