Geheimen van de stad: Schandaal te Paushuize | De Utrechtse Internet Courant Geheimen van de stad: Schandaal te Paushuize | De Utrechtse Internet Courant

Geheimen van de stad: Schandaal te Paushuize

Geheimen van de stad: Schandaal te Paushuize
Foto Robert-Jan Oosterbroek
Rondleiders van Gilde Utrecht vertellen over verborgen en onbekende plekken in de stad. De enige Nederlandse paus had het huis op de hoek van Pausdam en de Kromme Nieuwegracht laten bouwen. Zelf heeft hij er nooit gewoond, maar later wel onder andere het echtpaar d’Ablaing, dat binnen én buiten de familie de nodige drama en opschudding veroorzaakte.

Rondleiders van Gilde Utrecht vertellen over verborgen en onbekende plekken in de stad. De enige Nederlandse paus had het huis op de hoek van Pausdam en de Kromme Nieuwegracht laten bouwen. Zelf heeft hij er nooit gewoond, maar later wel onder andere het echtpaar d’Ablaing, dat binnen én buiten de familie de nodige drama en opschudding veroorzaakte.

Paushuize, op de hoek van Pausdam en de Kromme Nieuwegracht, heeft vele eigenaren gekend. De in Utrecht als zoon van een timmerman geboren Adriaan Floriszoon Boeyens liet het huis in 1517 bouwen. Hij was van plan er te gaan wonen maar daar is het nooit van gekomen. In 1522 werd hij tot Paus gekozen en in 1523 stierf hij, na ongeveer zeshonderd dagen in functie te zijn geweest – hij was de enige Nederlander die ooit tot paus is verkozen. Vandaar de latere naam: ‘Paushuize’.

Eén van de vele eigenaren na de dood van de Nederlandse paus, was Jonkheer Daniël d’Ablaing, maarschalk van het Oversticht, een hoog rechtsambt. Hij kocht het huis in 1612 en ging er met zijn vrouw wonen. Het kinderloze echtpaar nam twee nichtjes van de gestorven broer van mevrouw in huis, de freules Oriana en Margaretha van Liesvelt.

In 1623 werd het oudste nichtje Oriana beschuldigd van zedeloos gedrag en gevangengezet terwijl ze hoogzwanger was. Zij beviel in de gevangenis van een zoon en na haar vrijlating vertrok zij naar het buitenland. De geruchten over het jongste nichtje, Margaretha, veroorzaakten de nodige echtelijke ruzies, die resulteerden in een eis tot echtscheiding van mevrouw d’Ablaing. Zij liet beslag leggen op Paushuize en eiste gevangenneming van Margaretha. Die werd beschuldigd van overspel en bloedschande en werd tot een bekentenis gedwongen op de pijnbank. Toen kwamen alle details aan het licht. De heer d’Ablaing bleek al jarenlang een incestueuze verhouding te hebben met de nichtjes en daar waren verschillende kinderen uit geboren. Ondanks de getuigenissen van meerdere personen werd de zaak geschikt. Mevrouw d’Ablaing trok haar eis tot echtscheiding in en Margaretha werd uit de gevangenis ontslagen.

Verbannen

Jonkheer d’Ablaing liet vele verbouwingen uitvoeren aan Paushuize. In 1633 kwam de zuidvleugel aan de Kromme Nieuwegracht tot stand en liet hij de brug en de gotische poort bouwen die toegang geven tot de binnenplaats. Aan de achterkant van deze poort werd een stenen reliëf aangebracht, dat wellicht refereert aan de tot twee keer toe voorkomen veroordeling. Het stelt een Romeinse soldaat voor die op het punt staat een steen te werpen, met daaronder de spreuk: ’Non omne quod minatur ferit’ (niet alles wat dreigt treft).

Tien jaar later, na de dood van zijn vrouw, nam d’Ablaing vijf jonge mensen in huis, van wie algemeen werd aangenomen dat zij de kinderen waren van de freules Van Liesvelt, hoewel ze De Moravaille heetten. De oudste De Moravaille wilde trouwen met een officier, die voor dat huwelijke een bruidsschat verwachtte. D’Ablaing weigerde echter en dat was het domste wat hij kon doen, want nu werd de zaak door de officier aan de rechter voorgelegd. Alle oude schandalen kwamen weer boven en nu was de steen wel raak! D’Ablaing werd levenslang uit het Sticht verbannen en moest vluchten naar Amsterdam. Paushuize werd in 1644 verkocht aan Jacob van Asch van Wijck.

Bron: Paleizen in Utrecht: Paushuize door Fred Gaasbeek.
Historische reeks, 1986. Uitgeverij Matrijs.

geen Reacties

Reageren

Er zijn nog geen reacties geplaatst.

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).