Op pad met Oud-Utrecht: Park Oog in Al Op pad met Oud-Utrecht: Park Oog in Al

Op pad met Oud-Utrecht: Park Oog in Al

Op pad met Oud-Utrecht: Park Oog in Al
Landhuis in de stad met terras aan het water in 2022 (foto Landhuis in de Stad)
De historische vereniging Oud-Utrecht maakt voor DUIC wandelingen door de stad, op zoek naar bijzonder erfgoed. Deze keer lopen we een rondje door Park Oog in Al, al honderd jaar een geliefde plek voor een wandeling.    

De historische vereniging Oud-Utrecht maakt voor DUIC wandelingen door de stad, op zoek naar bijzonder erfgoed. Deze keer lopen we een rondje door Park Oog in Al, al honderd jaar een geliefde plek voor een wandeling.    

In 1918 koopt de gemeente de lommerrijke buitenplaats Oog in Al van de laatste bewoner Pieter van den Broeke voor 430.000 gulden. Er zijn plannen voor een openbaar park en een nieuwe wijk op deze plek.

De buitenplaats is in 1664 gebouwd door dichter en jonkheer Everard Meyster (1617-1679). Meyster was groot voorstander van de westelijke uitbreidingsplannen van burgemeester Hendrik Moreelse en deze uitbreidingen kon hij vanaf hier goed in de gaten houden. Dit verklaart de naam die hij aan zijn buitenplaats gaf: ’t Oog in Al, zicht op alles, zicht op de stad en op zijn omgeving. De voorkant van het huis is dan ook gericht naar de stad en niet zoals bij andere buitenplaatsen naar de Leidsche Rijn. Ook vanuit de theekoepel aan de rand van het landgoed heeft hij goed zicht op alles. Die oude theekoepel is in 1988 vervangen door een nieuwe na een inzamelingsactie onder bewoners.

De aanleg van het park

Het park Oog in Al is ontworpen en aangelegd in 1921/1922 door plantsoenmeester J. J. Denier van der Gon. ’’Een landschappelijk ontwerp met speelweide en een gedeelte tuin waarin muziekuitvoeringen in de open lucht konden worden gehouden.’’ Het park komt op de plek van de oude sier- en moestuin van de buitenplaats. Oude bomen blijven zoveel mogelijk gespaard. De oudste boom die nu nog in het park te vinden is, is een honingboom uit 1810 in de buurt van de bocht van de Everard Meijsterlaan waar nu een fietspad is.

Tekst loopt door onder de afbeelding

Ontwerp tekening Park Oog in Al van J.J. Denier van der Gon, 1921 (foto HUA 211008)

Op de plek van het huidige keramiekatelier  – en voormalige padvindershuis de Roef – stond een muziektent. Die is echter in 1940 afgebrand en nooit vervangen. In 1940 komt er een hertenkamp op de plek van de speelweide. Sinds kort broeden er ook ooievaars.

Studentenroeivereniging Triton krijgt in 1923 een botenhuis met aanlegsteiger in het park. In 1979 is het botenhuis afgebroken. Wat nu rest zijn de traptreden aan het water.
Op het gras van het nieuwe park kwamen bordjes te staan: NIET BETREDEN. Een parkwachter hield dat in de gaten. Dat is tegenwoordig wel anders. Op mooie zomerse dagen wordt er menig feestje gevierd en sportverenigingen houden er dagelijks trainingen.

Theehuis Oog in Al

Het huis van Meyster krijgt in 1923 een nieuwe functie. Het wordt een theehuis met terras aan het water. Een geliefde plek voor een avondje dansen of luisteren naar muziek. Je kunt er met een bootje naartoe vanuit de stad. In de oorlog wordt het theehuis in beslag genomen door de Duitsers die er een Gaststätte für die Wehrmacht van maken. Begin jaren ‘60 sluit het theehuis zijn deuren en komt er een bibliotheek, de eerste in Utrecht met zelfbediening.

In 2014 verhuist de bieb naar een nieuwe plek in de verbouwde Cereolfabriek. De oorspronkelijke functie van het huis wordt in ere hersteld! Op de begane grond zit nu weer een café-restaurant, ‘Landhuis in de Stad’ genaamd, en boven zijn er cursusruimten. Een mooie stop tijdens de wandeling. Je kunt er weer lekker wat drinken bij het water, eten met anderen aan de ‘aanschuiftafel’ of meedoen met de pubquiz. Er wordt veel gewerkt met lokale seizoensproducten en in de Parkwinkel koop je honing uit het park.

Tekst loopt door onder de afbeelding

Prentbriefkaart Theehuis & Café Restaurant OOG IN AL, 1925 (foto HUA 25567)

Duitse bunker op de bloemenheuvel

In 1942 kwam er een bord in het park, Voor joden verboden. Op de bloemenheuvel bouwde de Duitse Kriegsmarine in 1943 een bunker, vermomd als huisje. De gemeente maakte zich daarbij zorgen om de vernieling van het mooi aangelegde groen. De bunker is een mitrailleurkazemat type D8. Er zit een verblijfsruimte in en er zijn afzonderlijke gevechtskamers met schootsveld in verschillende richtingen. Het is nu een monument en als je een heuveltje oploopt,  kun je de bunker van dichtbij bekijken.

Tekst loopt door onder de afbeelding

Park Oog in Al met op de achtergrond de bunker vermomd als huisje op de bloemheuvel 1947, (foto privé archief Familie Waterborg)

Vier kunstwerken in het park

Bij de ingang Everard Meijsterlaan bij de kleine vijver staat sinds 1966 het beeld Suzanna van de Vlaamse Oscar Jespers (1887-1970). Ze is aan het baden met haar voeten in het water en voelt zich bespied. Daar tegenover staat sinds 1975 het abstracte beeld Staande Figuur, een moeder met kind in haar armen uit 1955 van Paul van Crimpen (1932-1999). Tegenover het keramiekatelier staat het beeld Bescherming uit 1991 van Jan Timmer (1935). De symbolische betekenis ervan  is dat ieder mens een kwetsbaar is en bescherming behoeft.
Bij de ingang Beethovenlaan staat het bronzen beeld De Liggende Vrouw, 1972, van beeldhouwer Han Wezelaar (1901-1984). Ze ligt er wat ongemakkelijk bij met een arm onder haar hoofd en opgetrokken benen maar ze houdt het nu al 50 jaar vol.

Tekst loopt door onder de afbeelding

Beeld De liggende vrouw van Han Wezelaar (foto Anna Wits)

Kortom, ‘een park dat zeer bewonderd wordt’, schreef het Utrechts Dagblad al in 1929 en dat is nog steeds van kracht.

Noot: In de tekst wordt ‘Everard Meyster’ op twee manieren geschreven. Dit klopt. Meyster met y is de man, maar de straat in Utrecht naar hem vernoemd is Everard  Meijsterlaan geworden….

Tekst Anna Wits

Tips om verder lezen bij Oud-Utrecht


Ken jij de verhalen achter de Utrechtse horeca uit de 20e eeuw? Arjan den Boer en Ton van den Berg maken samen een boek over de verdwenen horeca uit deze periode en hebben daarbij jouw hulp nodig! Lees hier meer en bestel alvast een boek.

Oud-Utrecht

Oud-Utrecht

De historische vereniging Oud-Utrecht is opgericht in 1923 en wil de kennis van en belangstelling voor Utrechtse geschiedenis, archeologie en monumenten stimuleren en waken over het behoud van het lokale en regionale erfgoed.

Profiel

6 Reacties

Reageren
  1. BdV

    Leuke bijdrage!

  2. Dymph

    Ik dacht dat ‘Oog in al’ betekende ‘Eiland in alles’, omdat de wijk geheel omzoomd is door water. Oog is een ander woord voor eiland, vergelijk Schiermonnikoog, eiland van de grijze monniken.

  3. Jeroen Haggenburg

    Was begin jaren 60 ook een dependance van de st. Domincusschool aan het Beethovenplein Zat er in klas 2/3/4.

  4. JEG

    Oog in Al is pas sinds de aanleg van het Amsterdam-Rijnkanaal een eiland geworden, dus in de tijd van Everard Meyster bepaald nog niet! Zelfs het Merwedekanaal was er toen nog niet, alleen de Leidse Rijn. In de tijd van de bibliotheek zat op de eerste verdieping van het landhuis lange tijd ook de bibliotheek van de Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in Spoor- en Tramwegen (NVBS). Leuk artikel over de wijk waar ik bijna 40 jaar heb gewoond.

  5. Ton Hooft

    Dank voor dit mooie en verhelderende verhaal over een schitterend historisch en boeiend park Anna!
    @Dymph: ik begrijp dat jouw uitleg van de naam Oog in Al post vat maar tal van bronnen geven de door Anna vermelde verklaring van deze naam. Het boek ‘De dolle Jonker. Leven en werken van Everard Meyster’ van Dianne Hamer en Wim Meulenkamp gaat hier onder andere op in.
    Everard Meyster is trouwens om veel redenen een ontzettend boeiende figuur, heel veel over geschreven en genoemd boek uit 1987 geeft veel bronnen en literatuur.

  6. Lombok

    Ik woon hier vlakbij en jan deze informatie waarderen. Complimenten voor de vereniging oud utrecht.

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).