Vijf jaar geleden hebben Daan Bramer en Jonathan Straatman De Nijverheid opgericht in het Werkspoorkwartier: een naar eigen zeggen ‘culturele vrijhaven’ en ‘kunstenaarskolonie’. Hier hebben bijna zestig kunstenaars, ontwerpers en andere makers een atelier of werkplek. ‘Een rauwe plek waar kunstenaars kunnen maken, experimenteren en exposeren’, zo luidt de omschrijving. Ook is er een kunstcafé, terras aan het water en elke week culturele programmering. Eind september opende er ter ere van het vijfjarig bestaan een gratis tentoonstelling: NIJV (Nadat Ik Je Vond). Van bijna alle ‘Nijveraars’ zijn daar tot en met 30 oktober (kunst)werken te zien. We vroegen Daan waarom De Nijverheid is opgericht en wat Utrecht mist.

Hoe is het idee voor De Nijverheid begonnen?

“Ik ben fotograaf en had een studio in een werfkelder aan de Oudegracht. Ik vond het een leuke plek, maar er gebeurde te weinig. Je kon ’s avonds niet even een vuurtje maken of een beetje gek doen. Ook miste ik het om geïnspireerd te worden door andere kunstenaars. Samen met een paar anderen begon ik de expositieruimte in de oude bunker in het Wilhelminapark: de EXbunker. Daar ging Jonathan rond 2016 exposeren. Zo heb ik hem leren kennen. Hij had nog geen atelier. Samen fietsten we een half jaar door de stad om allerlei gekke plekken te bekijken, zoals de strook waar De Vechtclub XL zit, Lage Weide, Fort de Gagel en Fort Lunet. Via via kwam deze locatie op ons pad. De eigenaar wilde alles platgooien en nieuwe hallen bouwen. Gelukkig is dat niet gebeurd.”

Hoe was de eerste periode?

“We richtten Stichting De Nijverheid op en zijn gewoon begonnen zonder nog iets te hebben. We kregen financiële steun van de gemeente en sloten een lening af bij de bank. Met tien man bouwden we ateliers. Dat werden er steeds meer. In het begin was de huur heel laag, maar dan moest je wel je eigen atelier bouwen. Het was een hele leuke periode, met onder meer pizza-avonden. Het was toen nog een kleine, maar groeiende kunstenaarskolonie.”

Waarom vonden jullie het belangrijk dat er zo’n plek zou komen?

“In Utrecht waren er al plekken als het Centraal Museum, TivoliVredenburg en de Stadsschouwburg, maar nog niet heel veel rauwere, alternatieve plekken. We wilden een plek zijn waar ook ruimte is voor meer experimentele kunst en waar je ook terechtkon als je nog niet zeker wist of er een try-out zou komen. We vinden het namelijk belangrijk dat hier beeldende kunst en podiumkunsten te zien zijn. Het publiek moet voor de kunst en cultuur komen en niet alleen maar omdat het hip is. We willen mensen in contact brengen met kunst.”

Wat is er zo leuk aan De Nijverheid?

“Hier is interactie en een band tussen de huurders. De kunstenaars helpen elkaar en er is veel reflectie onderling. En we hebben een mooie opbouw qua leeftijden: jong en oud, ervaren en vers van de HKU. Het is een beetje uit de hand gelopen, maar wel op een goede manier. Jonathan en ik dachten aan tien ateliers, een kunstenaarscafeetje een klein podium waarop wat gebeurt. We deden het in eerste instantie om zo voor onszelf een leuke atelierplek te regelen, maar om dit draaiende te kunnen houden, is dat er een beetje bij ingeschoten. Ik ben heel blij met hoe het nu gaat. Het is mooi om te zien wat het allemaal teweegbrengt. Er moeten meer van dit soort plekken komen. Plekken waar je kan experimenteren, buiten de lijntjes kan gaan en waar niet alles volgens de standaard culturele regeltjes plaatsvindt.”

Wat is je lievelingsplek in Utrecht?

“Natuurlijk De Nijverheid, maar ook op het water in en rond Utrecht in mijn eigen bootje. Of het nou de Vecht is, de singel of de gracht, dat vind ik de mooiste plek om te zijn om Utrecht te ervaren.”

En waar drink je het lekkerste biertje in Utrecht?

“Op het Ledig Erf, maar ook Het Muzieklokaal ga ik graag heen. Verder zijn Boot 122 en dB’s ook leuke plekken.”

Wat mist Utrecht?

“Een hedendaags kunstmuseum of kunsthal. Ik zou het met name mooi vinden als je daar kunst van nu kan zien, maar ook andere kunstvormen als muziek of podiumkunsten. Er zijn heel veel steden die zo’n museum hebben, in een mooi gebouw dat mensen aantrekt. Het Centraal Museum heeft bijvoorbeeld wel tentoonstellingen met hedendaagse kunst, dat is al heel mooi, maar die zijn af en toe. Dé plek voor zo’n kunsthal zou de nieuwe Utrechtse wijk Merwede zijn. Daar kan je wel iets geks, groots en moois neerzetten.”

Wat is jouw mooiste herinnering aan Utrecht?

“Om te beginnen de geboorte van alle drie mijn jongens, maar ook Panaroma 2000 heeft indruk op mij gemaakt. Daar liet Utrecht zich van een bijzondere kant zien. Zo’n 25 kunstwerken waren toen vanuit de Dom te zien, of gewoon te bezoeken, waaronder de ufo op De Inktpot en de theepot die nu op de parkeergarage staat bij Hoog Catharijne. En een reuzenrad waar je met je auto in kon. Zulke dingen zouden ze meer in Utrecht moeten doen.”

Wat was het beste optreden dat je ooit in Utrecht gezien hebt?

“Dat was er één van Kyteman in de oude Tivoli. En dan vooral het nummer Sorry. Qua optredens heb ik de beste herinneringen aan de oude Tivoli. Ik vind het zo zonde dat deze plek verdwenen is. Het was totaal niet nodig.”

Utrecht is…

“…een stad met veel gezichten en waar ik me thuis voel.”

Ken jij de verhalen achter de Utrechtse horeca uit de 20e eeuw? Arjan den Boer en Ton van den Berg maken samen een boek over de verdwenen horeca uit deze periode en hebben daarbij jouw hulp nodig! Lees hier meer en bestel alvast een boek.