In Utrecht staan meer dan 400 kunstwerken in de openbare ruimte: op pleinen, in parken of straten. In deze serie vragen we de maker naar het verhaal achter het kunstwerk. Dit keer gaan we langs op begraafplaats Daelwijck in Overvecht bij het kunstwerk ‘Aan mijn liefste’ van Ingeborg Meulendijks.

De Utrechtse begraafplaatsen zoeken al langer naar nieuwe manieren om mensen, bij verlies van een dierbare, een plek te bieden. De traditionele manier van rouwen verandert namelijk door ontkerkelijking en de komst van andere culturen. Op begraafplaats Daelwijck werd een ontwerpwedstrijd georganiseerd waar Ingeborg Meulendijks aan meedeed. Haar ontwerp ‘Aan mijn liefste’ werd uitverkozen en is sinds juli 2017 te bezoeken. Het kleine paviljoen rondom een boom is een plek van bezinning en rust.

Er zijn drie nissen met een tafel en stoel aan de buitenkant van het paviljoen te vinden. Hier kunnen bezoekers een brief schrijven aan een overledene en de brief vervolgens in de nis stoppen. Het papier verdwijnt in de muur en blijft daar. Binnenin het bouwwerk zijn naamplaatjes te vinden van overledenen waarvan het graf is opgeheven en een aantal meter verderop zijn twee picknickbanken te vinden.

Hoe is het kunstwerk ontstaan?
“Het idee komt voort uit een ideaal. Ik zou graag willen dat iedereen zich veilig en beschermd voelt en zich durft open te stellen voor anderen. Ook voor rouw of het gemis van een overledene wilde ik graag een plek creëren waar iedereen terecht zou kunnen. In de huidige tijd heb je te maken met veel verschillende culturen en religies met allemaal eigen rituelen: een eigen taal om rouw vorm te geven. Mijn uitdaging was om iets te maken met een universele symboliek. Door vele reizen die ik heb gemaakt ben ik opnieuw gaan nadenken over religie en rouw. In essentie komt die symboliek vaak op hetzelfde neer en op het gebied van rouw is dat vaak een cirkelvorm en een boom. Dat heb ik terug laten komen in mijn ontwerp.”

Hoe is het gemaakt?
“Door heel veel samen te werken. Zo is het een intensief project geweest met bijvoorbeeld de mensen die zorgen voor deze begraafplaats. Zonder hen was het niet gelukt. Eerst moesten we zoeken naar een geschikte plek. Gelukkig stonden er al heel veel mooie oude eikenbomen op Daelwijck. Vervolgens moesten er materialen komen die heel lang meekunnen, maar ook de tijd kunnen weerstaan.”

Wat vind je van het resultaat?
“Als ik terugkijk ben ik echt trots op het project. De opening was overdonderend mooi, bijzonder en emotioneel. Het werk ademt en leeft doordat mensen er gebruik van maken en een brief posten. Het was een heel spannende reis. Je wilt met zo’n werk iets maken wat voorbij de kunst gaat. Een mentale en fysieke geborgenheid geven aan mensen die verdriet verwerken. Ook voor mensen die geen fysiek graf hebben om naartoe te gaan. Daarnaast is het ook een plek waar je iets kunt doen. Lieve woorden schrijven, maar ook verdriet of boosheid verwerken. Dat past erg goed op een begraafplaats. Tijdens de bouw merkten we al dat de reacties heel positief waren. Dat was emotioneel en raakte mij en de bouwers enorm. We moesten de werkzaamheden ook zo nu en dan onderbreken, omdat er een uitvaart was. Dan besef je op wat voor plek je bent.”

Kom je nog wel eens op deze plek?
“Jammer genoeg niet, maar ik ga binnenkort wel weer langs om te kijken hoe het werk er nu uitziet. De voorbereiding en uitvoering is vaak heel intensief, maar als het klaar is neem ik er ook weer afscheid van. Ik heb me vol op een nieuw project gestort. Mijn taak is volbracht en dan ga ik weer door.”

Via een blog hield Meulendijks de totstandkoming van het kunstwerk bij. Te vinden op aanmijnliefste.nl. Ander werk van Ingeborg Meulendijks is onder meer te vinden in Rotterdam met twee multiculturele stiltecentra, in de kunsthal in Helmond en Het Cuypershuis in Roermond.