Lang geleden studeerde ik af op een muziekhistorisch onderwerp: de stadsspeellieden van Utrecht in de 15e eeuw. Zo vanaf het jaar 1400 waren ze er: muzikanten die in dienst stonden van de stad, en regelmatig optraden om de eer van Utrecht hoog te houden. Je had ‘trompers’ en ‘pijpers’: koperblazers en houtblazers. Ze mochten hun muziek ten gehore brengen bij bijvoorbeeld de ‘blijde inkomste’ van een hooggeplaatst persoon, of tijdens een belangrijke processie.

Maar ook om een openbare loterij te verlevendigen, een maaltijd van het stadsbestuur op te vrolijken, of de zegevierende schutters binnen te halen. Ze traden onder andere op op de huidige Stadhuisbrug, vóór het Stadhuis. Muziek ter ere van de stad: het hoorde er honderden jaren lang helemaal bij!

Nu we over enige weken eindelijk weer een fatsoenlijk muziekcentrum ín de stad hebben, niet een rode doos ergens ver weg langs de snelweg, moet ik weer aan die speellieden denken, en aan de lange muziektraditie die Utrecht kent. Datzelfde leeft bij meer mensen, blijkt … Zo verscheen woensdag de nieuwe Leven! (Utrechts vrolijke glossy, te vinden in de wachtkamer van onder andere uw tandarts, notaris of makelaar, maar ook bij de boekhandel), waarin het thema muziek en het hernieuwde TivoliVredenburg centraal staan. En een dag eerder werd met veel trots het dubbeldikke themanummer van het Tijdschrift Oud-Utrecht gepresenteerd, uiteraard ín de nieuwe muziektempel. Over dat laatste tijdschrift wil ik het nog even wat uitgebreider hebben. Want het blijkt een rijk geïllustreerd en goed gedocumenteerd magazine te zijn dat een bredere verspreiding verdient dan alleen onder de leden van de vereniging Oud-Utrecht.*

Tivoli en Vredenburg
De redactie gaat in de inleiding van het themanummer in op de naam, TivoliVredenburg, en stelt dat er geen passender denkbaar is. Het 19e-eeuwse amusementspark Tivoli aan de Kruisstraat en de 18e-eeuwse jaarmarkten op het Vredenburg stonden aan het begin van muzikale ontwikkelingen die nu in één gebouw samenkomen, aldus de tekst. De eerste muziektent in Utrecht dateert van circa 1860 en stond in het genoemde amusementspark. Later werd er een concertgebouw geopend dat een belangrijke rol zou spelen in het populariseren van serieuze muziek voor een breed publiek. Van het noodgebouw Tivoli, dat van 1955 tot 1979 op het Lepelenburg stond en genoemd was naar dat oude amusementspark, nam het Muziekcentrum Vredenburg de muziek over, terwijl het poppodium in het voormalige NV-Huis aan de Oudegracht ook al onder de naam Tivoli ging opereren. Meer over de complexe geschiedenis van die Tivoli’s leest u uiteraard in het tijdschrift.

Op het Vredenburg klinkt ook al eeuwenlang muziek: in de 18e eeuw in tijdelijke theaters tijdens de jaarlijkse kermis en vanaf 1796 in een vaste schouwburg, waar opera en toneel opgevoerd werden. En nog ver daarvoor stond er in een hoek van het plein een klooster, met weer een andere muziektraditie. Aan al die tradities besteedt het themanummer aandacht, onder de titel ‘Overal muziek. Utrecht als muziekpodium van middeleeuwen tot heden’. Oude muziek, klassiek, jazz, pop, opera: het komt allemaal aan bod, en meer. Fluitist Cochius, bij velen nog wel bekend als ‘straatmuzikant’ langs de Oudegracht, maakt zijn opwachting, evenals draaiorgels, een harmonie, smartlappen en een geflopt popfestival. Muziek uit de kerk, de kroeg en van de straat, zoals de redactie het noemt.

Na lezing van de artikelen en peinzend over het imposante gebouw dat inmiddels aan het plein herrezen is, moest ik opnieuw denken aan ‘mijn’ stadsspeellieden. Ik had ze wel een plaatsje willen geven bij de officiële opening straks op 3 juli, als de koning het lintje komt doorknippen. Hun muziek zal er ongetwijfeld niet bij zijn, maar gelukkig klinkt er vanaf deze zomer in ieder geval wel weer muziek ‘ter ere van de stad’ vanaf het Vredenburg. In een schitterend gebouw. En daar kunnen we trots op zijn!

* Losse nummers van het tijdschriften Oud-Utrecht zijn op diverse plaatsen in de stad te koop. U vindt de verkoopadressen hier.