Wie vanaf de Mariaplaats de Mariastraat inloopt, ontwaart links café-restaurant Uitspanning Boslust. Let op: ernaast staat het hek van de ‘Wijde Poort’ wijdopen.

Uitspanning Boslust. Een wonderlijke naam voor het café, want zoals er vroeger bij café-restaurant Zeezicht aan de Nobelstraat geen golfje of korrel zand te bekennen was, is er bij Boslust geen boom, blad of struik te ontdekken. Wél komt er vlak naast Boslust als een groene golf een Blauwe Regen over een hek zetten. Dat hek verleent toegang tot een groezelig straatje met de welluidende naam ‘Wijde Poort’. Het hek staat meestal open. Rechtuit loop je al gauw tegen de achterkant van de Boterhal aan met ingang aan de Mariaplaats.

De Mariaplaats was lange tijd een van de belangrijkste marktpleinen van Utrecht. Zo konden de Utrechters er in de negentiende eeuw terecht voor groente, zuivel, kippen en konijnen. Voor de verkoop van boter, kaas en eieren werd in 1864 vanuit hygiënische overwegingen door de gemeente speciaal een overdekte hal gebouwd. In 1926 werd deze hal verbouwd tot handelsbeurs en kreeg het de nu nog bestaande voorgevel in de Amsterdamse Schoolstijl. De hal is nu nog in gebruik als Bison Bowling.

Iets verder terug in de Wijde Poort, vlak achter Boslust, ligt nog een steegje. Dit voert naar de achteruitgang van de voormalige claustrale huizen van de immuniteit van Sint-Marie. Op de Mariaplaats bevond zich namelijk de Mariakerk, waartoe kanunniken behoorden. Een kanunnik is een soort monnik, die wel gelofte van kuisheid en gehoorzaamheid heeft afgelegd, maar niet die van armoede. Uiteraard waren het dan ook de rijkeren, die in weelderige huizen in de immuniteit woonden. Deze immuniteit strekte zich uit van de Catharijnesingel langs de Walsteeg, Springweg, Mariastraat tot Achter Clarenburg en werd omsloten door een metershoge muur met een gracht. Binnen deze immuniteit waren de rechtsregels van het kapittel van kracht en gold het gezag van de stad niet of in beperkte mate.

Conservatorium

In het centrum van dit gebied stond de Mariakerk, met daaromheen negentien van deze claustrale huizen. De Mariakerk werd, op het koor na, begin negentiende eeuw op last van Koning Lodewijk Napoleon (‘de broer van’) afgebroken. Het koor bezat namelijk een prachtige akoestiek en groeide uit tot een conservatorium, waar later het Gebouw van Kunsten en Wetenschappen uit voortkwam.

De claustrale huizen verdwenen in de loop van de tijd, op nummer XV na. Dit was een groot huis met zijaanbouw met aan de kant van de Mariaplaats een grote tuin en poort.

Het huis verloor zijn functie door de Reformatie (1580) en werd rond 1700 in drie delen opgedeeld. Zoals eerder vermeld, kwam er de Boterhal (nu Bison Bowling) en op de plek van het zijhuis verrees Stairway en de pandjes Mariastraat 13-15 – in november 1993 werden die huisjes gerestaureerd en samengevoegd tot één woning.

De toegang wordt met hek aan de Wijde Poort afgesloten, maar nu wonen restaurateur van middeleeuwse schilderijen Edwin van den Brink en zijn gezin er – ondanks de reuring van de Utrechtse binnenstad die zo dichtbij is – in landelijke rust.

gildeutrecht.nl