Fotografeert de werkelijkheid? Jawel, van Michael Kooren zult u geen populaire, geënsceneerde foto’s zien. Hij fotografeert ‘slechts’ de werkelijkheid, maar wel op een zeer eigen wijze. Zijn oog voor compositie, kleur en detail heeft hem talloze prestigieuze prijzen gebracht. In vrijwel alle categorieën van de Zilveren Camera heeft hij prijzen gewonnen, zoals sport, portret en actualiteit. Hoe de in 1953 in Curaçao geboren en in Nederland getogen Michael Kooren fotograaf wordt, is een interessant verhaal.  

Het is 1960 als Michael met zijn ouders en broer vanuit Curaçao naar Nederland verhuist. Zoetermeer wordt zijn eerste woonplaats en daarna Giessenburg, een dorp onder de rook van Gorinchem. Daar haalt hij zijn middelbare schooldiploma. In 1973 komt hij naar Utrecht om aan een universitaire studie Engels te beginnen. Fotograferen is dan al een van zijn hobby’s. Hij fotografeert in die tijd vooral voetbal, hij is zelf een begenadigd voetballer en speelt op een hoog niveau amateurvoetbal.

In 1977 mag Michael via een uitwisselingsprogramma van zijn studie Engels naar Florida. Naast zijn studie fotografeert hij daar veel, vooral het straat- en strandleven zijn favoriete onderwerpen. Op een dag wordt hij op straat aangesproken door iemand van de lokale krant, The Gainesville Sun. Ze zoeken iemand voor de donkere kamer om daar foto’s te ontwikkelen. We leven dan nog in het analoge fototijdperk! Michael hapt toe, hij kan wat bijverdienen, maar belangrijker voor hem is dat hij op fotografie gebied veel kan leren. Al na enkele weken wordt hij gevraagd om voor de krant te gaan fotograferen. Hij aarzelt geen moment en zegt ja. Hij wordt verliefd op Florida, en op een vrouw. Hij doet er alles aan om zijn stageperiode te verlengen. Hij weet het twee jaar te rekken door een aantal deeltijdstudies te volgen. Dan roept de universiteit hem terug, hij houdt immers een stageplaats voor een ander te lang bezet! Hij is vast van plan om na de voltooiing van zijn studie Engels naar Florida en zijn vriendin terug te gaan. Het loopt anders.

Als hij in 1980 met succes afstudeert, krijgt hij via een vriend een baan als fotograaf aangeboden bij het Utrechts Nieuwsblad, in die tijd dé krant voor Utrecht en omstreken. De relatie met zijn Amerikaanse vriendin is dan al via een briefwisseling beëindigd. Geen dringende reden dus om terug te gaan naar Florida. Hij treedt in dienst bij het Utrechts Nieuwsblad en ontwikkelt zich tot een allround fotograaf. Michael maakt naam als hij in 1986 bij toeval een ontgroeningsscène van het Utrechts studenten corps fotografeert. Op de Maliesingel moet een vrouwelijk groentje in een met vla bestreken lantaarnpaal klimmen. Dronken ouderejaars studenten staan er brallend omheen. Het is een gênant en beschamend tafereel; de foto die Michael maakt wordt in alle Nederlandse kranten afgedrukt en op televisie wordt naar aanleiding van de foto een discussieprogramma gehouden.

In 1992 zet Michael zijn vast dienstverband bij het Utrechts Nieuwsblad om in een parttime functie. Hij wil voor een groter podium en met meer vrijheid fotograferen. Vanaf 1994 vestigt hij zich als zelfstandig fotograaf en krijgt grote landelijke dagbladen als klant, aanvankelijk het NRC en later het Algemeen Dagblad. Voor deze bladen reist hij de hele wereld over en is bij ieder groot (sport) evenement aanwezig. Van Roland Garros of US Open tot aan de Champions League finales, Michael Kooren is er bij. Zijn beroep heeft ook gevaarlijke kanten. Hij is zeker geen oorlogsfotograaf maar raakt onbedoeld enige keren in hachelijke situaties. In 1986 in Haiti bijvoorbeeld, tijdens de laatste chaotische dagen van het bewind van de dictator Baby Doc. Daar fluiten de kogels hem om zijn oren als hij probeert een fotoreportage te maken van de rebellerende bevolking. In Nicaraqua overkomt hem hetzelfde.

Sinds 2000 is Michael als freelance fotograaf werkzaam voor het persbureau Reuters. Bij dit bureau krijgen zijn foto’s een wereldpodium. Via Reuters kunnen kranten en tijdschriften uit alle delen van de wereld foto’s betrekken die door hem, al of niet in opdracht, zijn gemaakt. Michael maakt foto’s die er op het wereldtoneel toe doen. Dat blijkt als hij in 2010 bij de finale van het wereldkampioenschap voetbal in Zuid-Afrika een foto maakt van Nelson Mandela, wiens komst naar het stadion uiterst onzeker was. De foto die Michael van de (toen al) zieke Mandela maakt staat 2,5 minuten later via Reuters op het web en wordt door de hele wereld overgenomen.

Het toonaangevende tijdschrift Times Magazine publiceert in december jl. de 350 meest opmerkelijke foto’s van het jaar 2013. Daar staat ook een foto van bij die Michael maakt van het vernieuwde Rijksmuseum in Amsterdam. Prinses Beatrix verricht de opening. Michael richt die dag zijn camera niet zoals veel collega’s op de koningin, maar op het museumgebouw, dat op zijn bekroonde foto lijkt te ontploffen als de prinses een hels vuurwerk ontsteekt.

De vraag is of je een persfotograaf onder kunstenaars mag scharen. In mijn optiek wel. Zeker als het een fotograaf betreft die met zijn foto’s zestien keer(!), in bijna alle categorieën, een Zilveren Camera wint. Als je de werkelijkheid fotografeert, heb je slechts een fractie van een seconde om het beoogde vast te leggen. In die ene seconde moet alles goed samenvallen, licht, compositie en scherpte. Als je 35 jaar met veel succes die ene seconde weet te vinden dan ben je een kunstenaar vind ik.

Michael Kooren woont in Utrecht, is getrouwd en heeft twee dochters en een zoon. Nu in de nadagen van zijn professionele carrière overweegt hij om zijn mooiste en bekroonde foto’s te bundelen om die in boekvorm uit te geven. De foto die hij maakte van het in rook gehulde Rijksmuseum is bij dit artikel afgebeeld. Zoals gezegd, volgens Times Magazine een van de opmerkelijkste in 2013. Is het zomaar een foto of fotokunst? Oordeelt u zelf.

Marcel Gieling