De geschiedenis van de Utrechtse Stadhuisbrug als stadsplein | De Utrechtse Internet Courant De geschiedenis van de Utrechtse Stadhuisbrug als stadsplein | De Utrechtse Internet Courant

De geschiedenis van de Utrechtse Stadhuisbrug als stadsplein

De geschiedenis van de Utrechtse Stadhuisbrug als stadsplein
Rondleiders van Gilde Utrecht vertellen over verborgen en onbekende plekken in de stad.

Rondleiders van Gilde Utrecht vertellen over verborgen en onbekende plekken in de stad.

In 2014 verhuisden ambtenaren en bestuurders naar het nieuwe Stadskantoor, gelegen aan het Jaarbeursplein direct naast het station. De meeste gemeentelijke diensten en producten zijn in dit gebouw ondergebracht. Trouwen kan nog steeds in het ‘oude’ stadhuis aan de Stadhuisbrug en ook de gemeenteraad van Utrecht vergadert er nog. Dat doet zij er al sinds 1546.   

De gevel van het stadhuis dateert uit de 19e eeuw en verving de gevels van drie middeleeuwse patriciërshuizen: Huis Hasenberg, Groot Lichtenberg en Klein Lichtenberg.

Er woonde eind 13e eeuw een belangrijk persoon: raadslid en burgemeester Jacob van Lichtenberg. Over de Oudegracht lagen toen twee bruggen, de Broodbrug en de Huidenbrug. De namen van de bruggen geven aan wat voor producten er op die bruggen verkocht werden.

In 1343 kocht de stad het Huis Hasenberg (hoek tegenwoordige Stadhuisbrug en Oudkerkhof) voor de schout en schepenen, dit waren de middeleeuwse stadsbestuurders. De raad vergaderde toen in het Schoonhuis dat in de Massegast stond (tussen Steenweg en Oudegracht).

Karel V, die in 1528 Heer van Utrecht werd, wilde dat de raad en schepenen bij elkaar vergaderden. Hij dwong daarom de stad de panden Groot- en Klein Lichtenberg aan te kopen van de nazaten van Jacob Lichtenberg. Er volgde een grootscheepse verbouwing die negen jaar duurde voordat de raad erin kon trekken. Dat was in 1546. Om het nieuwe stadhuis beter toegankelijk te maken werd de ruimte tussen de twee bestaande bruggen overkluisd en ontstond de Stadhuisbrug, toen de Plaats genoemd.

De Plaats werd de officiële plek waar de afkondigingen van de besluiten van het stadsbestuur plaatsvonden. Verder was het door de eeuwen heen het toneel van huldigingen, vechtpartijen en demonstraties. Aanvankelijk werd de Plaats ook gebruikt voor de uitvoering van de lichtere lijfstraffen zoals aan de kaak stellen. De kaak was een vierkante stenen zuil aan de gevel van het stadhuis, de plaats waar de veroordeelde aan het volk werd getoond: aan de kaak gesteld. Geketend aan een ijzeren halsband en met kettingen om armen en benen werd de ongelukkige een tijdlang bespot en gehoond en met modder en uitwerpselen bekogeld.

Radbraken

Christiaan Rombach werd in 1794 schuldig bevonden aan moord met voorbedachte rade op de Joodse geldwisselaar Eleazer Levi Junior uit Maarssen. Hij werd hiervoor ter dood veroordeeld. De straf was de  zwaarste vorm van de doodstraf in Utrecht in die tijd, radbraken, en het werd uitgevoerd voor het stadhuis. Daar werd de schuldige op een soort kruis vastgebonden, waarna de beul van onder naar boven de ledematen kapot sloeg met een houten hamer. De beul werd per slag betaald en hij had er dus alle belang bij flink door te timmeren. Tenslotte verbrijzelde hij de borst. De uitvoering van lijfstraffen en doodvonnissen waren publiek vermaak, men wilde  geen snik of stuiptrekking missen.

Christiaan Rombach was Utrechts laatste radbraak. Met de komst van de Fransen veranderde het strafrecht. De doodstraf werd in 1870 in Nederland afgeschaft. ‘Je geradbraakt voelen’ is de uitdrukking die herinnert aan deze beruchte straf.

Met de verbouwing van 2000 door de Spaanse architect Miralles, verhuisde de hoofdingang van het stadhuis naar de Korte Minrebroederstraat. Zo kwam er na eeuwen een eind aan de functie van een uniek brugplein als belangrijk stadsplein.

 

6 Reacties

Reageren
  1. Kees N

    Zou er een straat naar Christiaan Rombach genoemd kunnen worden? Als postume excuses aan de man voor de wrede terechtstelling en herinnering aan ons foute verleden.

  2. R

    Leuk stuk! Altind boeiend om over, dit soort lokale historie te lezen!

  3. Rudy

    Interessant verhaal! Zijn er afbeeldingen van het stadhuis voordat het z’n huidige uiterlijk kreeg?

  4. Frits

    @Kees N.,
    Voor jouw informatie: we hebben al sinds 1883 een museum in De Haag dat herinnert aan dit verleden.

  5. Gas

    @Rudy, reconstructie:
    http://www.bouwgeschiedenisutrecht.nl/project/stadhuis/?v=2

  6. Luuk Upuuk

    Feitelijk is er weinig veranderd gezien het aantal mensen dat met Smartfoon foto’s en/of filmpjes van ongevallen maakt.
    @ Kees N. , en de volgende generatie komt tot het besef dat het een ordinaire moordenaar was en wil de straat weer gaan hernoemen.

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).