De tentoonstelling De getekende stad is nog een week te zien in Het Utrechts Archief. DUIC bespreekt een aantal werken uit de expositie. Deze week, in de laatste aflevering, brouwerij De Boog in 1897.

Anthony Grolman maakte deze aquarel van brouwerij De Boog op de Utrechtse Oudegracht aan het eind van de 19e eeuw. Opvallend aan het beeld van de panden ter hoogte van de Lange Rozendaal (Zeven Steegjes) is niet dat er sindsdien zoveel veranderd is, maar juist hoe herkenbaar de plek nog is. Zelfs het brouwhuis aan de werf achter de Vollersbrug is hier nog steeds te vinden. In de tijd van Grolman waren er op de klokgevels van de panden kruisbogen te zien, een verwijzing naar het gilde van de boogschutters, lange tijd een goede klant van de brouwerij.

Volksdrank
Het brouwen van bier was eeuwenlang de belangrijkste industrie in Utrecht. Tot in de 18e eeuw, toen thee en koffie het bier verdrongen als volksdrank, was bier met een laag alcoholpercentage dé dorstlesser voor jong en oud. Het bier van De Boog, Utrechtse grootse brouwerij, werd geroemd om de kwaliteit van het water en de ingrediënten die werden gebuikt. Willem de Kock (1682-1761), die zich opwerkte van knecht tot eigenaar, zorgde voor een bloeiperiode van de brouwerij. Hij kocht grote stukken grond rondom het bedrijf, dat hierdoor helemaal tot aan de stadswal doorliep. Bij zijn dood liet De Kock zijn bezittingen na aan de rooms-katholieke Armenkamer, die later de Zeven Steegjes in de tuin van De Boog liet bouwen voor arme katholieke gezinnen.

Grolman
Anthony Grolman wordt gezien als een van de grootse Utrechtse kunstenaars van de laatste eeuwen. Hij was schilder, etser, tekenaar en hoflithograaf van prins Hendrik. Zijn werken zijn onder meer te vinden in de collecties van het Rijksmuseum, het Centraal Museum en Het Utrechts Archief. Op het moment dat Grolman de tekening van De Boog maakte, waren er in de kunst grote veranderingen gaande: nieuwe stromingen als het impressionisme waren ontstaan en het modernisme stond voor de deur.

Bij welke kunstrichting horen de werken van Grolman eigenlijk? Volgens kunsthistoricus Jeroen Kapelle van het Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis (RKD), zijn de werken van Grolman juist niet in een van deze stromingen te plaatsen: “Dat was zijn ambitie ook niet. Hij wilde niet het moment van de dag weergeven, zoals zijn collega’s van de Haagse School, of het ruwe stadsleven met zijn armoede, decadentie en vooruitgang, zoals de schilders van Tachtig. Grolman documenteerde vooral het stadsbeeld in precieze tekeningen en aquarellen. Elk detail moest duidelijk te zien zijn, want vaak stonden de panden op de nominatie om gesloopt te worden.”

Dit gold ook voor De Boog. Door toegenomen concurrentie en een gebrek aan investeringen sloot de brouwerij voorgoed de deuren in 1897, het jaar waarin Grolman de tekening maakte. In tegenstelling tot veel andere panden, hebben deze gebouwen de 20e eeuw wel overleefd en vinden we ze nog steeds terug in het straatbeeld.

De tekening van de Boog van Anthony Grolman is nog t/m zondag 14 mei te zien in de tentoonstelling De getekende stad. Ook het archief van brouwerij De Boog is te vinden in de collectie van Het Utrechts Archief.

DUIC bedankt de medewerkers van Het Utrechts Archief voor alle informatie bij het maken van de artikelen in deze serie.