De getekende stad: Fruithal en Korenbeurs, 1918 | De Utrechtse Internet Courant De getekende stad: Fruithal en Korenbeurs, 1918 | De Utrechtse Internet Courant

De getekende stad: Fruithal en Korenbeurs, 1918

De getekende stad: Fruithal en Korenbeurs, 1918
De Rijnkade met Korenbeurs en Fruithal, 1918. Beeld: Het Utrechts Archief
Op zondag 6 november wordt de tentoonstelling De getekende stad geopend en het gelijknamige boek gepresenteerd in Het Utrechts Archief. In de tentoonstelling zie je werken van ruim 90 tekenaars uit de 20e eeuw, elke twee maanden komen er nieuwe wijken aan bod. Op DUIC belichten we er de komende weken een aantal van. Deze week: tekening van de Fruithal en Korenbeurs die in 1918 op de plek van het huidige TivoliVredenburg stonden.

Op zondag 6 november wordt de tentoonstelling De getekende stad geopend en het gelijknamige boek gepresenteerd in Het Utrechts Archief. In de tentoonstelling zie je werken van ruim 90 tekenaars uit de 20e eeuw, elke twee maanden komen er nieuwe wijken aan bod. Op DUIC belichten we er de komende weken een aantal van. Deze week: tekening van de Fruithal en Korenbeurs die in 1918 op de plek van het huidige TivoliVredenburg stonden.

Onze voorstelling van Utrecht in de eerste helft van de 20e eeuw wordt vaak bepaald door zwart-wit foto’s die we kennen uit die tijd. Tekeningen uit deze periode geven een heel ander beeld: de kleding van de Utrechters, de auto’s en de gebouwen zijn vaak verrassend veelkleurig. De plekken zijn soms nog goed te herkennen, maar vaak ook ingrijpend veranderd. Een goed voorbeeld hiervan is te zien op deze tekening van Arend van de Pol (1886-1956) uit 1918. Van de Pol was tekenaar en fotograaf en maakte een grote hoeveelheid stadsgezichten, waarvan Het Utrechts Archief er honderden bewaart. Hij maakte het werk rond 1918 met pen en waterverf.

Overdekte markthallen

Te zien zijn de Fruithal en de Korenbeurs van architect F.J. Nieuwenhuis, die in 1894 werden gebouwd. Deze overdekte markthallen werden gebruikt voor de handel in producten als graan, groenten en fruit. De plek voor de gebouwen kwam vrij nadat de resten van kasteel Vredenburg, die eeuwenlang op deze plek hadden gestaan, waren gesloopt en de kade van de Willemsbrug tot de Catharijnebrug was verlengd. De rijk gedecoreerde markthallen waren onderling verbonden door een monumentaal hek. Op het plein tussen de gebouwen vonden allerlei activiteiten plaats, zoals kermissen met wilde dieren en een van de eerste filmvoorstellingen. Naast de gebouwen zien we op de tekening spelende kinderen, een man met een handkar. De details zijn goed te zien op de website van het archief.

Sloop en nieuwbouw

De Fruithal, links op de tekening, werd in 1919 afgebroken om plaats te maken voor het eerste vaste jaarbeursgebouw op het Vredenburg. De Korenbeurs volgde in 1928 toen het tweede jaarbeursgebouw verrees. In de jaren ’70 werd de stadsbuitengracht op deze plek gedempt, verhuisde de Jaarbeurs en werd muziekcentrum Vredenburg hier gebouwd. Inmiddels is het water terug én zijn ook de trappen die we op de voorgrond van de tekening zien hersteld.

De tentoonstelling De getekende stad opent op zondag 6 november om 14.00 uur, met tekeningen van het noorden en oosten van Utrecht: Meer informatie is te lezen op de website van Het Utrechts Archief.

Archiefbeeld van het terras bij TivoliVredenburg. Foto: DUIC
Archiefbeeld van het terras bij TivoliVredenburg. Foto: DUIC

7 Reacties

Reageren
  1. Kees N

    Er zal vast een dringende reden zijn geweest ze af te breken, maar wat zien die gebouwen er prachtig uit! Ik zou er zo omheen willen wandelen en ze van binnen willen bekijken.

  2. Teunis

    Die Fruithal heeft er dus ook maar 25 jaar gestaan, kun je nagaan in wat voor tempo deze plek de afgelopen anderhalve eeuw veranderd is.

    Ik ben blij dat de trappen terug zijn en vind het muziekpaleis in elk geval mooier dan het jaarbeursgebouw.

  3. BdV

    Dhr. Nieuwenhuis had inderdaad iets fraais ontworpen. Misschien te laat om te klagen, maar beste gemeenteraad, kon u nu echt niets beters bedenken dan het na 25 jaar maar weer af te breken?

  4. Frank

    Zie hier de reden waarom Parijs een van de mooiste steden is gebleven. Dit soort bouwwerken zijn niet gesloopt door vierkante blokken met ronde gaten erin zonder enige romantiek en flair.

  5. R

    Zijn hier de tekeningen nog van bewaard? Ik zou het supertof vinden om een boek te hebben met bouwtekeningen en foto’s van bijzondere (verdwenen) Utrechtse gebouwen. En als ik stinkend rijk was, liet ik enkele ook herbouwen, zoals pand de Utrecht; helaas ben ik dat alleen niet (maar dromen mag).

  6. Uitgeverij Matrijs

    Bij het openen van de tentoonstelling is ook het gelijknamige boek De getekende stad. Utrecht in tekeningen 1900-2000 gepresenteerd. Zie hier: https://secure.matrijs.com/De-getekende-stad.-Utrecht-in-tekeningen-1900-2000.html

  7. cico

    Een kritische noot: die tekeningen geven wel een romantisch beeld. Fotomateriaal zou waarschijnlijk veel realistischer zijn.

    Nu staan er frissen boompjes voor (stonden die er echt?), het is mooi weer, nergens ligt er vuil en het is lekker rustig. Je zou er zo lekker een tukje kunnen doen op de trap.
    Maar je een beetje nagaat hoeveel bende en drukte een zaterdagmarkt al geeft, dan gaat deze tekening helemaal nergens over. Deze markt stond er permanent, dus er was een constante aan- en afvoer van goederen op het water en door de straten. Er was een chaotische drukte van kopers en verkopers, dieren op straat, paardenvijgen en straatvuil. Het was niet voor niets dat de Jaarbeurs buiten de stad werd geplaatst, het was onhygiënisch en bracht teveel verkeersdrukte. Tot slot: de 19e-eeuw was ook eens armoeiig voor de meesten, een enkeling was rijk. Sociale voorzieningen waren er nog weinig, dus je had nog veel mensen in lompen met ingevallen koppen. Die zijn natuurlijk niet ingetekend.
    Dit is een hele belangrijke reden waarom er veel 19e-eeuwse architectuur is gesloopt. Het was architectuur uit een ander tijdperk, van de gaslamp en paardenkar. De 20e eeuw was totaal anders, met fietsen, auto’s en meer welvaart en sociale voorzieningen (woningwet bijvoorbeeld).

    Vincent van Gogh liep er ook niet bij met miljoenen stippen op zijn kop, dus neem deze tekening ook niet letterlijk.

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).