Begraafplaats Sint Barbara, aangelegd in 1875, is de laatste rustplaats van veel Utrechters, bekende en minder bekende. Kunsthandelaar Marcel Gieling komt graag in deze oase van rust met haar de enorme verscheidenheid aan graven die, verspreid over ruim een eeuw, een tijdsbeeld laten zien. Gieling neemt ons mee naar deze bijzondere plek vlakbij het Wilhelminapark en ontrafelt haar geheimen. Dit beeld vormt naast de sculpturen die ik in voorgaande columns heb beschreven een uitzondering.

Niet alleen zijn die beelden allen figuratief of hebben in ieder geval figuratieve elementen, ze zijn ook door Nederlandse kunstenaars vervaardigd! Dit beeld is volledig abstract en door een Oostenrijkse kunstenaar gemaakt. Kunst laat zich, zo blijkt, niet tegenhouden door landsgrenzen. Het beeld hier op de foto, gehakt uit hardsteen is circa 45 cm hoog, het dateert uit de jaren zeventig of tachtig van de vorige eeuw, het is gemaakt door de Oostenrijkse beeldhouwer Hein Mader (1925 – 2011) die zich via vele omzwervingen in 1960 in Nederland vestigde.

Hij was enige tijd docent aan de Rijksakademie voor Beeldende Kunsten in Amsterdam, later vestigde hij zich in Mantgum, een klein plaatsje in Friesland. Hein Mader maakte tijdens zijn leven meer dan driehonderd beelden, klein en groot en van diverse materialen, hout, steen, brons en ijzer. Alle beelden kenden een cohesie, namelijk de zon, de wind en balans. Dit wetende is dit abstracte, bijna ovale sculptuur makkelijker te begrijpen. Als ik mijn fantasie loslaat voel ik een turbulente wind, was het leven van de overledene misschien ook turbulent? Het is zeer wel mogelijk dat u andere emoties ervaart, maar misschien is dit wel mooiste wat abstracte kunst brengt. Het roept vragen op maar dwingt niets af.

Dit abstracte beeldje is niet gemaakt als grafmonumentje, het is door de nabestaanden geplaatst omdat, zo vinden zij, het beeld rust en vrede en een zekere balans uitstraalt. Het betreft hier een vorm van abstract expressionisme dat wordt gekarakteriseerd door een willekeurige vorm en is een uitdrukking van de gevoelens van de kunstenaar.

Abstracte schilder- en beeldhouwkunst is ontstaan in het begin van de twintigste eeuw. De Franse schilder Paul Cézanne heeft aan de wieg gestaan van de Europese abstracte schilderkunst, in de beeldhouwkunst was het de Roemeen Brancusi die in 1908 opzien baarde met De Kus, een marmerplastiek die hij tot de meest eenvoudige vorm deformeerde. Al snel volgden andere kunstenaars die deze stroming volgden, onder wie ook Piet Mondriaan. Ook nu nog, ruim honderd jaar later, vindt de abstracte kunst navolging bij hedendaagse kunstenaars.