De man die de bovenstaande naam gaf aan zijn bureau is de Utrechtse architect Bertus Mulder, éminence grise onder de Utrechtse architecten. Bertus Mulder is nu vijfentachtig jaar oud, maar nog steeds actief met een niet aflatende energie. Hij werkte drie jaar voor Gerrit Rietveld, maar bleef zijn eigen visie trouw. Een spiritueel mens ook, die zoveel meer kan vertellen dan deze blog aan ruimte biedt. Toch ga ik proberen zijn leven en werk beknopt samen te vatten.

Bertus Mulder in 1929 in Dedemsvaart geboren groeit op in een katholiek gezin, hij is de oudste van zes kinderen. Zijn vader is timmerman en het is vanzelfsprekend dat Bertus, dat ook wordt. Hij gaat dan ook naar de afdeling timmeren op de plaatselijke ambachtschool. Hij haalt zijn diploma op zestienjarige leeftijd en gaat dan werken bij een aannemersbedrijf waar zijn oom ook werkt. De baas ziet al snel dat Bertus meer in zijn mars heeft en vraagt hem om technische bouwtekeningen te gaan maken. Als hij achttien jaar is, gaat hij naar de MTS in Groningen. Hij is er het slimste jongetje van de klas en wil graag naar de HTS. Een HTS opleiding kunnen zijn ouders niet betalen, maar gelukkig weet de parochiepastoor dat de regering studieleningen beschikbaar stelt voor talentvolle studenten. Aan talent ontbreekt het Bertus niet en hij wordt dan ook toegelaten aan deze vierjarige opleiding die hij in 1956 met diploma op zak afrondt. Hij wil nu architect worden.

Hij verdiept zich meer en meer in architectuur en zijn honger om te leren is nog lang niet gestild. In de ‘Katholieke Illustratie’, een populair tijdschrift in die jaren, leest hij een artikel over een internationale opleiding in Ulm, in Duitsland. Het betreft de Hochschule für Gestaltung, een vierjarige opleiding voor o.a. architectuur die in 1953 is opgezet door Max Bill, een voormalig student aan het Bauhaus in Weimar. Met 1800 gulden studiegeld, verdiend met tekenwerk in de avonduren, vertrekt Bertus naar Ulm en treft daar een internationaal gezelschap studenten. Een keur aan vroegere Bauhaus-docenten geeft er les in onder andere kleurenleer, film, productdesign en architectuur. In Ulm leert Bertus zijn toekomstige vrouw kennen. Het is Monika Buch, zij studeert aan hetzelfde instituut, heeft de Spaanse nationaliteit, maar Duitse (voor)ouders. Een huwelijk laat nog even op zich wachten. Bertus maakt de opleiding in Ulm niet af. Hij heeft na het zien van een expositie over ‘Die Stadt von Morgen’, contact opgenomen met Erich Kühn, een van de samenstellers van een plan voor een toekomstige moderne stad. Hij wordt uitgenodigd om in Aken als assistent van professor Kühn te werken en studeert een jaar als gaststudent aan de TH in Aachen.

In 1959 vestigt Bertus zich als zelfstandig architect in Utrecht. Utrecht is geen toevallige keuze, zijn vriendin Monika Buch is al in 1958 vanuit Ulm naar Utrecht verhuisd. Zij is hier pedagogiek en kinderpsychologie gaan studeren. Monika ontwikkelt na haar studie didactisch studie- spelmateriaal en ontwerpt speelgoed voor de ADO-fabriek in Bilthoven. Vanaf 1983 werkt zij als beeldend kunstenaar en exposeert haar werk in binnen- en buitenland.

Voor Bertus die zelfstandig wil zijn en nooit meer onder een baas wil werken is het begin moeilijk. Hij solliciteert als parttime medewerker bij Gerrit Rietveld (1888-1964), die onder de indruk is van zijn opleidingen, ervaring en moderne denkbeelden, maar niets ziet in een parttime dienstverband. Het lukt wel bij architect Salomonson in Amsterdam, waar hij drie dagen per week werkt en daarnaast zelfstandige opdrachten uitvoert.

Als Bertus en Monika in 1959 in het huwelijk treden, sturen ze ook Rietveld een kaart. Rietveld stuurt ze een felicitatie en krabbelt onderaan de brief ‘Komt u eens langs voor eventueel werk’. Bertus gaat met Rietveld praten, het resulteert in 1960 in een samenwerking die bijna drie jaar duurt. De ontmoeting en samenwerking met Gerrit Rietveld beschouwt hij als een mijlpaal in zijn leven. Hij doet daarover uitgebreid verslag in het boek “Gerrit Thomas Rietveld, Leven-Denken-Werken” dat hij in 1994 schrijft. Dit boek krijgt in 2010 een Engelse vertaling.

Na drie vruchtbare jaren met Rietveld gaat Bertus Mulder in 1963 zelfstandig verder. Hij voert landelijk opdrachten uit, van Limburg tot Groningen. In 1974 wordt hij door Truus Schröder gevraagd om het iconische Rietveld-Schröderhuis te restaureren. Hij wordt een veel gevraagde restauratiearchitect voor gebouwen na 1850. Hij voert restauraties uit voor o.a. het eclectische Zuider(zwem)bad, de Atelierwoningen in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid en een woningblok in de Amsterdamse Schoolstijl van de architect Wijdeveld, allen in Amsterdam. In Otterlo reconstrueert hij in 2009 het Rietveld Paviljoen dat in de beeldentuin van het Kröller Müller museum staat.

Bertus Mulder heeft veel van Gerrit Rietveld geleerd, onafhankelijkheid en vrijheid, verpakt in een gezond egoïsme, maar is beslist geen epigoon. Zijn eigen bureau krijgt het druk. Naast restauraties wordt ook veel nieuwbouw gerealiseerd, bovendien is hij van 1963 tot 1980 docent aan de Academie voor Bouwkunst in Arnhem. Hij voert er belangrijke onderwijshervormingen door. Door alle drukte zoekt hij naar geestelijke ontspanning en begint te mediteren, iedere ochtend vijfentwintig minuten. Het brengt rust in zijn drukke bestaan als architect en werkgever van een tiental medewerkers in 1985. Dat wordt hem teveel, hij doet het bureau over aan zijn vennoot Vincent Smulders en begint opnieuw als architect. Zonder personeel, maar samen met zijn dochter Alenca die dan net is afgestudeerd aan de TH in Delft . Leve de vrijheid!

Bertus is nog steeds actief betrokken bij het bureau ‘WVAU architecten’ dat nu geleid wordt door dochter Alenca en haar man, beiden architect. Het betekend niet dat Bertus op zijn lauweren rust, integendeel. Wie kent niet ‘Het Gebouw’ in Leidsche Rijn dat door Bertus Mulder in 2004/2005 wordt geconstrueerd en gebouwd. Een constructief en architectonisch hoogstandje dat oogt als een sculptuur van twee kruislings geplaatste, spierwitte balken. Het is nu al een bouwkundig icoon in de stad. Het is gebouwd naar een idee van de kunstenaar Stanley Brown (Paramaribo *1935) en in gebruik als tentoonstellingsruimte.

Zijn visie op ruimte en spiritualiteit heeft Bertus Mulder nu verfilmd. In 2012 is hij samen met zoon Marco, die in Amerika als filmer zijn brood verdient, begonnen om in eigen beheer een film met de titel ‘Zen in de Polder’ te maken. In deze film die dit jaar gereed komt neemt hij de kijker mee naar de Nederlandse polder. Hij laat in deze film zien waarom het niet noodzakelijk is om naar Japan te reizen om Zen te beoefenen.

Wilt u nog meer lezen over deze markante persoonlijkheid? Een uitgebreide (auto)biografie kunt u lezen op zijn website.