Ik zag hem regelmatig door de Utrechtse binnenstad lopen. Twee weken geleden voor de laatste keer. Alpinopet op, geen duidelijke doel voor ogen maar altijd met die observerende blik. Ik wilde vaak op hem afstappen en vragen hoe het met hem ging. Maar deed dat toch niet. Hoe vaak ik ook zo’n veertig jaar geleden in zijn boekwinkel kwam, hij zou me waarschijnlijk niet herkennen. En daarnaast, een man van de makkelijke praatjes was hij nooit. En toen kwam daar opeens het nieuws dat hij dood was. Frans Lapoutre, een begrip.
Om het belang van Frans Lapoutre te begrijpen, moeten we terug naar eind jaren ’60. Utrecht was ook toen geen Amsterdam maar in al zijn kleinschaligheid ontstond er een scene (ja, dat was het woord) die er toe deed. Flight to Lowlands Paradise, het eerste echte popfestival van Nederland, vond in De Jaarbeurs plaats. Love, Peace and Happines was het thema. Twaalf uur lang blowen en trippen het tijdsverdrijf. En op de afwezigheid van de aangekondigde Jimy Hendrix na  geen wanklank. Utrecht had het Kasieno, maatschappijkritisch centrum onder de rook van politiebureau Paardenveld. We hadden het legendarische café De Trechter waar een rookverbod nooit een kans van slagen zou hebben. Er was een serieuze anarchistische beweging die de autoriteiten knap gek wist te maken. Informatie was moeilijk te krijgen maar ook en vooral in dat actievoerende tijdsgewricht essentieel.Er was geen internet, geen twitter. Agitprop moest van de drukpers komen. En in Utrecht was een zaak in de Schoutenstraat waar die informatie te vinden was: antiquariaat Lapoutre. Gespecialiseerd in prachtige, zeldzame boeken. Maar dat was niet de reden dat hippies en activisten die zaak zo vaak bezochten. Hadden we het regelmatig over de misselijk makende middenstand, Frans Lapoutre had daar niets mee te maken. Ongeveer alle opruiende boekjes die in Nederland werden gedrukt lagen bij hem in de winkel. Elke psychedelische poster die werd ontworpen, kon je bij hem kopen. Erotische en dus zeker in die tijd zeer omstreden tekeningen van Aat Veldhoen? Frans Lapoutre had ze. Zelf was hij geen activist. Geen idee of hij uberhaupt een politieke voorkeur had. Demonstreren paste niet bij deze man die onverstoorbaar achter zijn bureau in de winkel zat. Maar hij bood onderdak aan het “vrije woord” en dat was op zich een daad van verzet. Hij opende zijn zaak in 1963 en deed in 2000 definitief de deur achter zich dicht. De laatste jaren was het weer gewoon een antiquariaat voor de liefhebber. Activisten hadden er vanzelfsprekend niets te zoeken. Ook ik ben er sinds de jaren ’70 niet meer geweest. Maar het respect voor deze man is nooit verdwenen.

Frans Lapoutre was van groot belang voor andersdenkend Utrecht. Vorig jaar overleed Gert Hogenkamp, oprichter van De Trechter. Twee helden hebben in korte tijd onze stad verlaten.

Dinsdag om 13.30 uur wordt Frans Lapoutre herdacht in de Geertekerk.
Ik denk dat ik daar maar eens naar toe ga.