Geheimen van de stad: De Martinuskerk en het ruiterstandbeeld | De Utrechtse Internet Courant Geheimen van de stad: De Martinuskerk en het ruiterstandbeeld | De Utrechtse Internet Courant

Geheimen van de stad: De Martinuskerk en het ruiterstandbeeld

Geheimen van de stad: De Martinuskerk en het ruiterstandbeeld
Foto: Robert Oosterbroek
Na het herstel van de kerkelijke hiërarchie in 1853 kwam het rooms-katholieke leven in Nederland en Utrecht tot bloei en werd het zichtbaar in het openbare leven. De oude schuilkerken werden vervangen door nieuwe kerken, meestal in neogotische stijl. In 1855 werd uit de ‘statie’ Achter Twijnstraat een nieuwe parochie gevormd, die Sint-Maarten werd genoemd.

Na het herstel van de kerkelijke hiërarchie in 1853 kwam het rooms-katholieke leven in Nederland en Utrecht tot bloei en werd het zichtbaar in het openbare leven. De oude schuilkerken werden vervangen door nieuwe kerken, meestal in neogotische stijl. In 1855 werd uit de ‘statie’ Achter Twijnstraat een nieuwe parochie gevormd, die Sint-Maarten werd genoemd.

Pas in 1901 was een nieuwe kerk gereed, ontworpen door Alfred Tepe, die ook architect van de Willibrorduskerk aan de Minrebroederstraat was. De Martinuskerk is vergeleken met de Willibrorduskerk een sobere kerk zonder toren. Daarvoor was geen geld in deze arme ‘klompenparochie’.

Op het voorplein, ooit bedoeld voor de toren, staat een ruiterstandbeeld van Martinus, de Latijnse naam voor Sint-Maarten. Op 14 mei 1940, de vijfde dag van de Duitse inval, bombardeerden de Duitsers Rotterdam om Nederland tot overgave te dwingen. De Duitsers dreigden ook Utrecht te bombarderen als de overgave niet kwam. De pastoor, J.G. van Schaik, en de parochianen van de Sint-Martinus vertrouwden de stad en met name Tolsteeg toe aan de bescherming van hun patroonheilige. Zij beloofden na de oorlog een standbeeld voor hem op te richten. De stad werd gespaard en de giften kwamen binnen.

Al in 1942 was er genoeg om een concreet plan te maken. De architect C.M. van Moorsel kreeg opdracht het monument te ontwerpen. Verder gebeurde er tijdens de oorlog niet veel. Wel werd een beeldhouwer aangewezen, Albert Termote, die reeds bezig was met het Willibrordmonument voor het Janskerkhof. Na de oorlog werd verder gewerkt, hoewel de kosten veel hoger bleken dan in 1942 geschat.

Afgebeeld als draak

Op 1 november 1948 was het beeld gereed, op 5 november werd het door de stad naar zijn plaats gebracht en op zondag 11 november – de feestdag voor Sint-Maarten – werden het beeld en de gedenkplaat in de muur van de pastorie onthuld, een jaar na de onthulling van het Willibrordbeeld op het Janskerkhof. Een bijzonderheid van dit beeld is dat hier Sint-Maarten is afgebeeld met een draak en niet zoals gebruikelijk met de bedelaar en de verdeelde mantel. Uit de toespraak die pastoor Van Schaik bij de onthulling hield, kan worden afgeleid dat de draak het nazisme, maar ook het communisme verbeeldt.

Al spoedig ontstond een discussie of het beeld niet beter op een meer prominente plaats in de stad kon worden geplaatst – het was immers een soort bevrijdingsmonument -, bijvoorbeeld bij de Tolsteegbrug of in het Moreelsepark. Deze strijd werd pas in 1989 beslist: het beeld bleef waar het was.

Ondertussen was de kerk in 1972 gesloten voor de eredienst. Het aantal kerkgangers was te ver gedaald. In Utrecht zijn tussen 1970 en 2000 meer dan tien kerken, katholieke en protestantse, na sluiting gesloopt, maar de Martinus overleeft de sluiting. In 1977 koopt de architect Dolf de Maar de kerk. Hij verhuurt hem tijdelijk aan de theatergroep Dogtroep en aan Kees van Kooten en Wim de Bie. De laatsten maken er de ‘Sint Jodocuskerk van Juinen’ van voor een serie zeer succesvolle tv-programma’s. Daar was niet iedereen blij mee: oud-parochianen protesteerden tegen de godslasterlijke taal van ‘burgemeester’ Van der Vaart (Bie) en ‘wethouder’ Hekking (Koot). In 1987 werd de kerk verbouwd, er kwamen 36 appartementen in de kerk.

Door: Gilde Utrecht

geen Reacties

Reageren

Er zijn nog geen reacties geplaatst.

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).