In september 1913 herdacht Nederland honderd jaar Onafhankelijkheid: het einde van de Franse tijd in 1813. Hoewel Willem I in november in Scheveningen was geland, vond men september wellicht geschikter voor openluchtfeesten. Utrecht vierde het eeuwfeest op 4 september met een ‘Feest van Kleur en Klank’. In de middag was er een grote optocht door de stad met praalwagens, begeleid door zangkoren en musici. De pronkwagens hadden thema’s als Letteren, Kunst, Handel en Techniek.

Kosten noch moeite werden gespaard. Eén van de praalwagens, getrokken door acht paarden, had de concertzanger Jac. Ph. Caro aan boord en twaalf leden van het Utrechts Stedelijk Orkest als bazuinblazers. De wagen werd begeleid door een escorte van 48 ruiters, uitgedost in de nationale kleuren. Een andere praalwagen deed hier zeker niet voor onder: vormgeven als een hoorn des overvloeds werd deze getrokken door zes ossen en begeleid door ruiters, jagers, herders, violisten en accordionspelers, voorafgegaan door een heraut en twee vaandeldragers.

Kleuren-caroussel

Aansluitend op de optocht werd er op het Vredenburg een kleuren-caroussel gereden door 144 ruiters, waaronder wachtmeesters van het Eerste Regiment Veldartillerie. Gekostumeerde ruiters en hun paarden vormden tijdens deze show onder muzikale begeleiding geometrische figuren en formaties. ‘s Avonds deed men de festiviteiten nog eens dunnetjes over met een lichtstoet en opnieuw carousselrijden, nu echter met fakkels.

Edelsmederij

De kostuums en praalwagens, en ook het sierlijke affiche van het Feest van Kleur en Klank, waren ontworpen door de Koninklijke Utrechtsche Fabriek van Zilverwerken van C.A.J. Begeer, gevestigd aan de Oudegracht 187. Het lijkt niet voor de hand liggend een edelsmid in te schakelen voor kostuums en dergelijke, maar Begeer had een bijzondere positie in de stad. Niet alleen was hij actief in vele besturen, zoals de Kamer van Koophandel en het Museum van Kunstnijverheid, ook beschikte hij over een groot netwerk van kunstenaars van binnen en buiten Utrecht. Carel Begeer was sinds 1904 artistiek leider van de edelsmederij; in 1910 volgde hij zijn vader Anthonie, die het bedrijf had grootgemaakt, op als directeur.

Tot de kunstenaars die voor Begeer medailles, penningen, siervoorwerpen en zilverwerk ontwierpen, behoorden — naast de jonge Gerrit Rietveld — Jan Eisenloeffel, Erich Wichmann een Chris van der Hoef. Laatstgenoemde maakte de ontwerpen voor het Feest van Kleur en Klank. Dat blijkt uit elf ontwerptekeningen voor de praalwagens en kostuums, gesigneerd door Van der Hoef, die bewaard bleven bij Het Utrechts Archief. Ook Begeer zelf zette er ter goedkeuring zijn handtekening — en stempel — op. Op het affiche staat alleen ‘Atelier Koninklijke Begeer’ vermeld, maar de ruiters zijn net als op de ontwerptekeningen en profil afgebeeld, waardoor we kunnen aannemen dat Van der Hoef ook hiervoor tekende. Het affiche werd overigens gelithografeerd bij de Utrechtse drukker Versluys en Scherjon.

Nieuwe Kunst

Chris van der Hoef (1875-1933) was een beeldhouwer, graficus, keramist en medailleur die woonde en werkte in Amsterdam. Tot 1910 ontwierp hij veel plateel (beschilderd aardewerk), daarna richtte hij zich vooral op beeldhouwen en penningontwerpen. De meeste van zijn penningen werden gemaakt voor en bij Koninklijke Begeer. Een toepasselijk voorbeeld is een bronzen penning ter gelegenheid van het Eeuwfeest van de Nederlandse Onafhankelijkheid uit 1913. Het is goed mogelijk dat de opdracht voor het Feest van Kleur en Klank in het kielzog hiervan ontstond. De panning was, zoals Van der Hoefs meeste werk in die tijd, in de stijl van de Jugendstil of Art Nouveau, in Nederland Nieuwe Kunst genoemd. Het gebruik van ‘krullerige’ lijnen en organische vormen zien we ook op het affiche terug.

In de jaren twintig zou Van der Hoef in een meer strakke Art Deco-stijl gaan werken, toen vooral in opdracht van Gero Zilver in Zeist, een concurrent van Begeer. Die was in 1919 trouwens met twee andere bedrijven gefuseerd tot de Koninklijke Nederlandsche Edelmetaal Bedrijven Van Kempen, Begeer en Vos, en had zich in Voorschoten gevestigd. Begeer, dat wil zeggen Carels broer Cornelis, opende na het vertrek van de fabriek echter wel een juwelierswinkel in Utrecht, aan het Oudkerkhof 27 — het eerste architectuur-ontwerp van Gerrit Rietveld!