Begraafplaats Sint-Barbara, aangelegd in 1875, is de laatste rustplaats van veel Utrechters, bekende en minder bekende. Kunsthandelaar Marcel Gieling komt graag in deze oase van rust met haar enorme verscheidenheid aan graven die, verspreid over ruim een eeuw, een tijdsbeeld laten zien. Hij neemt ons mee naar deze bijzondere plek vlakbij het Wilhelminapark en ontrafelt haar geheimen.

Aan de Eikenlaan, die loopt vanaf het Poortgebouw tot aan de kapel staat aan de rechterzijde een fors beeld. Het is een grafmonument met een voorstelling van een piëta. De piëta is misschien wel, na Christus aan het kruis, het meest bekende christelijke symbool. De maker van deze piëta is de Utrechtse beeldhouwer René van Seumeren (1923-1989) die het maakte voor het graf van zijn ouders die hier zijn begraven.

René van Seumeren werd opgeleid aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten in Amsterdam, hij kreeg er les van niet de minste docenten: Jan Bronner, Gerrit Bolhuis en Piet Esser. Stuk voor stuk namen met een landelijke bekendheid en een indrukwekkend oeuvre. René van Seumeren was zonder twijfel een goede beeldhouwer, niet voor niets ontving hij in 1949 de Prix de Rome voor de beeldhouwkunst, een prestigieuze prijs die tot op vandaag jaarlijks wordt uitgereikt. Die prijs stelde hem in staat een studiestage in Rome te volgen.

Toch heeft Van Seumeren nooit de landelijke bekendheid gekregen zoals zijn docenten aan de academie. Dit komt niet door een gebrek aan talent en kunde, maar veel meer door het feit dat hij uitsluitend religieus werk heeft gemaakt. Dat heeft alles te maken met het gezin waarin hij opgroeide. Zijn vader was ondernemer en streng katholiek en in financieel opzicht zeer genereus voor de kerk en voor de Gerardus Majellakerk aan de Vleutenseweg in het bijzonder. Hij schonk de kerk onder andere het orgel.

Logischerwijs kreeg René van Seumeren via het bisdom en andere katholieke instanties talloze opdrachten die hij uitvoerde in zijn atelier in Maarssen. Hij kreeg zo veel werk aangeboden dat hij nauwelijks tijd vond om ‘vrij’ werk te maken. Helaas word je met religieus werk niet bekend bij het grote publiek. Dat is jammer want in technisch opzicht doet zijn werk niet onder voor dat van zijn vroegere docenten. Het beeld van Sint-Bartholomeus op de Smeebrug werd ook gemaakt door René van Seumeren. De kunstenaar overleed in 1989 in Toulouse in Frankrijk.

De piëta staat voor medelijden, het woord kan in het Nederlands worden vertaald als De moeder van Smarten. Het stelt Maria voor, de moeder van Jezus die het dode lichaam van haar zoon na de kruisafname op haar schoot heeft. Dezelfde schoot waaruit hij geboren werd. De voorstelling roept bij iedereen emotie op, een moeder met haar te jong gestorven zoon. Dat raakt en reikt natuurlijk verder dan alleen de moeder met kind, het raakt iedereen die liefheeft. Mensen gaan dood, dat weten we en helaas houdt liefde de dood niet tegen.

De meest beroemde piëta is het marmeren beeld dat Michelangelo in 1499 in opdracht maakte. Het meest opvallende aan Michelangelo’s creatie is, afgezien van de volmaaktheid, het jeugdige uiterlijk van Maria. Zij werd meestal afgebeeld als een oude vrouw, maar de kunstenaar vond dat zij door haar maagdelijkheid haar jeugdige verschijning moest behouden. Het is het enige beeld dat door de kunstenaar is gesigneerd. Na Michelangelo’s Pietà is de voorstelling door de eeuwen heen door talloze kunstenaars gemaakt, niet alleen in de beeldhouwkunst, maar ook in de schilderkunst.

De piëta van René van Seumeren, uit zandsteen gemaakt, is een mooi beeld en zeker de moeite waard om even bij stil te staan bij uw (volgende) bezoek aan deze lommerrijke begraafplaats.

Wordt vervolgd.

Meer informatie over Sint-Barbara? www.begraafplaats-stbarbara.nl.