Bij de Croeselaan wordt een nieuwe wijk gebouwd: het Beurskwartier. De komende jaren moeten daar enige duizenden woningen gebouwd worden. Bij de voorbereidingen van de bouw zijn er resten gevonden van het gehucht Lubbenes. Ondanks een verleden als één van de oudste gedeeltes van Utrecht is Lubbenes verdwenen en vergeten.

Het voormalige Lubbenes ligt bij de Croeselaan achter Wonderwoods. Het is nu een lege vlakte waar in afwachting van bebouwing een parkje wordt gemaakt. Oudere Utrechters kennen het gebied als het voormalige Veemarktterrein. Vanaf de 13^e tot aan de 17^e eeuw lag hier een gehucht of klein dorpje.

Het Lijnpad

Op het eerste gezicht is de plek van Lubbenes opmerkelijk want het ligt op een behoorlijke afstand van het Utrecht binnen de singels. Maar in de 13^e eeuw is het landschap anders ingericht. Ter westen van de huidige Catharijnesingel, ongeveer waar nu de Croeselaan loopt, lag toen een arm van de Rijn. Deze rivierarm noemen we de Lijnpadrijn. De Lijnpadrijn begon bij Tolsteeg om bij het Jaarbeursplein in de Oude Rijn uit te komen. Langs het water liep een weg, wellicht een jaagpad. In 1239 wordt de weg het eerst genoemd als ‘Linpaet’. In de 14^e is de rivierarm verzand en bleef alleen het Lijnpad over.

Het Lijnpad was de kortste weg voor iemand die vanuit het westen naar het zuiden reisde en die niet naar Utrecht hoefde. Voor wie wel naar Utrecht of richting Amsterdam wilde was er een zijweg met de naam Geltebiligesteeg. Deze weg kwam uit bij de Catharijnepoort. Op die splitsing lag Lubbenes.

‘In ‘t Haentgen op Lubbenes’

In 1396 wordt het gehucht voor het eerst genoemd. Vreric van der Woerte is de eerste bekende eigenaar van Lubbenes. Zijn naam wordt in 1408 al in stukken genoemd. Lubbenes blijft door de tijd bewoond. In 1650 wordt de herberg “in ‘t Haentgen op Lubbenes” vermeld. Het is een uitspanning met een “buegelbaen”. De waard brouwt zijn eigen bier. Blijkbaar is Lubbenes op dat moment een aantrekkelijke locatie om te bezoeken. Naast de herberg zijn er enige boerderijen en wordt er baksteen geproduceerd.

Vanaf de 13e eeuw wordt rond Lubbenes klei afgegraven om er baksteen van te bakken. Het terrein wordt verkaveld en er ontstaan zogenaamde kleigroeves. De afgegraven klei wordt over vletsloten (ondiepe sloten) naar de steenovens gebracht. De gebakken stenen worden over de singel en grachten naar de klanten gebracht. De regel is dat de afgegraven grond geëffend en meteen ingezaaid wordt. Dan is het weer voor agrarisch gebruik beschikbaar. Het bakken van klei gaat door tot het einde van de 19e eeuw.

De in het jaar 1664 aangelegde Leidse Rijn en het naastgelegen jaagpad zorgen voor de kortste verbinding vanuit het westen met de Catharijnepoort. Het vervangt de route via de Geltebelingesteeg en het Lijnpad. Lubbenes ligt niet meer op een doorgaande route en verliest zijn aantrekkingskracht.

Tekst loopt door onder afbeelding

Bezet door de Fransen

In het ‘rampjaar’ 1672 wordt de stad Utrecht bezet door de Fransen. Op een bevolking van ruim 30.000 mensen wordt een leger van maar liefst 8.000 man ingekwartierd. De Franse ruiterij vestigt zich in het gehucht Lubbenes. De Fransen laten na hun vertrek in 1673 een kaalgeslagen en verwoest Catharijne achter. Van Lubbenes is weinig meer over.

Het stadsbestuur verbiedt de herbouw van gebouwen buiten de singels. Buiten de singels mogen geen mensen meer wonen en mag op straffe van hoge boetes niet gehandeld worden. In die tijd was de vermogende Jan Claesz. van Beuningen (ca. 1632-1703) de eigenaar van Lubbenes en van de steenfabriek Ruimzicht. Ondanks het verbod lukt het hem in 1700 om de hofstede te herbouwen, de hofstede: “van ouds genoemd Lubbenes”. De naam Lubbenes heeft vanaf dat moment alleen betrekking op een hofstede en niet meer op het gehucht.

Tekst loopt door onder afbeelding

Alleen de hofstede blijft bestaan: “buyten de Catharijne Poort aan de derde Nieuwe Vaart de hofstede genoemd Lubbenes”. Later ontstaat er nieuwe bebouwing, met de tot verwarring leidende naam Lummenes. Beide hofstedes worden rond het jaar 1925 afgebroken vanwege de bouw van de veemarkt. Het voormalige landbouwgebied wordt een industriegebied.

Tot het jaar 1939 wordt het Veemarktplein naar Lubbenes vernoemd. Daarna wijst niets meer naar het oude gehucht Lubbenes. Vervolgens neemt de Jaarbeurs het gebied in gebruik. In het kader van CU2030 neemt de gemeente Utrecht het terrein over om er een nieuwe wijk te ontwikkelen. Helaas zonder verwijzing naar de historie van Lubbenes wordt het het Beurskwartier genoemd.

De herkomst van de naam Lubbenes is niet met zekerheid te verklaren. “Nes” betekent neus of punt. Het woord wordt vaak gebruikt bij scherpe bochten in een rivier. Het woorddeel “Lubbe” is afgeleid van “Leuve”, dat geneeskrachtig-, giftig- of toverkruid betekent. Een verwijzing naar een persoon met de naam Lubbe of Lubbert is ook mogelijk, maar hier zijn geen aanwijzingen voor.