Hoe komt dit huis in Utrecht aan het nummer 113 B BIS A? | De Utrechtse Internet Courant Hoe komt dit huis in Utrecht aan het nummer 113 B BIS A? | De Utrechtse Internet Courant

Hoe komt dit huis in Utrecht aan het nummer 113 B BIS A?

Hoe komt dit huis in Utrecht aan het nummer 113 B BIS A?
Rondleiders van Gilde Utrecht vertellen over verborgen en onbekende plekken in de stad.

Rondleiders van Gilde Utrecht vertellen over verborgen en onbekende plekken in de stad.

Tenminste één woning in Utrecht heeft het huisnummer 113 B BIS A. Het is te vinden in de wijk Buiten Wittevrouwen. De bewoners zijn vast gewend aan hun nummer, en de postbezorger kan de brievenbus waarschijnlijk ook wel vinden. Maar hoe komt men aan zo’n merkwaardig huisnummer?

De Utrechtse huisnummering begint in 1795. Toen de Fransen hier kwamen hadden ze behoefte aan een registratie van alle huizen, zowel de beneden- als de bovenwoningen. Zo kon het logeren van soldaten bij burgers overzichtelijk geregeld worden en kon iemand die een overtreding had begaan gemakkelijk worden opgespoord.

De oude wijknamen, zoals Zwarte Knechten en Bloedkuil, waren voor de Fransen niet uit te spreken, en daarom verving men die door letters. Ook die zijn inmiddels verdwenen, behalve dan de naam Wijk C (vroeger Handvoetboog) die nog steeds gebruikt wordt. Per wijk werd nu een doorlopende huisnummering ingevoerd: straat in, straat uit, aanvankelijk met krijt en later met rode of witte verf. Waarschijnlijk kregen de bovenwoningen toen al de aanduiding ‘bis’ – dat wil zeggen ‘nog eens’. Dat was voor de Fransen een bekend woord.

Huisnummers

In de loop van de negentiende eeuw ontstonden er problemen met de nummering, in het bijzonder toen postbezorger een beroep werd. Een voorstel in de gemeenteraad om een nummering per straat in te voeren werd in 1859 nog verworpen. Pas in 1891 werd de straatgewijze huisnummering ingevoerd, en wel zodanig dat in elke straat links de even en rechts de oneven nummers werden aangebracht. Het beginpunt van de straat moest zo dicht mogelijk bij de Stadhuisbrug liggen.

De bovenhuizen, meestal met een eigen voordeur, bleven de aanduiding bis houden. Er werden ‘vernummeringslijsten’ opgesteld waarop het oude en het nieuwe nummer naast elkaar stonden, handig voor onder andere volkstelling en belasting. Op regels zijn uitzonderingen: zo kregen ‘straten’ met maar één zijde (pleinen, kades) een doorlopende nummering 1 – 2 – 3 enz.

De Oudegracht had tot 1917 twee nummeringen, een vanaf de Stadhuisbrug richting Weerdsluis en de andere richting Tolsteeg. Dat was toch wel heel onduidelijk, nu is er één nummering van Weerdsluis tot Tolsteeg.

Tweede verdieping

Ook huisnummers met A, B, etc. bestonden al in de negentiende eeuw. Het gaat dan altijd om afzonderlijke, vaak nieuwe, panden waarbij het volgende huisnummer al ‘bezet’ was. In een straat kun je bijvoorbeeld tegenkomen 7 – 7 BIS – 7A – 7A BIS, waarbij er twee panden (7 en 7A) zijn die beide een bovenwoning hebben. De gelukkige eigenaar van de woning in de titel van dit artikel, woont in het tweede huis na nr. 113 (113 B), en dan niet op de eerste verdieping (dat is 113 B BIS) maar op de tweede: 113 B BIS A.

Op het punt van de huisnummering is Utrecht overigens uniek in ons land. Er zijn wel andere steden met een vergelijkbaar systeem zoals Haarlem en Maassluis waar met kleuren werd gewerkt voor de bovenwoning (8 – 8 ROOD; 17 – 17 ZWART). In onze nieuwe wijken, zoals Overvecht, Kanaleneiland en Voordorp bestaat de bis-nummering niet. Deze nummers worden niet meer uitgegeven.

Wanneer extra huisnummers nodig zijn, bijvoorbeeld bij appartementsgebouwen, gebruikt men volgletters (A, B, C …), soms zelfs dubbele (AA, AB, AC …). En hier en daar, onder andere bij huizen van de Stichting Studenten Huisvesting, ziet men nummering per verdieping in één huis (01, 11, 12, 21 enz.). Wie oog heeft voor detail en systeem kan zelfs van huisnummers genieten.

Bronnen: Oud Utrecht 1993; Stadsblad 2017. Meer weten over Utrecht? Boek dan een rondleiding op gildeutrecht.nl

7 Reacties

Reageren
  1. Hetty

    Waarom niet weer de naam Handvoetboog invoeren in plaats van de naam Wijk C. Het is historisch gezien correcter ( want oorspronkelijker), klinkt mooier, en bovendien is de Gemeente Utrecht toch al bezig, overal niet-historische namen voor wijken in te voeren, waarschijnlijk, omdat het aantrekkelijker klinkt. Zo is er het Universiteitskwartier voor het buurtje rondom Voorstraat en Breedstraat, Museumkwartier voor de Lange Nieuwstraat en omgeving. En Utrecht Science Park voor de Uithof. Verandering van Wijk C in Handvoetboog lijkt me daarom het overwegen waard.

  2. Thijs

    Niet direct een reactie op dit artikel maar ik verwonder mij er over waarom bijvoorbeeld begraafplaats Kovelwade geen huisnummer heeft. Conform website van gemeente Utrecht, Koningsweg, naast huisnummer 47 (achter Intratuin). Misschien een suggestie voor een volgend artikel.

  3. erwin

    @Hetty: wees blij dat de naam wijk C behouden is gebleven. Voordat de wijk Handvoetboog werd genoemd zal die nog een andere naam gehad hebben – waar houdt het op met historische correctheid…?

  4. Rob H.

    Ja! Laten we dan Utrecht omdopen tot Trajectum!

  5. Henk

    Tenminste één woning in Utrecht heeft het huisnummer 113 B BIS A. Het is te vinden in de wijk Buiten Wittevrouwen…..in de …..straat.

  6. Pascal

    Beste Thijs,

    Begraafplaats Kovelswade heeft het adres Koningsweg 45-1 (recent toegekend).

  7. Ralf

    Ik moet zeggen dat het eigenlijk best wel onhandig is hoe vaak de postbode dit fout doet en bij de buren post bezorgt. Daarnaast zijn er verschillende instanties die deze nummers niet in hun systeem kunnen zetten (Zoals bijvoorbeeld NS).
    Wonend op 113 b bis kan ik mijn post vaak bij de buren halen

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).