De Utrechtse scholiere Erva Bayram (16) heeft een van de hoofdrollen vertolkt in de korte speelfilm ‘Nudes’. De film ging op maandag 13 juni in première in Pathé Zwolle. De film is met en voor jongeren gemaakt en gaat over het ongevraagd delen van naaktbeelden, een onderwerp dat beter bespreekbaar moet worden. “Het gebeurt nog steeds elke dag, maar er wordt weinig over gepraat”, zeggen de jongeren zelf.

Je bent weer even terug op de middelbare school, anno 2022. Je zit met een groepje vrienden op school te lunchen. De tafels in de aula liggen vol met tassen, jassen en schriften. Half verscholen tussen de schooltassen zit een aantal meiden uit je klas te gniffelen, met de hand voor de mond. “Oh, wat erg”, hoor je een van hen zeggen. Steeds opnieuw kijken ze naar dezelfde beelden op hun telefoons. Een aantal klasgenoten is op die beelden te zien – naakt. Hoe vaker het groepje meiden ernaar kijkt, hoe grappiger, lijkt het wel. Maar even later ontbreken de klasgenoten die op de beelden staan uit de les. De mentor houdt Eva (gespeeld door Erva) verantwoordelijk voor de verdwijning van de leerlingen.

Wat nu?

Nudes is een korte film die jongeren aan het denken moet zetten: wat doe je als je geconfronteerd wordt met seksueel grensoverschrijdend gedrag waar je niet direct zelf het slachtoffer van bent? De film is een initiatief van jongerenwerker Robert Pruis. Hij merkte tijdens zijn werk dat er onder jongeren een behoefte bestaat om te praten over onderwerpen als seksualiteit, pornogebruik en sexting. Samen met onder meer regisseur Kees-Jan Mulder, cinematograaf Gerbert Floor en een stuk of 25 tieners heeft Pruis daarom de film Nudes gerealiseerd. Een film die jongeren (en hun ouders) aan het denken moet zetten en het gesprek moet openen. Na de première is de film daarom gratis te bekijken voor scholen, sportclubs, tienergroepen en jeugdclubs. Ook is er bij de film een speciaal lespakket gemaakt.

Pruis ziet, net als de meeste andere mensen, dat het onderwerp ‘seksueel grensoverschrijdend gedrag’ vaak in de spotlights staat. Daarbij gaat het meestal om de daders en de slachtoffers. Maar ook de rol van de ‘meelopers’ moet volgens hem een plek krijgen in de voorlichtingen. “Met Nudes focussen we op wat je als meeloper of ongevraagd betrokkene zou kunnen doen. We hebben gekeken naar wat jongeren zelf eigenlijk vinden”, zegt Pruis.

Auditie doen

Als enige afgevaardigde uit de stad Utrecht deed Erva mee aan de filmopnamen. Die begonnen al een hele poos geleden, vertelt ze, maar vanwege de tussenkomst van het coronavirus moest de planning voor een tijd stilgelegd worden. Erva: “Ik vond het superleuk om te doen. Ik zag een advertentie op Facebook voor een rol, en ik heb me gewoon aangemeld. Met de audities waren we daar, met héél veel kinderen. Dat ik de dag erna werd gebeld met het bericht dat ik mee mocht doen aan de film, dat kon ik echt niet geloven.” Maar het meedoen aan Nudes was voor de Utrechtse scholiere niet de eerste acteerklus. “Ik heb ook in een Zappserie meegespeeld, die moet nog online komen, en ik heb aan nog twee andere korte films meegedaan.” Erva is net geslaagd voor haar eindexamens. “Ik wil nu zoveel mogelijk gaan auditeren. Hierna ga ik de opleiding Media en Communicatie volgen.”

Wanneer Erva begint te praten over haar acteerwerk voor de film Nudes, hoor je direct dat ze dat al vaker heeft gedaan. “Mijn personage heet Eva, zij is de klassenvertegenwoordiger van de schoolklas en heeft daarom ook de Whatsappgroep in beheer. Wanneer er in die groep een appje wordt gestuurd met naaktbeelden van klasgenoten, doet mijn karakter aan ‘victim blaming’.” Victim blaming betekent in dit geval dat Eva de schuld bij de slachtoffers zelf neerlegt – ook dat gebeurt in het echt nog heel veel, zegt Erva. “Veel van de klasgenoten uit de film waren daar echt boos over, net als mijn mentor.” De rol van klassenvertegenwoordiger Eva is misschien niet de allermakkelijkste, maar Erva durfde het wel aan. “Het is best wel leuk om in die rol te kruipen. Het was ook niet zo heel moeilijk, want in het eerste jaar was ik zelf een vervelende leerling”, lacht Erva verontschuldigend.

Blijven praten

Zelf zou Erva heel anders omgaan met de situatie die zich in de film afspeelt. “Iedereen wil natuurlijk voorkomen dat er een naaktfoto van je rondgaat op school. Je weet hoe tieners zijn: die gaan daar grappig over lopen doen.” Nog steeds wordt er niet erg makkelijk over onderwerpen als nudes en sexting gepraat, denk Erva. De film is dan ook bedoeld om het gesprek te openen. Tussen de jongeren, maar ook tussen jongeren en hun ouders. Erva: “Het gebeurt misschien niet elke dag bij jou op school dat er naaktbeelden rondgaan, maar kan wel zo zijn in een stad als Utrecht bijvoorbeeld.” Regisseur Kees-Jan Mulder was op z’n minst akelig verrast door de verhalen van de jongeren die meededen aan de korte film: “Iedereen heeft in de eigen omgeving heftigere dingen meegemaakt dan wij hadden bedacht voor de film. Ze zijn zelf geen slachtoffer geweest, maar er kwamen veel verhalen uit de klas en hun omgeving los. Daarom is het goed om het gesprek erover te blijven voeren.”

‘Complex fenomeen’
Waarom verspreiden jongeren zonder toestemming naaktbeelden of ander seksueel getint materiaal? Het blijft gissen. Onderzoek uit 2019 in opdracht van het Ministerie van Veiligheid en Gezondheid laat zien dat het bijvoorbeeld al lastig is om de daders, diegenen die nudes verspreiden, over een kam te scheren. Jongeren hebben uiteenlopende redenen om ongevraagd naaktbeelden door te sturen. Los daarvan zijn er nog talloze factoren die een rol kunnen spelen in de verspreiding van materiaal, zoals de persoon die is afgebeeld en de schaal van de verspreiding. Ook kunnen onder meer ideeën over naaktzijn, gender en etniciteit meetellen in het geheel. Het is een gevaarlijke cocktail: de combinatie van psychologische en culturele invloeden, en het dikwijls puberale gedrag van jongeren zorgen samen voor een ‘gelaagd en complex fenomeen’. Eén perfecte oplossing zou er volgens de onderzoekers niet voor zijn.

De film en het lespakket zijn gratis beschikbaar. Ze zijn beide te vinden op de website danmoetjewatvoormedoen.nl.