Rondleiders van Gilde Utrecht vertellen over verborgen en onbekende plekken in de stad.

Het Domplein is een grote trekpleister voor het toerisme in Utrecht, direct gevolgd door de Pandhof of kloostertuin. Drommen toeristen bevolken het plein, beklimmen de toren en bewonderen de gotiek van de kerk en tuin. Weinigen verlaten de Pandhof door de achterpoort, en komen dan uit Achter de Dom, waar een verrassende stilte heerst. De plek biedt ook een prachtig uitzicht op het koor van de Dom, waarvoor de eerste steen gelegd werd in 1254.

Vorig jaar is daar het laatste deel van de bronzen lijn aangelegd, die samen met de lijn in de Servetstraat, Domstraat en het Domplein de volledige omtrek van het Romeinse Castellum aangeeft en de restanten van de muur die eronder ligt. In dit gedeelte wordt ook nog de oostelijke poort aangegeven. In het plaveisel is de grens van de immuniteit (afgesloten kerkelijke gebied) van de Domkerk en de Sint Salvatorkerk, die tot het einde van de 16e eeuw ook op het plein stond, duidelijk zichtbaar door de verschillende kleuren.

De geestelijken die in die kerken hun dagelijkse gebeden hielden woonden in huizen rond de kerken, de zogenaamde claustrale huizen. Eén van die middeleeuwse huizen is Achter de Dom 7. Het bestaat uit een zijvleugel en een woontoren uit de 15e eeuw. Het is duidelijk dat de bewoners geen armelui waren.

Academiegebouw

Het huis is gerestaureerd in de 19e eeuw en maakt thans deel uit van het Academiegebouw. In 1998 is het verbouwd voor de Faculty Club, een ontmoetingsruimte voor de medewerkers van de Universiteit en hun buitenlandse gasten. Tussen de uitgang van de Pandhof en de woontoren van de Faculty Club is nog de oostelijke wand van de voormalige Kapittelzaal uit de 15e eeuw te zien. Dit was de vergaderzaal van het Domkapittel, de geestelijken van de Domkerk.

De universiteit, in 1634 als Illustere School gesticht, ging de Kapittelzaal gebruiken als twee collegezalen door een scheidingswand in het midden aan te brengen. In de 17e en 18e eeuw stonden de collegezalen veelal leeg omdat de professoren thuis les gaven. Pas in 1824 werd de tussenmuur verwijderd en werd de zaal als Aula in gebruik genomen.

Niet zo’n opvallend huis is Achter de Dom 8. Een gedenksteen in de gevel vertelt ons dat hier Anna Maria van Schurman (1607-1678) heeft gewoond. Anna Maria stamt uit een van oorsprong Antwerpse familie. De vader is calvinist en moet vluchten voor het schrikbewind van Alva. Via Duitsland belanden ze in Utrecht. De familie was van adel en hoefde niet te werken voor geld. Anna Maria was een intelligent kind dat via huisonderwijs diverse talen, geschiedenis, aardrijkskunde, theologie en wiskunde leerde. Ook kon zij tekenen, boetseren en gedichten schrijven en kreeg les in graveren.

Vrouw en studie

In 1632 zocht ze contact met de Leidse hoogleraar en theoloog André Rivet over het vraagstuk vrouw en studie. Deze briefwisseling resulteerde in haar publicatie Desertatio (1641), waarin zij het recht van de christelijke vrouw op studie verdedigde. Voor Anna Maria gold dat wetenschap in dienst stond van de godgeleerdheid en de bijbel. Anna Maria sprak vele talen maar die werden gebruikt voor een beter begrip van de bijbel.

Zij mocht als eerste vrouwelijke student colleges bijwonen van professor Voetius, vanachter een gordijn in een speciale loge. Anna Maria Schurman bleef ongehuwd en sloot zich op latere leeftijd aan bij de sekte van Jean de Labadie (1610-1674) die zich na enige omzwervingen vestigde in Wiewerd. Daar overleed zij en werd er begraven.