De Utrechtse fotoschool Statief bestaat veertig jaar. Oprichter en eigenaar Martin van Thiel (75) zag de fotografie én zijn studenten veranderen. “Vroeger was het de kunst om een bijzondere foto te maken. Nu leer ik mijn studenten hoe ze een gewone foto kunnen maken.” 

De Utrechtse fotograaf Martin van Thiel begon veertig jaar geleden fotoschool Statief toen hij merkte dat er behoefte was aan een foto-opleiding voor amateurs met ambitie. Behalve de Fotovakschool en de foto-opleidingen van kunstacademies was er amper een opleidingsalternatief voor mensen die (beter) wilden leren fotograferen. Statief was een van de eerste fotoscholen van Nederland.

Honderden, misschien wel duizenden mensen hebben in de veertig jaar bij Statief de fijne kneepjes van fotograferen geleerd. De Utrechtse fotoschool was een begrip; studenten kwamen uit heel Nederland voor een cursus, een workshop of een vierjarige opleiding tot (beroeps)fotograaf; tientallen freelance docenten – vaak beroepsfotografen – verdienden met lesgeven een centje bij.

“Het was op zeker moment veel te groot geworden”, constateert Van Thiel achteraf. “Moet je nagaan, we hadden wachtlijsten! Ik was alleen nog maar bezig met organisatie.” Een jaar of tien geleden – de leeftijd speelde mee – gooide hij het roer om en ging zelf weer lesgeven, aan een handjevol studenten. Zijn doel: mensen laten ontdekken hoe bijzonder fotografie is en wat het voor hen kan betekenen.  “Ik help mensen te ontdekken wat ze leuk vinden en waar ze goed in zijn”, zegt hij. “En ik reik ze de instrumenten aan waarmee ze hun doel kunnen bereiken. Het is soms bijna therapeutisch.”

Tekst gaat verder onder afbeelding

Rolletje

In veertig jaar is de fotografie volledig van karakter veranderd en Statief veranderde mee. De eerste jaren waren die van het fotorolletje, dat ontwikkeld en afgedrukt moest worden in een donkere kamer. Met de opkomst van de digitale fotografie maakten het rolletje en de donkere kamer plaats voor de computer en Photoshop. Nog weer later voltooide de smartphone de democratisering van de fotografie.

Mede dankzij die technische ontwikkeling kan iedereen tegenwoordig de mooiste foto’s maken. Techniek – vroeger een belangrijk onderdeel van de opleiding – speelt geen rol meer, aldus Van Thiel. “Alle kennis en ervaring van 200 jaar fotografie zit in de computer in je camera of je smartphone. Die computer weet het allemaal veel beter dan jij. Waarom zou je daar geen gebruik van maken?”

Toch, wie echt verder wil komen in zijn fotografie moet beginnen bij de basis, meent hij. En dat is: een goede, ‘gewone’ foto kunnen maken. “En daarmee bedoel ik een foto met een rechte horizon waarop staat afgebeeld wat erop móet staan.”

Opgave

Voor hedendaagse fotografiestudenten die gewend zijn aan de onbegrensde mogelijkheden van hun mobieltje, is dat vaak een opgave, ziet hij. “Als ik bijvoorbeeld in de werkgroep architectuur opdracht geef om een gebouw te fotograferen, beginnen ze meteen de details van dat gebouw te fotograferen. Of ze kiezen voor vreemde beeldhoeken. Want dat is de beeldtaal zoals ze die op sociale media zien. Niemand denkt eraan om het gebouw gewoon te fotograferen, in zijn geheel, zoals het daar staat. Maar alleen zo kun je echt de ziel van een gebouw fotograferen.”

Leren kijken

Bij alle veranderingen in de fotografie is één ding onveranderd gebleven: fotografie gaat in essentie om leren kijken. Leren kijken en dan zo goed mogelijk vastleggen wat je ziet. En, minstens zo belangrijk, daar veel plezier aan beleven. Ook na veertig jaar verveelt het Van Thiel nog niet om zijn studenten te laten ervaren hoe leuk fotografie is. “Fotograferen gaat voor mij over plezier hebben, over de lol van met een camera op pad gaan en foto’s maken. Ik geniet daar zelf nog enorm van en trek er dagelijks met mijn camera op uit. Maar ik geniet minstens evenveel als ik zie hoe mijn studenten genieten. Ik ga daarmee door zo lang het kan.”