De gemeente Utrecht verdeelt eens in de vier jaar de subsidies voor culturele instellingen in onze stad. Op 10 november zal de gemeenteraad definitief besluiten welke organisaties er voor de periode van 2017 tot en met 2020 subsidie krijgen. Een aantal instellingen kan waarschijnlijk niet rekenen op meerjarige subsidie, zoals ze de afgelopen jaren kregen. DUIC vroeg ze wat dit voor hun toekomst betekent.

Het besluit op 10 november valt niet zomaar, er is een lang traject aan vooraf gegaan. Zo konden de Utrechtse culturele instellingen tot eind januari 2016 hun subsidieaanvraag indienen bij de gemeente. De ingediende plannen werden daarna bekeken door de Adviescommissie Cultuurnota 2017-2020. Uiteindelijk adviseerde de adviescommissie de gemeente welke instellingen zij wel of niet subsidiabel vonden. De gemeente nam die adviezen mee in het opstellen van de begroting. Zoals uitgebreid te lezen is op onze website week de gemeente in haar begroting af van het positieve advies over Museum Oud Amelisweerd; dat krijgt vanaf 2017 geen subsidie meer. Verder nam de gemeente de adviezen grotendeels aan. Er zijn acht culturele instellingen in onze stad die de afgelopen vier jaar subsidie kregen van de gemeente, maar een negatief advies hebben gekregen voor de komende vier jaar. In de begroting staat dat zij voor de periode 2017-2020 geen subsidie meer zullen ontvangen. DUIC sprak daarover met vier van deze instellingen.

Stichting Culturele Evenementen Nicolaïkerk

De Stichting Culturele Evenementen Nicolaïkerk organiseert ieder jaar de Nicolaiconcerten in de kerk, maar ook andere activiteiten zoals festivals en filmvertoningen. Het advies van de cultuurcommissie luidde ‘niet subsidiabel’. “Het advies kwam heel onverwacht”, laat Steven Slappendel, voorzitter van het bestuur van de stichting weten. “De tussenevaluatie van de gemeente na twee jaar, eind 2014, was positief. Dan verwacht je totaal niet dat van de een op de andere dag voor een periode van vier jaar de stekker eruit wordt getrokken. De cultuurcommissie heeft niets gedaan met de evaluatie van de gemeente. Dat vind ik geen goede zaak.”

De Stichting Culturele Evenementen Nicolaïkerk kreeg verdeeld over de afgelopen vier jaar een subsidie van 15.150 euro. De stichting vroeg voor de komende vier jaar opnieuw een subsidie aan, van 21.250 euro. “Een groot deel van onze financiële basis valt nu weg, dan heb ik het over 50 procent. Er is nu dus een groot probleem. Wij zijn een kleine speler in het grote veld. In de subsidietoewijzingen is veel aandacht voor de drie hoofdspelers: TivoliVredenburg, Stadsschouwburg Utrecht en het Centraal Museum. Dat zijn professionele organisaties. Het geld dat daarnaartoe gaat, gaat voor een groot deel naar de organisatie zelf. Bij ons is er een bestuur dat kosteloos functioneert, het geld gaat rechtstreeks naar de musici. Wij vallen onder een ander soort organisatie. Je kunt de grote en kleine instellingen niet over één kam scheren, dus doe dat ook bij subsidies niet. Het gaat in vergelijking met die grote spelers bij ons om een klein bedrag, maar wel om grote effecten.”

“De toekomst? Die is er wel, maar anders dan we hadden gedacht. We laten ons niet in de hoek drukken, zelfs zonder bijdrage van de gemeente gaan we door. We moeten de tering naar de nering zetten; ons budget wordt beperkt. Het is de bedoeling om door te gaan met de Culturele Zondagen. We organiseerden twee festivals per jaar: een voor oude en een voor nieuwe muziek. Het festival voor nieuwe muziek willen we graag laten doorgaan, want daarin onderscheiden wij ons en willen we ons profileren. Het festival voor oude muziek zal in 2017 moeten wijken. Je zou kunnen zeggen: er is al genoeg oude muziek in Utrecht, maar deze locatie is er van oudsher juist voor gemaakt, TivoliVredenburg niet. Ook andere unieke evenementen zullen lastiger worden om te organiseren, zoals de filmvertoningen. Wij organiseren nu in samenwerking met het Louis Hartlooper Complex een aantal vertoningen van oude stomme films, begeleid door live orgelmuziek. Er staan twee beroemde orgels in de Nicolaïkerk, gebouwd door de Deense orgelbouwer Marcussen. Het gebouw en de instrumenten die hier staan zijn het waard om je voor in te zetten, om te laten horen. Het is zonde als de orgels alleen op zondagochtend tijdens de kerkdienst klinken, er zijn veel meer mogelijkheden.”

“We moeten de tering naar de nering zetten; ons budget wordt heel beperkt”

Stichting Kapitaal

Stichting Kapitaal aan de Plompetorengracht is een open werkplaats en creatieve ontmoetingsplek. Illustratoren, grafisch ontwerpers, beeldend kunstenaars, mode- en productontwerpers kunnen er hun eigen drukwerk maken of flexwerken. “Wij zijn het niet eens met het advies van de commissie, omdat er uitspraken in staan die niet kloppen”, zegt Ramon, een van de twee initiatiefnemers van Kapitaal. “De gemeente heeft besloten ons geen subsidie te geven op basis van het advies van een commissie waar niet eens een vormgever in zit. Het werk van onze kunstenaars werd door de commissie als ‘middelmatig’ bestempeld, dat is schrijnend om te horen. Het is een open werkplaats, dus ja, er is ruimte voor oefening en experiment. Wij vinden dat die ruimte er moet zijn. Maar er lopen bij ons ook topvormgevers rond zoals Daniel Roozendaal, Merijn Hos en Sue Doeksen. We hebben dus supergoed werk dat nationaal en internationaal erkend is. De commissie zou dat moeten zien en er trots op moeten zijn.”

Stichting Kapitaal kreeg de afgelopen vier jaar een subsidie van 50.000 euro en vroeg voor de komende vier jaar 110.000 euro aan. “De enige reden dat we subsidie hadden aangevraagd, was om de huur van het pand te kunnen betalen en onze vrijwilligers af en toe een financiële ondersteuning te kunnen bieden. Omdat we nu geen subsidie meer krijgen, zullen we per 1 november onze deuren moeten sluiten. We kunnen de huur niet meer betalen. Wij proberen voor iedereen een open werkplaats te zijn, dus dat betekent dat we onze prijzen laag moeten houden. Dat gaat niet zonder subsidies. Je kunt niet iemand enthousiast maken als je met een hoog instaptarief begint.”

Inmiddels is Kapitaal druk bezig met de zoektocht naar een nieuw pand. “In Utrecht is het moeilijk om iets betaalbaars te krijgen. We willen wil heel graag doorgaan, maar zonder steun van de gemeente is dat moeilijk. Andere steden zijn wel geïnteresseerd in ons, maar dat is eigenlijk geen oplossing; we hebben de afgelopen 3,5 jaar contacten opgebouwd met beeldmakers van 18 tot 80 jaar, die gaan natuurlijk niet allemaal meeverhuizen. Ook is het geen oplossing voor de stad Utrecht. Die heeft namelijk de grootste kunstacademie van het land met veel grafische vormgeving – als studenten die daar afstuderen nergens naartoe kunnen, zullen ze vertrekken. Dat vind ik verdrietig en zonde, want Utrecht is een prachtige stad.”

“Kapitaal is een plek waar jonge talenten zich kunnen ontwikkelen en in contact kunnen komen met professionals. Ook bieden we kansen om werk te exposeren. Kapitaal is een werkplaats ontstaan uit Utrechts kunstenaarscollectief De Luis en het Grafisch Atelier dat zich dertig jaar als open werkplaats heeft opgesteld. Zij zijn vier jaar geleden weg gesubsidieerd, toen zijn wij het bijna voor niets gaan doen – en nu moeten wij ook weg. Er staan hier etspersen van honderd jaar oud, de gemeente gooit een mooie traditie weg. We zijn dus nu hard op zoek naar een pand van minimaal 200 m2 voor een prijs die wij ook kunnen betalen. Dus iedereen die iets weet, mag ons bellen. Anders dan de gemeente Utrecht geloven wij in onze kunstenaars en ons publiek.”

“Omdat we nu geen subsidie meer krijgen, zullen we per 1 november onze deuren moeten sluiten”

Internationaal Kamermuziek Festival Utrecht

Het Internationaal Kamermuziek Festival Utrecht (IKFU) werd dertien jaar geleden voor het eerst georganiseerd in Utrecht, met Janine Jansen als artistiek leider. Dit jaar werd bekend dat Janine Jansen het stokje gaat overdragen aan celliste Harriet Krijgh. Dat besluit leidde tot een negatief advies van de cultuurcommissie. Tot ieders verrassing, zegt directeur van het IKFU Marjon Koenekoop. “Ik geef toe dat de timing van Janines vertrek ongelukkig was, ook voor ons trouwens. Ik had me kunnen voorstellen dat de commissie zou hebben gezegd: “we hebben een probleem omdat we niet weten waar het heen gaat, dus kunnen we een gesprek krijgen, of kan Harriet wat gedachten op papier zetten?”, maar ze hebben het gewoon helemaal naast zich neergelegd en gezegd: “we geven geen geld”. Ik vind dat erg kort door de bocht en ook vreemd, omdat het IKFU al dertien jaar in de stad is. We hebben geprobeerd iedereen zo goed mogelijk voor te bereiden op het vertrek van Janine. Zo hebben we gesprekken gevoerd met bijvoorbeeld de provincie, de gemeente en TivoliVredenburg.”

Het Internationaal Kamermuziek Festival Utrecht kreeg de vier jaar hiervoor een subsidie van 50.500 euro, voor de komende vier jaar vroegen ze een subsidie aan van 70.000 euro. Marjon Koenekoop ziet een dubbele gedachte in het advies: “Er stonden enigszins tegenstrijdige dingen in, aan de ene kant zeiden ze de aanvraag niet helemaal te kunnen beoordelen omdat er een plan lag waaruit sprak dat Janine Jansen er nog bij betrokken zou zijn. Aan de andere kant stelden ze heel helder dat ze vonden dat het festival een onzekere toekomst tegemoet ging door Janines vertrek.” De gemeente adviseert het IKFU in haar begroting wel een beroep te doen op het gemeentelijk ‘geldpotje’ voor incidentele middelen. “Dat hebben we dus gedaan. Ik denk dat het gek moet lopen, wil de gemeente ons helemaal niet meer steunen. We zijn een belangrijk festival voor de stad. Toch zijn we op dit moment ook op zoek naar alternatieve financieringen.”

Koenekoop ziet de toekomst positief: “Ik weet zeker dat het festival in de huidige vorm kan doorgaan, maar we moeten wel het publiek ervan overtuigen dat het festival even leuk is met Harriet. Janine was jarenlang het gezicht van het Internationaal Kamermuziek Festival, maar het heeft wel degelijk een ruggengraat en een stevige basis in Utrecht met allerlei partnerships, bijvoorbeeld met TivoliVredenburg. We hebben nu een nieuwe artistiek leider, maar we gooien de boel niet helemaal om. Ik ben positief omdat ik denk dat Harriet een heel goede opvolger is van Janine; ze is jong en ontzettend enthousiast, er liggen weer nieuwe kansen. Haar carrière gaat als een speer. Ik denk dat we een goede basis hebben om het festival in een nieuw jasje te steken.”

“Het advies is erg kort door de bocht”

Internationaal Franz Liszt Concours

De Stichting Liszt Concours organiseert sinds 1986 een internationaal driejaarlijks concours voor jonge pianisten in Utrecht. In het advies uit de cultuurcommissie twijfels over de continuïteit van het artistieke niveau en hebben ze de indruk dat de organisatie haar gevoel voor koers en prioriteiten is kwijtgeraakt. “Dat is stevige kritiek”, zegt Rob Hilberink, directeur van het Internationaal Franz Liszt Concours. “Wij begrijpen de kritieken ook niet. Opmerkelijk is dat de commissie geen enkel punt heeft onderbouwd. Ik zou willen weten waar hun mening over artistieke kwaliteit op gebaseerd is. Als ik kijk naar de winnaars van ons afgelopen concours, begrijp ik al helemaal niet waar ze die vandaan halen; de winnares van 2014 is onlangs als rising star genomineerd door ECHO, de European Concert Hall Organisation, ze mag nu optreden in de grootste en belangrijkste concertzalen van Europa. Ze is genomineerd omdat wij met haar gewerkt hebben. De derde prijswinnaar van datzelfde concours is pas geselecteerd als BBC New Generation Artist. De commissie kan de stellingname dus niet onderbouwen, onze winnaars zijn absoluut van hoog niveau.”

De stichting kreeg de afgelopen vier jaar 38.701 euro, voor de aankomende vier jaar vroeg ze 50.000 euro subsidie aan. “Percentueel gezien is dat maar een kleine subsidiebijdrage; het gaat om 7 procent van onze begroting. Je kunt je afvragen of het dan zin heeft, maar het geeft ons rugdekking en krediet. De afwijzing heeft effect op meer aspecten, zo zorgt de onnodig negatieve toon van het advies voor reputatieschade in de ogen van stakeholders. In gesprekken met hen moeten we gaan uitleggen waarom onze eigen stad ons niet ondersteunt. Het is natuurlijk opmerkelijk, met een relatief kleine bijdrage weet het Liszt Concours een evenement te organiseren dat Utrecht internationaal op de kaart zet.”

Het Internationaal Franz Liszt Concours vindt eens in de drie jaar plaats. “Als festival ben je maar voor een korte periode zichtbaar, wij zijn daarentegen in de periodes tussen de concoursen ook actief. We organiseren bijvoorbeeld concerten voor onze winnaars, dat zijn er zo’n 150 per jaar in dertig landen. Ook zijn we druk met het organiseren van masterclasses en selectierondes over de hele wereld. Het zijn helaas lastige subsidiabele activiteiten, maar ze zijn cruciaal voor de internationale positionering van het concours. Daar gebruikten we de structurele subsidie van de gemeente voor, nu wordt het lastig dat gat tussen de festivals te financieren.”

“De gemeente heeft het advies van de cultuurcommissie aangenomen. Wij kunnen de gemeente niet aanvallen op de individuele gevallen, dat snap ik. Of alles moet opnieuw beoordeeld worden, maar dat wil je ook niet. De vraag is nu, en dat geldt niet alleen voor ons: heeft de commissie zijn werk wel goed gedaan? Was de samenstelling goed en objectief genoeg?

“De vraag is nu: heeft de commissie zijn werk wel goed gedaan?”

Dit artikel verscheen eerder in onze DUIC krant: