De historische vereniging Oud-Utrecht maakt voor DUIC wandelingen door de stad, op zoek naar bijzonder erfgoed. Deze keer is het startpunt van de wandeling de Rijksstraatweg richting De Meern.

We starten bij de brug over de Leidse Rijn, de Stadsdambrug. Daar staan we bij de ingang van Park Voorn met het witgepleisterde landhuis dat daar in 1873 werd opgetrokken. Op die plaats stond sinds 1593 een boerderij die ridderhofstad was geworden. Na een verbouwing in 1635 kreeg de boerderij het uiterlijk van een kasteel, maar in 1851 werd het afgebroken. Van het oorspronkelijke gebouw resteren slechts twee duiventorens.

De Rijn liep ten noorden van Park Voorn en was erg bochtig en moeilijk bevaarbaar zodat in de 17^e eeuw onder druk van met name de Leidse handelaren de Leidsche Rijn werd gegraven vanaf de Stadsbuitengracht ter hoogte van het Smakkelaarsveld richting Oog in Al en Oudenrijn. Het kasteel uit 1635 lag vroeger op een eiland dichtbij de rivier de Rijn maar na omvorming van het landgoed aan het einde van de 18^e en begin van de 19^e eeuw tot park in romantische stijl is daar weinig meer van te zien.

Van Seumeren

Het kasteel werd gebouwd door de familie Taets van Voorn, die het landgoed in leen had van het kapittel van Oud Munster. Nadat de laatste vertegenwoordiger van de familie Taets was gestorven ging het landgoed – na een grote reeks wisselingen van eigenaar vanaf de 17^e eeuw – in de 19^e eeuw over in handen van de familie Meertens. Die was verantwoordelijk voor de sloop van het kasteel en de bouw van het huidige landhuis. In de 20ste eeuw woonde in het landhuis onder meer edelsmid Jan Eloy Brom en zijn vrouw Hildegard Brom-Fischer terwijl weer later het pand de familie van Seumeren als bewoners kreeg. Oudenrijn was tot 1954 een zelfstandige gemeente en ging daarna over in de gemeente Vleuten-De Meern.

Tekst loopt door onder de foto’s

Als we van Park Voorn langs de Rijksstraatweg richting De Meern wandelen komen we nog twee kenmerkende gebouwen tegen die herinneren aan Oudenrijn als zelfstandige gemeente. Het eerste is de Metaal Kathedraal. Dit cultureel centrum is van oorsprong een rooms-katholieke neogotische kerk, ontworpen door H.J. van den Brink, en werd in op 15 augustus 1857, het hoogfeest van Maria ten Hemelopneming, in gebruik genomen en gewijd aan Onze Lieve Vrouw ten Hemelopneming.

Behoefte

In de jaren dertig van de 20^e eeuw kwam er steeds meer behoefte aan een kerk in het centrum van De Meern en werd er een nieuwe kerk gebouwd. Daarmee verviel het bestaansrecht van de oude kerk en werd deze verkocht. Voorwaarde bij de verkoop was dat het gebouw er vanaf de weg niet meer uit mocht zien als een kerk. Daarom werden de karakteristieke torentjes verwijderd, de spitsboogramen rechtgetrokken en het voorportaal afgebroken en vervangen door een voorhuis. In de kerkzaal werd een vloer gelegd zodat er twee verdiepingen ontstonden. Het gebouw kreeg vanaf 1941 een industriële functie. Er werden zijspannen gebouwd aan BMW-motoren met houtgasgeneratoren. Na de oorlog werd de zijspanproductie uitgebreid voor klanten als de ANWB, de politie en de marechaussee.

In 1975 kwam het metaal constructiebedrijf METAK in het gebouw en het vele lassen, branden en slijpen van staal heeft ervoor gezorgd dat het gebouw nog steeds een karakteristieke metaalgeur heeft ook al is het al meer dan tien jaar een cultureel centrum waar kunstenaars werken en waar evenementen en bijeenkomsten worden georganiseerd. Vermeldenswaard is dat de zustervereniging van Oud-Utrecht, de Historische Kring Vleuten De Meern Haarzuilens Leidsche Rijn, deze locatie regelmatig gebruikt voor lezingen.

Rijnvliet

Achter de Metaal Kathedraal was het in 2018 een drukte van belang. Als voorbereiding op de bouw van de nieuwe Utrechtse wijk Rijnvliet werden opgravingen gedaan door de afdeling Erfgoed van de gemeente Utrecht. Bij de aanleg van de tunnelbak voor de A2 was al ontdekt waar het tracé van de Romeinse Limesweg vanaf het Kanaleneiland ergens moest lopen en kon een flink stuk ervan worden blootgelegd. Bezoekers, waaronder de schrijver van dit verhaal, konden de weg met eigen ogen zien en zelf een zakje met grind van de weg bij elkaar rapen en mee naar huis nemen.

Een stuk verderop, op Rijksstraatweg 74, vinden we het voormalige gemeentehuis van Oudenrijn. Het pand stamt uit 1830 en is in 1890 door architect Houtzagers verbouwd tot gemeentehuis. Nadat in 1954 de gemeente Oudenrijn werd opgeheven en bij De Meern werd gevoegd kwam het gemeentehuis leeg te staan. Na restauratie en verbouwing wordt het heden ten dage weer particulier bewoond.

Wilt u, geïnspireerd door de passage over de Limesweg, meer over dit onderwerp weten, ga dan naar Castellum Hoge Woerd om de vele vondsten uit de Romeinse tijd uit dit gebied nader te bekijken alvorens u weer huiswaarts keert.

Tekst: Piet van Dijck

Tips om verder lezen bij Oud-Utrecht.

Wil je meeschrijven met ‘Op pad met Utrecht’? Mail dan naar redactie.nieuwsbrief@oud-utrecht.nl